Commentaar: Teruggang te lang gezien als probleem niet-orthodoxe gemeenten
Het rapport ”Kerk-zijn in een seculiere samenleving”, dat de generale synode van de Gereformeerde Gemeenten de afgelopen week besprak, heeft breed de aandacht getrokken. In het rapport wordt een scherpe analyse gegeven van het kerkelijk leven in het eigen kerkverband. Naast de goede zaken die worden benoemd, is er de zorg over het materialisme dat om zich heen grijpt en de geringe werfkracht die er van de gemeenten uitgaat. Op termijn vreest de kerk een absolute teruggang in zielental.
Wat de opstellers van het rapport schrijven over de ontwikkelingen in de gemeenten van de Gereformeerde Gemeenten kan zonder al te veel aanpassingen over tal van andere gemeenten gezegd worden in de Protestantse Kerk in Nederland, de Hersteld Hervormde Kerk, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de (Oud) Gereformeerde Gemeenten in Nederland.
Zo bezien is dit synoderapport een triest markeringspunt. Eerlijk mag worden gezegd dat in de breedte van de gereformeerde gezindte de ontkerkelijking heel vaak gezien werd als een probleem van niet-orthodoxe gemeenten. Een Bijbelse, gereformeerde prediking zou behoeden voor teruggang en afval, zo dachten velen.
Ondertussen zochten nogal wat christenen hun toevlucht in berichten over gemeenten die groeiden, nieuws over de bouw van grote kerkgebouwen, of gemeenten waar nieuwe predikantsplaatsen werden gesticht of meerdere diensten per zondag belegd moesten worden omdat het kerkgebouw te klein werd voor het aantal kerkgangers.
Hoe verheugend deze zaken op zich ook zijn, inmiddels blijkt uit de praktijk van het kerkelijk leven dat het water van de secularisatie ook tal van orthodox-christelijke gemeenten blank zet. Het zijn allang niet meer alleen middenorthodoxe of vrijzinnige gemeenten die kerkgebouwen sluiten of predikantsplaatsen opheffen.
Dat gezegd hebbend, is met de beantwoording van de vraag hoe kerken met deze situatie kunnen en moeten omgaan nog niet eens een begin gemaakt. Wie trouwens denkt dat de oplossing voor teruggang, afval en het steeds moeilijker kunnen overbrengen van de kern van het christelijk geloof op jongeren in een simpel stappenplan te geven is, beseft niet hoe complex de situatie is waarin de christelijke gemeente in 2013 leeft.
Kerken in de grote steden van ons land signaleerden al veel eerder exact die problemen die nu ook in kleinere steden en de dorpen alle aandacht van de kerken vragen. Niet zelden voelden ambtsdragers in de stad zich door hun geloofsgenoten van enkele tientallen kilometers verderop niet begrepen omdat het kerkelijk leven daar voor het oog nog bloeide. Nu zou juist dat reformatorische achterland kunnen leren van de stadse frontlinie, waar concentratie op hoofdzaken en betrokkenheid op elkaar belangrijke zaken zijn.
Hoewel een opwekking nooit gerealiseerd kan worden door menselijke activiteit maar alleen gewerkt kan worden door Gods Geest, is het belangrijk te horen hoe christelijke gemeenten in de grote steden omgingen met hun ultieme minderheidspositie.
