Zal een eventuele openstelling van de ambten voor vrouwen in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) (GKV) leiden tot een nieuwe scheuring, boven op de zogeheten nieuwe vrijmaking in 2003? Prof. dr. G. Harinck denkt dat de bezwaarden diep zullen zuchten, bezwaard zullen blijven, maar uiteindelijk niet massaal weg zullen gaan.

Er is volgens hem, ondanks alle veranderingen in de GKV, niet echt een dringende reden om weg te gaan. Hij ziet in de GKV geen theologisch modernisme zoals Kuitert en Wiersinga dat in de jaren zestig en zeventig uitdroegen in de synodaal gereformeerde kerken.

Nu zal het waar zijn dat het theologisch postmodernisme in onze tijd een andere inhoud heeft dan in de tweede helft van de twintigste eeuw. Terecht zegt prof. Harinck dat de geschiedenis zich nooit precies op dezelfde wijze herhaalt. Maar ik herinner mij nog goed wat er gebeurde door de grote theologische verschuivingen uit de jaren zeventig, toen wijzelf nog lid waren van de synodaal gereformeerde kerken.

Discussie

Om die verschuivingen op te merken was het niet nodig Kuitert en Wiersinga zelf te lezen. Wij hadden destijds een predikant die zeker geen aanhanger van hen was. Maar het kerkelijk leven is nu eenmaal breder dan het werkterrein van de plaatselijke predikant en daardoor merkten we als jongeren wel dat het kerkelijk spreken steeds meer met vragen werd omgeven. Er was niets meer zeker. De christelijke leer werd plotseling sterk betwijfeld en de christelijke normen en waarden werden steeds meer ter discussie gesteld.

We konden niet meer eenvoudig in God geloven zoals Hij zich openbaarde in Zijn Woord. De Bijbel bleek opeens tijdgebonden en alleen deskundigen waren nog in staat om te onderscheiden wat voor onze tijd nog relevant was en wat niet. We konden ook niet meer zomaar zeggen wat God van ons eiste. Want ook de goede geboden van God waren tijdgebonden en niet zonder meer toepasbaar in het dagelijkse leven in de moderne tijd. Het ging niet langer om wat God over Zichzelf had geopenbaard, maar het ging vooral over de vraag wat mensen over God hadden te zeggen.

En daarin herhaalt de geschiedenis zich nu wel degelijk. Het gaat ook in onze tijd niet in de eerst plaats meer over wat God over Zichzelf openbaart. Maar het gaat vooral over de vraag wat wij over God, en over Zijn geboden te zeggen hebben. Daar is de discussie over de vrouw in het ambt slechts een van de vele voorbeelden van.

Daar zit een geweldig groot gevaar in. Want mensen zijn veranderlijk. Tien jaar geleden werd de vrouw in het ambt in de GKV nog algemeen en op Bijbelse gronden afgewezen. Nu, slechts enkele jaren later, lijken de ambten opengesteld te worden voor vrouwen. Zo ging dat in de jaren zestig en zeventig in de synodaal gereformeerde kerken ook. Heel veel standpunten die de kerken jarenlang als Gods wil hadden verdedigd en gehandhaafd, bleken opeens geen betekenis meer te hebben.

Vragen

En toen kwamen de vragen. Want als het spreken van de kerk zo veranderlijk is, heeft het Woord van God dan nog wel gezag? En als iedereen een eigen standpunt inneemt over God en over Zijn geboden, heeft het dan nog zin om in Hem te geloven? Hoe kan ik door al die meningen heen nog iets van de levende God gewaar worden?

Er waren in die jaren veel verontrusten in de synodaal Gereformeerde Kerken. Ook toen gingen de bezwaarden niet massaal weg. Maar er gebeurde wel wat anders. Want veel kerkleden, waaronder veel jongeren, begrepen dat het in de kerk niet om de leer van de Bijbel ging, maar dat de menselijke ervaringswereld bepaalde wat waarheid was. Ze begrepen ook dat er over God en over Zijn wil maar weinig met zekerheid te zeggen viel. En toen werd Zijn bestaan voor velen twijfelachtig. De onverschilligheid voor het kerkelijk leven nam toe. Het kerkbezoek nam gestaag af. Steeds meer mensen kwamen tot de conclusie dat zij heel goed konden leven zonder de kerk met al die verhalen en regels. Zodoende namen velen afscheid.

De verlaten kerkgebouwen in het land geven een onweerlegbaar getuigenis van deze geschiedenis. Laten wij er acht op slaan.

De auteur is lezer te Gramsbergen.