De SGP ging met drie punten de onderhandelingen in: lastenverlichting voor gezinnen, lagere marginale belastingtarieven en een betere positie voor eenverdieners. Gelukt?

Van der Staaij: „Over het eindresultaat kunnen we zonder meer positief zijn. We maakten ons ernstige zorgen over de opeenstapeling van lasten­verzwaringen voor gezinnen. In dit akkoord gaan die gezinnen er sterk op vooruit doordat de forse korting op de kinderbijslag die het kabinet in petto had volledig wordt teruggedraaid en gezinnen er niet nog een dure rekening van schoolboeken bovenop krijgen: want ook die blijven gratis. Al met al betekent dit een grote tegemoetkoming, die voor gezinnen met bijvoorbeeld vier kinderen tussen de 12 en de 18 jaar kan oplopen tot meer dan 2500 euro.”

Dijkgraaf: „Ook de marginale druk was een punt; houden gezinnen wel voldoende over van hun extra verdiende euro’s? Ook daar is in belangrijke mate aan tegemoetgekomen. Voor inkomens tussen de 55.000 en de 110.000 euro daalt de marginale belastingdruk met 3 procent doordat de afbouw van de algemene heffingskorting in de vierde belastingschijf wordt teruggedraaid. Voor inkomens daaronder dalen de marginale tarieven zelfs met ruim 5 procent. Dat komt omdat we in de nieuwe huishoudentoeslag ook het kindgebonden budget combineren. En waar die toeslagen voorheen golden voor inkomens tot zo’n 35.000 euro, komt straks iedereen met een inkomen tot 55.000 euro daarvoor in aanmerking. Die maatregel is gunstig voor iedereen, maar zéker voor eenverdieners. Daarmee ben je gelijk ook op ons laatste punt, de kostwinners. Die gaan er in dit akkoord fors op vooruit ten opzichte van de oorspronkelijke kabinetsplannen. Voor een alleenverdiener met een modaal salaris betekent dat een koopkrachtplus van in één klap 3 procent. Dan hebben we het niet over klein bier.”

Zijn er ook punten waar u minder tevreden over bent?

Van der Staaij: „In ons verkiezingsprogramma hebben we natuurlijk heel andere dingen staan, bijvoorbeeld dat we het huidige belastingstelsel, dat sterk gericht is op arbeidsparticipatie, fundamenteel willen wijzigen. Het bleek opnieuw ondoenlijk om daar een trendbreuk in te bereiken.”

Dijkgraaf: „Kijk, aan deze tafel, in deze setting met déze partijen, met D66 erbij, was één ding duidelijk: iedereen wil meer werkgelegenheid. Maatregelen die wij het liefst hadden genomen, zoals het terugbrengen van de algemene heffingskorting voor de niet-verdienende partner, worden op juist dat punt in de CPB-modellen neergesabeld. Dan moet je pragmatisch zijn en kijken aan welke knoppen je nog wél kunt draaien, om preces hetzelfde effect te bereiken wat je beoogde; namelijk lagere lasten voor gezinnen en een betere postie van eenverdieners. Voor kinderrijke gezinnen hebben we, durf ik te zeggen, een 100 procent score bereikt. Ook hebben we voor alleenverdieners met een gehandicapt kind een toeslag van 1465 euro per jaar overeind weten te houden. Voor gezinnen in die situatie gaat dat wel om klappen met geld.”

Heeft u in ruil daarvoor ook minder prettige dingen voor uw rekening moeten nemen?

Van der Staaij: „Onderwijs krijgt er geld bij. Dat wordt in de media afgeschilderd als een D66-puntje, maar wij juichen dat ook toe. Een ook met de milieuheffingen kunnen we goed leven. Het gaat hier immers niet om rare zaken, zoals een verpakkingsbelasting. Neem bijvoorbeeld de kleine belastingverhoging op leiding­water. Ook wij staan erachter dat mensen wat zuiniger omgaan met water. Verder wordt de subsidie op schone auto’s wat minder. Die schoot wat ons betreft ook wel een beetje door.”

Dijkgraaf: „Wat verder bijzonder is: álle ministeries moeten inleveren, behalve Onderwijs en Defensie. Dat laatste departement krijgt er 40 miljoen euro bij. Dit pakket leidt er daarnaast toe dat er fors meer écht wordt bezuinigd en dat dan niet via maatregelen die eigenlijk verkapte lastenverhogingen zijn. Nee, door de keuzes die we maken, wordt de overheid echt een beetje kleiner. Dit pakket is behoorlijk SGP-proof.”

Al met al dus zeer tevreden?

Van der Staaij: „Als je vraagt: Heb je echt iets kunnen bereiken, dan zeg ik volmondig: Ja. Dat geeft reden tot dankbaarheid. Ik denk dat het niet eerder is voorgekomen dat een kleine partij zo’n grote invloed kon uitoefenen op het beleid. Het is nogal wat dat een kabinet moet gedogen dat de oppositie een zo ongebruikelijk grote invloed heeft.”

Dijkgraaf: „Als je de getallen optelt, wordt er zomaar 1 miljard onze kant op omgebogen.”

Van der Staaij: „Nou ja, ik weet niet of je dat nu wel zo in getállen uit kunt drukken. Er zijn natuurlijk ook wel dingen bij die we met z’n drieën hebben bereikt.”

Wat betekent dit akkoord: wordt de SGP voor dit kabinet net zo’n steunpilaar als het was voor Rutte I?

Van der Staaij: „Het gaat hier om het vaststellen van de begrotingsafspraken, en dan niet alleen voor volgend jaar, maar met een doorwerking tot 2017. Niet meer dan dat, maar ook niet minder. En natuurlijk zijn wij er voor het kabinet als deze afspraken straks moeten worden uitgewerkt en er wellicht weer nieuwe vragen rijzen. Maar dit alles wijzigt niets aan onze houding tegenover het kabinet: we zullen dat steunen waar dat mogelijk is, maar zeker kritisch blijven als er zaken zijn waar we het niet mee eens zijn. We zijn met dit akkoord niet gebonden aan álle afspraken in het regeerakkoord. Al kan men, zeker als het gaat om solide overheidsfinanciën, uiteraard altijd bij de SGP aankloppen.”

Is er een moment geweest in de gesprekken dat u dacht: Ik moet de zogenoemde ”immaterialia” toch bij deze gesprekken betrekken?

Van der Staaij: „Als je kijkt met welke partijen we op het laatst aan deze tafel zaten, dan was er op ethisch gebied sprake van tegenpolen. Het was evident dat er met D66 geen sprake kón zijn van verbeteringen op deze onderwerpen. We hebben ook niet met elkaar een nieuw regeerakkoord geschreven; alleen een nieuwe begroting. Maar we hebben op dit punt wél gezegd tegen de coalitie: Ga niet nu, op financieel-economisch terrein, polderen en straks, op andere terreinen, weer polariseren. Als het kabinet na onze instemming met de begroting plots artikel 23 afschaft, dan hebben we een pittige confrontatie! Maar ik heb het idee dat onze boodschap goed overgekomen is.”

Heeft het vertrek van GroenLinks voor de SGP nog extra winstpunten opgeleverd?

Van der Staaij: „Wat je in ieder geval wel kunt zeggen: als niet GroenLinks, maar wij als laatste partij waren weggelopen, weet je wat er door de anderen als eerste geschrapt was geworden. Dan had je als partij kunnen zeggen: Wij nemen hiervoor geen verantwoordelijkheid, maar daarmee laat je ook kansen liggen. We hopen ook dat er met deze afspraken weer gebouwd kan worden aan meer vertrouwen. Zoals ook het woonakkoord op dat terrein meer rust en duidelijkheid gaf. Zodat niet gebeurt waar Klaas Knot voor vreesde: dat juist politieke onrust het grootste risico wordt voor economische groei.”

Hoofdpunten uit het akkoord

„Uiterst complex”, noemen alle onderhandelaars het politieke akkoord dat zij vrijdag bereikten. Geen wonder, gezien de vele thema’s die daarin aan de orde komen. Een opsomming van de voornaamste resultaten.

• Het versoberen van de zelf­standigenaftrek gaat niet door.

• De huidige fiscale ondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten blijft gehandhaafd.

• Door werkgeverspremies te verlagen wordt arbeid goedkoper.

• Het tarief op de belasting van leiding­water wordt verhoogd.

• De heffing op het storten van afval wordt opnieuw ingevoerd.

• De gratis schoolboeken blijven behouden.

• Voor de publieke omroep komt vanaf 2016 50 miljoen euro extra beschikbaar.

• De korting op de kinderbijslag wordt geheel teruggedraaid.

• Er komt in 2014 50 miljoen en vanaf 2015 90 miljoen euro extra beschikbaar voor Defensie.

• Er komt vanaf 2015 50 miljoen extra voor regionale werkgelegenheid.

• Werkgevers in de marktsector stellen zich garant om al in 2014 5000 mensen met een beperking aan het werk te helpen.

• Het tarief voor de belasting op het belastbare inkomen uit aanmerkelijk belang wordt in 2014 incidenteel verlaagd van 25 naar 22 procent.

• Het lage btw-tarief voor bouw en renovatie geldt voor heel 2014.

• Het tarief in de eerste belastingschijf wordt in 2014 verlaagd.

• In de bpm worden vanaf 2015 de CO2-grenzen verder aangescherpt.

• Er komt 600 miljoen euro extra beschikbaar voor onderwijs.

• De geplande verhoging van het kindgebonden budget wordt gehalveerd.

• Er komt 100 miljoen extra beschikbaar voor de kinderopvangtoeslag.

• De geplande inperking van de nabestaandenuitkering tot maximaal één jaar gaat niet door.

• Er wordt 11 miljoen euro extra uitgetrokken voor mantelzorg.

• De TOG-regeling voor alleen­verdieners met een gehandicapt kind wordt toch niet geschrapt.

• Meer huishoudens komen straks in aanmerking voor de huishoudentoeslag, waarin de huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget worden geïntegreerd.

• De afbouw van de algemene heffings­korting in de vierde schijf gaat niet door.

• De maatregel dat flexwerkers eerder in aanmerking voor een vast contract, wordt sneller ingevoerd.

• Werkgevers gaan sneller en meer mensen met een beperking aan werk helpen.

• De hervorming van het ontslagrecht wordt met een half jaar versneld.

• Al na zes maanden wordt voor werklozen alle arbeid ‘passend’.