Hoewel minister Zalm zich zeer op de vlakte houdt over de precieze inspanningen van premier Balkenende, werd woensdag uit zijn woorden in een debat met de Tweede Kamer wel duidelijk dat de premier telefonische contacten heeft met diverse Europese hoofdsteden. In die contacten geeft hij blijk van de Nederlandse onvrede over de manier waarop Duitsland omgaat met de norm dat de rijksbegroting maximaal een tekort van 3 procent mag kennen.

Afgelopen dinsdag maakte de Europese Commissie duidelijk meer bezuinigingen van Duitsland te willen. In ruil daarvoor krijgen de Duitsers tot in 2005 om orde op zaken te stellen. Eerder besloten de Europese ministers van Financiën al om Frankrijk meer tijd te geven. De Nederlandse regering is ontevreden over die reactie. „Onvoldoende”, zo zei Zalm woensdag. Overigens geeft Duitsland vooralsnog zelfs niet toe aan de druk van de Europese Commissie.

Zalm is daar uitermate sceptisch over. Zijn streven blijft onverminderd dat overtreders van de begrotingsregels binnen de afspraken van het pact zelf worden aangepakt. Als dat niet meer gebeurt, voltrekt zich volgens hem het ernstigste scenario. „Dan ontstaat er een soort fata morgana waarin niets meer gebeurt.”

Voor deze opstelling hoopt de bewindsman voldoende steun te krijgen bij zijn Europese collega-ministers, met wie Zalm komende dinsdag vergadert. Hij zal er dan voor pleiten de overtreders in ieder geval binnen de „strafprocedures” te houden. Voor zijn wens om alsnog hogere eisen te stellen aan de Franse en Duitse begrotingen verwacht hij te weinig steun.

Zalms aanpak kan rekenen op steun van de Tweede Kamer. Een grote meerderheid heeft, net als Zalm, ruimschoots genoeg van het optreden van Frankrijk en Duitsland, die al jaren de begrotingsregels aan hun laars lappen. Beide landen hebben inmiddels drie jaar een begrotingstekort boven de 3 procent, de maximaal toegestane grens volgens het stabiliteitspact.

Zalm herhaalde dat hij niet met veto’s gaat dreigen om de handhaving van de Europese begrotingsregels af te dwingen. Wel vindt hij dat Nederland zich in onderhandelingen met EU-lidstaten, bijvoorbeeld over de zogeheten financiële meerjarenperspectieven, harder moet opstellen. „Daartoe voel ik me extra geïnspireerd.”

De Fransman Jean-Claide Trichet, sinds begin deze maand president van de Europese Centrale Bank, heeft woensdag expliciet het belang van naleving van het stabiliteitspact benadrukt. Overheden die een laks begrotingsbeleid voeren, lopen de kans op meer inflatie. Gebrek aan begrotingsdiscipline, loonsverhogingen die hoger uitvallen dan de productiviteitsgroei en hogere belastingen, ondermijnen het vertrouwen en verkleinen de mogelijkheden voor toekomstige groei.

Trichet deed een beroep op de Europese regeringen „de bereidheid te tonen zich te houden aan de regels in het stabiliteitspact.” Als de overheden dat doen, gaan de staatsuitgaven omlaag, wordt het overheidstekort kleiner en verbetert het vertrouwen van huishoudens en bedrijfsleven. „Dat leidt tot meer groei”, aldus Trichet.