Hulpverleners zoals huisartsen en werkers in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verwijzen nabestaanden bijna automatisch door naar lotgenotengroepen, maar vooral bij kwetsbare mensen werkt dat averechts. Ze worden depressief of krijgen zelf suïcidale neigingen, zo blijkt uit een donderdag gepresenteerd onderzoek van psychiatrisch verpleegkundige Marieke de Groot en epidemioloog Boudewijn Kollen van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

De reguliere hulpverlening gaat er volgens hen ten onrechte van uit dat het delen van ervaringen met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt een positief effect heeft op rouwverwerking. „Kwetsbare mensen krijgen in zulke groepen zo veel prikkels van andere nabestaanden dat het hen niet verder helpt”, zegt De Groot. „Zij zijn beter af als ze op een andere manier hun verlies kunnen verwerken.”

Rouw is een proces van aanpassing en zingeving, aldus De Groot. Dat gaat na een zelfmoord vaak zeer moeizaam. Nabestaanden hebben behalve gevoelens van schuld en schaamte ook vragen als ”waarom?” en ”wat heb ik verkeerd gedaan?”.

Verschillen van inzicht binnen families over deze thema’s maken het verlies lastiger bespreekbaar, waardoor familieleden elkaar soms weinig steun kunnen bieden, aldus de onderzoekers. De rouw bij nabestaanden na een zelfmoord wordt daardoor nog verder bemoeilijkt. Dit kan een reden zijn om lotgenoten op te zoeken; zij hebben hetzelfde meegemaakt en herkennen deze gevoelens.

Het „opzoeken” van lotgenoten kan het proces om het leven weer op te pakken echter in de weg staan, concluderen De Groot en Kollen. Huisartsen en ggz-hulpverleners zouden bij doorverwijzing naar lotgenotengroepen beter moeten inschatten wie ze tegenover zich hebben. Overigens benadrukt De Groot dat lotgenotengroepen wel degelijk goed werk verrichten. „Ze doen heel veel wat andere hulpverleners laten liggen.”

Jaarlijks plegen in Nederland zo’n 1700 mensen zelfmoord; dat zijn tweeënhalf keer zo veel doden als er in het verkeer vallen.