22.05 uur: Liveblog gesloten – Hartelijk dank voor uw belangstelling voor het liveblog! Onze nabeschouwing op de algemene politieke beschouwingen van 2013 kunt u vrijdag lezen in de papieren krant en op deze website. (Alvast) welterusten.

22.04 uur: Stemmingen – Er zijn sinds tijden zo weinig moties ingediend bij de algemene politieke beschouwingen waarover moest worden gestemd: twee stuks, allebei van 50Plusleider Krol. De eerste wordt aangenomen, de tweede verworpen.

21.45 uur: Slotwoord Rutte – Het zit in de genen van onze samenleving dat we elkaar weten te vinden en samenwerken, merkt Rutte op in zijn slotwoord. Het kabinet wil het overleg met de Kamer blijven voortzetten tijdens de begrotingsbehandelingen.

De Kamer besluit de algemene financiële beschouwingen een week uit te stellen, zoals Rutte al suggereerde, om het kabinet meer tijd te geven met de oppositiepartijen te overleggen over hun plannen.

Het debat wordt geschorst tot 22.00 uur. Daarna volgen stemmingen.

21.35 uur: Motie GroenLinks – Rutte vraagt GroenLinks de motie over de kindregelingen aan te houden. Hij wil eerst bezien of die past bij de afgesproken begrotingsregels. „De dekking van de motie kan aan kracht winnen.” Van Ojik (GroenLinks) brengt de motie voorlopig niet in stemming. Hij benadrukt evenwel dat er nodig meer geld naar de kinderopvang toe moet. „Dat is een groot maatschappelijk probleem.”

21.30 uur: Aanschuiven – Slob (CU) vindt dat Rutte eerst maar eens binnen het kabinet moet bezien welke ruimte het de oppositie wil bieden. „Onze voorstellen staan allemaal al in het verslag van dit Kamerdebat.” Het lijkt de minister-president echter verstandig om snel bijeen te komen „om een breed draagvlak te vinden voor de begroting.”

SGP’er Van der Staaij –zijn partij heeft geen tegenbegroting ingediend, de PVV, PvdD en 50Plus evenmin– vraagt of hij ook mag aanschuiven. Rutte heet hem van harte welkom. „Wij nodigen alle partijen uit.”

21.27 uur: Dijsselbloem naar oppositie – Rutte heeft minister Dijsselbloem (Financiën) gevraagd om met oppositiepartijen om tafel te gaan zitten om te praten over de voorstellen uit hun tegenbegroting. Mogelijk zijn die gesprekken niet afgerond voordat de Tweede Kamer volgende week de algemene financiële beschouwingen houdt, waarschuwt hij de Kamer. Hij suggereert daarom die beschouwingen een week uit te stellen.

21.23 uur: Tienermoederopvanghuis – Het kabinet geeft uitvoering aan de wens van Slob om vrijwilligersorganisaties als Present een rol te geven bij de uitvoering van de nieuwe WMO.

Over het tienermoederopvanghuis van Siriz in Gouda zegt Rutte dat daarvoor voorlopig nog subsidie is. Hij schetst dat de verantwoordelijkheid voor dergelijke huizen bij gemeenten komt te liggen. Er moeten nog afspraken worden gemaakt over welke groepen –zoals bijvoorbeeld tienermoeders– dan van de gemeenten speciale aandacht moeten krijgen. Daarover komt een advies. Rutte stelt voor dat af te wachten.

21.15 uur: Tegenbegrotingen – Rutte bespreekt bij het begin van zijn tweede termijn de tegenbegrotingen van oppositiepartijen. In sommige voorstellen van het CDA ziet hij wel wat. Hij is „zeer positief” over het feit dat het CDA ook 6 miljard wil bezuinigen, maar wil wel met de partij doorpraten over de betaling van een reeks plannen.

Die van GroenLinks is daarna aan bod. Ook die tegenbegroting bevat volgens de premier aansprekende punten, zoals meer geld voor kinderopvang.

In de tegenbegroting van de ChristenUnie ziet de premier qua uitgangspunten veel raakvlakken met die van het kabinet. Op het punt van de overdraagbaarheid van de algemene heffingkorting wil Rutte niet meegaan in de voorstellen van de CU. Het kabinet wil werken niet afremmen, stelt hij. Verder noemt hij een aantal voorstellen niet haalbaar voor 2014, zoals een inkomenstoets voor de kinderbijslag.

20.50 uur: Schorsing – Nadat als laatste spreker in de tweede termijn ook Krol (50PLUS) het woord heeft gevoerd (en vier moties heeft ingediend), schorst de Kamervoorzitter de vergadering tot 21.05 uur.

20.45 uur: Totempaal – „Wie danst rond de Brusselse totempaal, hoeft geen richting te kiezen. Lekker makkelijk”, vindt PvdD-woordvoerster Thieme. „Economische groei is het probleem, niet de oplossing.”

20.35 uur: Uitstapprogramma’s – Van der Staaij mist op diverse punten nog toezeggingen van het kabinet, zoals bij de kostwinners die over enkele jaren drie keer zoveel belasting betalen als tweeverdieners. Desondanks dankt hij de regering voor zijn inzet voor het land, en dat in zulke moeilijke tijden.

20.20 uur: Kinderopvang – GL-leider Van Ojik gaat zijn motie over kindregelingen indienen. Hij is bezorgd over de oplopende werkloosheid in de kinderopvangsector. Daarom wil hij 100 miljoen euro inzetten tot verbetering van de kinderopvangtoeslag. Het CDA is tegen deze motie, omdat hij nivellerend is. Buma neemt het Samsom kwalijk dat hij de motie mede ondertekend heeft. „En omdat ik weet waar de dekking vandaan zal gaan komen.”

20.10 uur: Dan maar volgende week – CU-leider Slob is teleurgesteld over de resultaten van het debat. Hij vraagt van Rutte een brief met een duidelijke richting, die de Kamer volgende week, vóór de Financiële Beschouwingen, bereikt moet hebben. „Vóór dat debat moet het kabinet zijn huiswerk wél hebben gedaan.”

20.05 uur: Kiezen – Pechtold concludeert dat premier Rutte nu moet gaan kiezen tussen de polder en de politiek. „Want wie allemansvriend wil zijn, is aan het eind van de dag niemands vriend meer.”

19.55 uur: En wéér het Sociaal Akkoord – Samsom, Pechtold en Buma gaan met elkaar in de clinch over het Sociaal Akkoord. Samsom onderschrijft de stelling van Roemer dat hij bereid is over de ww-duur en het ontslagrecht te praten, maar dat het ophoudt zodra de sociale partners dit niet willen.

19.45 uur: Kindregelingen – Als PvdA-leider Samsom een motie aankondigt over de kindregelingen –die GL-leider Van Ojik straks gaat indienen–, slaan Slob (CU) en Van der Staaij (SGP) aan. Zij spreken hun verontrusting uit. Slob: „ Ik heb de hele dag weinig bewegingen gezien. Nu ís er een beweging, en nu lijkt die de verkeerde kant op te gaan.”

19.40 uur: Geen besluiten – SP-leider Roemer noemt Rutte een allemansvriend. „Alles mag, niets hoeft. Overal kan over gepraat worden, maar besluiten worden er niet genomen. Terwijl we straks bijna een miljoen uitkeringsgerechtigden hebben.” Roemer stelt dat zijn fractie constructief blijft. „Als het kabinet delen van het Sociaal Akkoord afzonderlijk naar de Kamer stuurt, zullen wij belangrijke delen daarvan steunen.”

19.30 uur: Nú concessies – CU-fractievoorzitter Slob interrumpeert Zijlstra met de eis dat de coalitie nú met concessies richting de oppositie komt. „Dit, de algemene beschouwingen, is de plaats waarop dat moet gebeuren. Wij hebben allemaal een doorgerekende tegenbegroting gemaakt. Wij willen daarop een serieuze reactie. Maar die blijft uit.”

19.20 uur: Balans – VVD-fractievoorzitter Zijlstra meent, als hij het woord krijgt, dat het debat van vandaag en gisteren wel degelijk hoop geeft op het bereiken van politieke akkoorden. „Die akkoorden moeten dan wel een balans bevatten, een balans waarin alle deelnemers zich kunnen herkennen.”

19.10 uur: Beste debater – Hoewel Wilders er weer heel wat bon mots en kunstige beeldspraken uitgooit, kiest het Nederlands Debat Instituut hem niet tot beste debater van de algemene beschouwingen. Nee, dat is Rutte, vindt het instituut. Volgens de jury toont de premier „meesterschap in maximale welwillendheid die hij richting oppositie presenteert”. Rutte is „altijd geduldig, vaak vriendelijk en meegaand, regelmatig concreet en messcherp”.

Rutte won de prijs al eerder, namelijk in 2010 en 2011. Vorig jaar werd de prijs niet uitgereikt, omdat het kabinet toen demissionair was.

19.05 uur: Hervatting – Het Kamerdebat wordt hervat. De eerste spreker, PVV-leider Wilders, noemt deze algemene beschouwingen een „zinloos debat”. „Als ik niet gisteren al een motie van wantrouwen had ingediend, had ik het vandaag gedaan. Rutte is de marionet van Brussel. En wij kunnen alleen maar parlementje spelen.”

17.26 uur: Schorsing – De Kamervoorzitter schorst het debat, nu Rutte klaar is met zijn eerste termijn, tot 19.00 uur.

17.25 uur: Echte bewegingen – Blij is Slob met de binnengehaalde toezeggingen, maar hij betreurt het dat het kabinet vasthoudt aan zes miljard euro bezuinigingen en dat hij eigenlijk niet is ingegaan op de tegenbegrotingen van de oppositie. „Maak in de tweede termijn echte bewegingen”, adviseert hij de premier.

17.20 uur: Forse boete – Met praten alleen komen we niet verder, valt Pechtold (D66) Buma bij. Hij wil boter bij de vis. Rutte vindt dat hij „maximale openheid” heeft betracht. Er is geen ruimte om minder te bezuinigen dan zes miljard euro, herhaalt hij. „Anders krijgen we een forse boete van Brussel.” En aan het sociaal akkoord kan alleen worden gesleuteld als ook de sociale partners, met wie het akkoord is gesloten, met de wijzigingen kunnen leven. Pechtold blijft echter ontevreden.

17.10 uur: Niet veel nieuws – Buma (CDA) constateert tegen het einde van de eerste termijn van Rutte dat de premier „niet veel nieuws” heeft gezegd. Ja, hij wil praten met de oppositie, maar dat wist Buma al. Rutte is positiever: „Wij zijn Buma vergaand genaderd.”

17.00 uur: Ontwikkelingssamenwerking – Op ontwikkelingssamenwerking wordt toch bezuinigd, houdt Van Ojik (GroenLinks) staande tegenover Rutte. Die ontkent dat. Het stimuleringsfonds voor bedrijvigheid met en in ontwikkelingslanden wordt volgend jaar weliswaar minder gevuld, maar in latere jaren extra van geld voorzien. Dat is geen besparing, betoogt de premier, maar slechts een vertraging.

Geloofsvrijheid krijgt een prominente plek in het mensenrechtenbeleid van het kabinet, belooft Rutte aan ChristenUnie en SGP.

16.45 uur: Hervat – De algemene beschouwingen zijn weer hervat. Premier Rutte bespreekt nu het onderwerp ”zorg”. Rutte zegt de SGP toe dat hij gaat proberen extra geld vrij te maken voor mantelzorgers.

16.26 uur: Geschorst – Het debat wordt voor tien minuten geschorst.

16.25 uur: Inlichtingendiensten – De bezuiniging op de veiligheidsdiensten wordt structureel met 10 miljoen euro verminderd, zegt Rutte toe aan Pechtold (D66).

16.15 uur: Krijgsmacht ontzien – Slob begrijpt niet dat het kabinet opnieuw bezuinigd op de krijgsmacht, gezien de internationale veiligheidssituatie. De CU-leider hekelt onder meer de sluiting van een kazerne in Assen, wat ten koste gaat van veel werkgelegenheid. Hij wil dat het kabinet de krijgsmacht ontziet.

Er zijn geen nieuwe bezuinigingen op Defensie, antwoordt Rutte hem. Alleen moet de defensieorgansiatie wel de interne financiën op orde zien te krijgen. Zo moet er een einde komen aan de „kannibalisatie” van materieel. „Ik heb geen toverstokje om de financiële problemen bij defensie op te lossen. Mooier kan ik het niet maken.”

16.05 uur: Investeringsbank – De overheid moet geen geldverstrekker worden, meent Rutte, maar slechts een „schakelpunt” voor investeerders. Ook VVD-fractievoorzitter Zijlstra keerde zich gisteren tegen de vorming van een nationale investeringsbank. „Een investeringsvehikel dat als een soort makelaar kapitaal koppelt aan investeringen, vinden wij prima, maar we willen geen instelling die zelf gaat lenen op de kapitaalmarkt of waar overheidskapitaal in gaat.”

15.55 uur: Lastenverzwaringen – Het kabinet is er „redelijk” in geslaagd zo min mogelijk lastenverzwaringen te introduceren die de economie schaden, stelt Rutte. CDA’er Buma is desondanks niet tevreden met de regeringsvoorstellen en probeert de premier op enkele punten op andere gedachten te brengen. „Als we het zonder lastenverzwaringen kunnen doen, zou dat fantastisch zijn”, stelt Rutte. „Laten we er samen aan klussen om dat voor elkaar te krijgen.”

15.40 uur: Nabestaanden – Het beginsel van de gerechtigheid delen wij, zegt Rutte tegen Slob (CU). Het kabinet wil bekijken of het „iets kan matigen” in de bezuinigingen op uitkeringen voor nabestaanden.

Slob had het kabinet gisteren gevraagd te kijken of er alternatieve zijn voor de ingeplande bezuingingen op weduwen en weduwnaars. „Zo kunnen we niet omgaan met deze mensen met jonge kinderen”, aldus de CU-leider gisteren.

15.37 uur: Gehandicapte kinderen – Het kabinet staat open voor voorstellen om de tegemoetkoming van 1460 euro voor kostwinnersgezinnen met gehandicapte kinderen niet te schrappen, maar in stand te houden. „Wij willen samen met de SGP en andere partijen kijken naar een oplossing”, stelt Rutte. Van der Staaij reageert daar verheugd op. „Ik ben blij met deze toezegging en ik ga graag het gesprek aan over hoe die gestalte krijgt.”

15.30 uur: Armoedebestrijding – De armoede in Nederland is „relatief laag”, maar het kabinet begrijpt dat veel mensen in deze tijd moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen, zegt Rutte tegen Roemer (SP). Die wil dat het kabinet gemeenten verplicht om rijksgeld voor armoedebestrijding ook daaraan te besteden, „en niet aan lantaarnpalen.” Rutte voorziet grote bureaucratische lasten als zo’n verplichting er zou komen. Hij wil de verantwoordelijkheid voor de besteding van het geld bij de gemeenten laten liggen.

15.15 uur: Opklaring – Pechtold (D66) heeft Rutte zover gekregen een lastenverzwaring voor zelfstandigen zonder personeel te verlichten. Mits, stelt Rutte nog wel als voorwaarde, „we het eens worden over de dekking.” De sfeer tussen kabinet en oppositie (althans, D66) lijkt meteen een stuk op te klaren.

15.00 uur: Zinloze exercitie – „Geen enkel voorstel vanuit de oppositie komt tot een concrete oplossing”, vat Roemer het debat tot nu toe samen. „Eigenlijk is dit een zinloze exercitie.” Het is niet mogelijk om bij de algemene beschouwingen de begrotingen regeltje voor regeltje te gaan herschrijven, meent Rutte. „Dat komt nog wel. Dit is een debat op hoofdlijnen.”

Roemer stelt de Kamer voor het debat te schorsen tot Rutte met alle oppostitiepartijen afzonderlijk heeft gesproken. Wilders vindt dat een „geweldig voorstel.” Het debat heeft volgens hem „totaal geen zin”, omdat de premier „de oppositie heeft geschoffeerd.” Thieme wil ook schorsen: „Laat eerst de onderhandelingen maar gevoerd worden.”

Van der Staaij (SGP) wil verder praten, maar spreekt –op een ironische toon–begrip uit voor de fracties die al vroeg in het debat (gisterochtend) een motie van wantrouwen hebben ingediend „en nu nog uren moeten luisteren naar een debat met het kabinet.”

Slob (CU) debatteert ook liefst verder, maar hoopt wel dat Rutte „in het voorstel van Roemer een aanmoediging ziet om wel met concrete voorstellen te komen.”

De coalitiepartijen stellen eveneens voor de beraadslagingen voort te zetten.

14.50 uur: Wel woorden, geen daden – De geboren en getogen Rotterdammer Slob (CU) ziet bij het kabinet wel veel woorden, maar geen daden. „Overal valt over te praten, te onderhandelen zelfs”, repliceert Rutte. Daarbij wordt dan ook gekeken naar de positie van gezinnen met kinderen, zegt hij tegen Slob. Hij wil echter niet concreet ingaan op welke verbetering van de kabinetsplannen hij de oppositie op dat punt wil toestaan.

„Wij hebben geen doelstelling om gezinnen met kinderen extra te raken boven gezinnen zonder kinderen”, probeert Rutte daarop Van der Staaij (SGP) gerust te stellen. „Het koopkrachtbeeld voor volgend jaar is heel verdedigbaar.”

Van der Staaij wil daarop wel eens weten waar met Rutte níet over te praten valt. Rutte antwoordt dat het bezuinigingspakket 6 miljard euro moet bedragen, dat de sociale partners wijzigingen in het sociaal akkoord moeten kunnen meemaken en dat evenwichtige inkomensverdeling het doel moet blijven.

14.40 uur: Stappen zetten – Op drie onderwerpen –het bezuinigingstotaal van 6 miljard euro, openbreken van het sociaal akkoord, en verlichting van de belastingdruk– zit „nul komma nul beweging” bij premier Rutte, klaagt Pechtold (D66) tijdens een interruptie. De minister-president schetst vervolgens dat er volgens hem wel degelijk ruimte is om tot elkaar te komen. Hij bespeurt „verregaande toenaderingen” van de zijde van het kabinet. Over „heel het sociaal akkoord” kan bijvoorbeeld worden gesproken. „Al wordt dat wel lastig.”

Hij vervolgt dat „we gisteravond in de coalitie verschrikkelijk hard hebben gewerkt om te kijken hoe we de oppositie tegemoet kunnen komen. Maar dan moet die ook stappen zetten.”

14.30 uur: Nivelleren – „Nivelleren is geen doel op zich”, aldus Rutte. „Wij willen komen tot evenwichtige inkomensverhoudingen.” Daarom wil hij best praten met oppositiepartijen over hún plannen om tot die evenwichtinge inkomensverhoudingen te komen. „Wij zijn niet getrouwd met onze oplossing.” Hij zegt bereid te zijn CDA’er Buma „maximaal” de hand te reiken.

14.20 uur: Wettelijke regeling – Rutte ziet vooral nadelen aan het CDA-plan voor een wettelijke regeling om de overheidsuitgaven automatisch niet te laten stijgen als het begrotingstekort groter is dan 3 procent van het bruto binnenlands product. Hij vreest grote negatieve gevolgen.

13.15 uur: Pauze – Kamervoorzitter Van Miltenburg kondigt de lunchpauze aan. Eerst maar eens uitpuffen en bijtanken. Om 14.10 uur wordt het debat hervat.

13.00 uur: Klem – Dat de beruchte 6 miljard een cruciaal thema is, blijkt uit de tijd die de Kamer ervoor neemt om dit punt tot op de bodem uit te praten. Volgens Slob (CU) „komen we met elkaar een beetje klem te zitten” als de hoogte van dit bedrag niet ter discussie gesteld mag worden. „Maar hierover moeten we toch kunnen praten? Uw eigen bezuinigingspakket bevat weinig maatregelen die structureel doortikken. Die vind je in ons pakket wel. Daar moeten we vandaag over praten, anders kunnen we dit debat beter snel afronden.” Rutte: „Natuurlijk moeten we elkaar de tent niet uitvechten.”

12.45 uur: 6 miljard – Een belangrijk punt voor de oppositiepartijen is de vraag in hoeverre het kabinet bereid is in 2014 minder te bezuinigen dan de zes miljard die nu in de Miljoenennota is opgenomen. Rutte geeft aan dat het zijns inziens niet met minder toe kan. Zou het kabinet minder bezuinigen, dan lopen we „een onaanvaardbaar risico” op een boete van 1,2 miljard euro van de Europese Commissie. Uit gesprekken met Brussel concludeert Rutte dat er „echt geen ruimte” is om af te wijken van de afspraak met eurocommissaris Olli Rehn. Minder saneren op de overheidsfinanciën leidt „met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid” tot de forse boete.

12.20 uur: Asscher terug – Pechtold wil dat het kabinet Asscher terugstuurt naar de onderhandelingstafel met de sociale partners. Rutte zegt dat de dag van vandaag niet bedoeld is om nu al vast te stellen „dat wij met dit punt uit deze tegenbegroting, en met dat punt uit die tegenbegroting akkoord gaan.” Volgens hem moeten coalitie en oppositie vandaag vaststellen of er voldoende onderling vertrouwen is over de richting die men op wil. De uitwerking volgt later. Vooral ook omdat in de diverse akkoorden alles met alles samenhangt.

12.00 uur: Heronderhandeld – Rond 12.00 uur komt het debat bij “des poedels kern”. Pechtold wil van Rutte weten of het kabinet bereid is twee elementen uit het Sociaal Akkoord, te weten hervorming van de WW en van het ontslagrecht, te versnellen. Rutte wil daar geen volmondig “ja” op zeggen. Dat zet Pechtold op scherp. „Ik neem daar geen genoegen mee. Ik zeg niet dat het Sociaal Akkoord opgeblazen moet worden. Maar er moet wel heronderhandeld worden. U bent nu eenmaal te vroeg geweest door eerst bij hén uw steun te zoeken en niet bij ons.”

Rutte geeft aan dat hij wel op bepaalde punten ruimte ziet om het Sociaal Akkoord aan te passen, zoals de pensioenen of de Participatiewet. „Maar op de punten die de heer Pechtold noemt, zie ik eerlijk gezegd weinig, om niet te zeggen geen ruimte.”

11.45 uur: Debattruc – Rutte ontleedt, zegt hij, een „debattruc” van PVV-leider Wilders. Deze heeft het even tevoren schandalig genoemd dat in Nederland „ouderen 24 uur per dag in een luier zitten” en Rutte opgeroepen dit vóór 2014 te beeindigen; dit ook in het licht dat er elke dag schoppen Nederlands geld naar Griekenland en Cyprus gaan. Volgens Rutte hebben deze twee zaken „niets met elkaar te maken. Ik noem het een debattruc die punten met elkaar te verbinden. Ik ben ervan overtuigd”, aldus Rutte, „dat ook onze ouderen er belang bij hebben dat Nederland mee blijft draaien in een sterk Europa. Dat zijn geen tegenstellingen.”

11.30 uur: Present – CU-fractievoorzitter Slob haakt in op Ruttes opmerking dat de zogeheten participatiesamenleving niet zozeer een na te streven doel is, maar iets dat al bestaat en steeds meer aan het groeien is. Slob vraagt in dat licht aandacht voor de activiteiten van de stichting Present in Zwolle. Rutte is welwillend, maar wil zich eerst nader in het thema verdiepen. „Daar moeten we over doorpraten.”

11.15 uur: Koopkracht – Volgens Rutte is het verminderen van de inkomensverschillen en lastenverzwaring niet het doel van zijn kabinet.

De coalitie wil in 2014 de motor van de economie. de middeninkomens, ontzien. Had het kabinet níet ingegrepen, dan zouden de lagere inkomens er 3 of 4 procent op achteruit zijn gegaan, zei Rutte. De hogere inkomens hadden er dan flink wat bij gekregen.

11.05 uur: Geen deal GL - Slob (CU) wil van de mp weten of er, zoals de geruchten gaan, een deal gesloten is met GroenLinks, die inhoudt dat er meer geld komt voor kinderopvang, maar dat de kortingen op diverse kindregelingen (kinderbijslag e.d.) in stand blijven of nog erger worden. Rutte ontkent dat. „Wij praten achter de schermen inderdaad met GL. Dat gaat over deze thema’s. Maar er is nog geen deal. Bovendien leiden deze gesprekken, als er een deal ontstaat, niet tot verslechtering maar tot verzachting van de positie van gezinnen.”

11.00 uur: Regie - Veel kans om zijn gedachtengangen uiteen te zetten, krijgt de minister-president niet. Bijna alle fractievoorzitters grijpen de eerste de beste kans om hem te onderbreken en te ondervragen. Zo wil Van der Staaij (SGP) weten of de premier, in de onoverzichtelijke politieke situatie waarin ons land zich bevindt, nog wel de regie voert, en zo ja, hoe. Rutte probeert hem gerust te stellen. „Ik voer de regie, maar ik kan daar niet veel over vertellen. Veel gebeurt achter de schermen.”

10.40 uur: Grondslagen - Premier Rutte is nog maar vijf minuten aan het praten, of Buma (CDA) en Pechtold (D66) interrumperen hem al. Buma wil weten of het kabinet ook bereid is om, zoekend naar draagvlak en samenwerking met de oppositie, „te kijken naar de grondslagen van het regeerakkoord, te weten nivellering en lastenverzwaring.” Rutte antwoordt dat hij zeker bereid is deze twee thema’s onder de loep te nemen. „Alleen: ik noem dat niet de grondslagen van het regeerakkoord. Die kwalificaties laat ik voor uw rekening.”

10.00 uur: Debat begint om 10.30 uur – Het debat begint dinsdag om 10.30 uur. Vanaf dat moment is het debat live te zien op deze pagina.

Donderdag 26 september

19.57 uur: Morgen verder - Kort voor acht uur sluit Kamervoorzitter Van Miltenburg de vergadering. Morgenochtend worden de Algemene Beschouwingen voortgezet. Om 10.30 uur begint premier Rutte zijn antwoord aan de Kamer. Vanavond zal er nog een afstemmend overleg zijn tussen het kabinet en de fractievoorzitters Zijlstra (VVD) en Samsom (PvdA) van de coalitie.

19.50 uur: Dagsluiting - 50PLUS-fractievoorzitter Krol is de laatste spreker van deze dag. „Ik mag de dagsluiting weer verzorgen.” Krol stelt de positie van ouderen via verschillende ingangen (de zorg, mantelzorg, woningmarkt) aan de orde. Hij eindigt met een citaat uit Prediker 12, over het ouder worden van elk mens en over de noodzaak om over dat ouder worden al in je jeugd na te denken.

19.30 uur: Schaars – Thieme (PvdD) betoogt dat het kabinet het over een heel andere boeg moet gooien: arbeid niet langer belasten, bijvoorbeeld, maar de belasting op het gebruik van schaarse grondstoffen juist flink verhogen. En: geen laag btw-tarief voor vlees, maar helemaal geen btw heffen op groente en fruit.

19.15 uur: Ark van Behoud – Als hij moest kiezen voor één plek om op werkbezoek te gaan, een plek waar zo duidelijk mogelijk naar voren komt waar het hart van de SGP ligt, dan zou Van der Staaij kiezen voor de ark van Noach, nagebouwd door Johan Huibers en afgemeerd in Dordrecht.

Die ark is niet zomaar een bouwwerk, aldus de SGP-leider tegen kabinet en Kamer. „Er is een bijzondere reden waarom mijn hart juist bij dit bouwproject sneller gaat kloppen. Dat heeft te maken met de boodschap van deze ark. Als je in Dordrecht de bouwer vraagt: „Waarom heb jij de ark gebouwd?” Dan zegt hij: „Om de mensen te wijzen op de liefde van God en op de noodzaak om ernst met Hem te maken.””

Als het bij de algemene beschouwingen alleen maar gaat over koopkracht en economie, „dan hebben we niet alleen een economische crisis, maar dan tekent dat ook een aangrijpende geestelijke crisis”, sloot Van der Staaij af. „Maar de ark is ook een boodschap van liefde, van geborgenheid. Er is redding en vernieuwing mogelijk voor ieder mens, wie hij of zij ook is en wat hij ook op zijn kerfstok heeft. Jezus Christus is de Ark van Behoud.”

19.00 uur: Tijd voor werkbezoek – Van der Staaij (SGP) stelt zich, op ludieke wijze, voor dat elke fractie de hele Kamer en het kabinet mag meenemen op een werkbezoek. De VVD kiest voor een transportbedrijf in Twente, D66 kiest voor een strandwandeling, de PVV wil helemaal niet gezamenlijk op werkbezoek („Veel te klef. Net alsof we met z’n allen echt de problemen willen aanpakken. Daar verzet ik me juist tegen”, aldus Wilders in het betoog van Van der Staaij), enzovoort. Zelf wil hij, als SGP-fractievoorzitter, de Kamer meenemen naar tal van projecten en lokaties. Van een vrouwenopvanghuis in Gouda, via een gewoon gezin op de Veluwe, tot een bezoek aan Israël. Al die werkbezoeken leiden, in het betoog van Van der Staaij, tot vele vragen en voorstellen aan het kabinet.

18.50 uur: Holle woorden – Wie in Nederland zelf de handen uit de mouwen steekt, vindt de politiek vaak tegenover zich, snoof GroenLinks-fractieleider Van Ojik tijdens een toer door Nederland in het zomerreces op. Hij heeft zich daarom gestoord aan de „holle woorden” van het kabinet over de participatiemaatschappij.

18.40 uur: Ongeboren leven – „Laat gezinnen niet het kind van de rekening worden”, betoogt Slob. „Stop de bezuinigingen op de kindregelingen.”

Hij vroeg om aandacht voor de bescherming van het ongeboren leven. „Dat kan bijvoorbeeld door tienermoederopvanghuizen zoals in Gouda centraal te blijven financieren.”

Slob riep premier Rutte op projecten en onderzoeken te stimuleren die bevorderen dat mensen beter met hun voedsel omgaan. „En waardeer degenen die ons voedsel produceren. Geef boeren een eerlijke prijs.”

Hij pleitte verder voor een menswaardige omgang met asielzoekers, meer geld voor ontwikkelingssamenwerking, harder optreden tegen mensenhandel en compassie voor (christelijke) mensen in andere landen die zijn getroffen door leed en geweld.

18.30 uur: Hoopvolle agenda – Het niet onverkort vasthouden aan zes miljard euro bezuinigen biedt begrotingsruimte om te werken aan „een hoopvolle agenda voor Nederland”, aldus Slob (CU). Vier punten moeten, wat hem betreft, op die agenda komen: Werkgelegenheid, aandacht voor de cruciale positie van het gezin, duurzaamheid als innovatiesleutel om uit de crisis te komen en gerechtigheid als leidend principe voor het handelen van de overheid.

18.25 uur: Lastig – Als het kabinet morgen vasthoudt aan het bezuinigingsbedrag van zes miljard euro, dan wordt het volgens Slob (CU) wel lastig om daar voldoende steun voor te krijgen, aangezien geen van de oppositiepartijen in zijn tegenbegroting zes miljard euro bezuinigd. De ChristenUnie komt uit op 3 miljard euro.

18.15 uur: Mouwen opstropen – Dé vraag die volgens CU-fractieleider Slob tijdens deze politieke beschouwingen gesteld moet worden is: „Welk perspectief bieden we burgers in deze tijd van recessie?”

De weg uit de crisis ligt niet „in eensgezindheid”, aldus Slob. Hij vindt dat er moet worden gewerkt over begrotingsevenwicht, maar weigert volgend jaar zes miljard euro te bezuinigen, zoals het kabinet wil.

PvdA-leider Samsom werpt Slob voor de voeten dat Nederland dat bedrag van Eurocommissaris Rehn moet besparen. Slob trekt zich daar niets van aan. „Dan moeten de mouwen maar even opgestroopt worden in Brussel. Het gaat om de inhoud: wat doen wij voor mensen die aan de kant staan, voor de burgers van ons land?”

18.10 uur: Doormodderen – Het kabinet staat voor een heldere keus: doormodderen, of aan de slag, aldus D66-leider Pechtold. Dat laatste kan door samen te werken met de oppositie – waaronder de sociaal-liberalen. „Ik wacht het antwoord van de minister-president met meer dan gewone belangstelling af.”

18.00 uur: Miezerig mannetje – D66-leider Pechtold beschouwt het als „een keuze van de Kamervoorzitter” om niet in te grijpen toen PVV-leider Wilders hem tijdens de algemene beschouwingen uitmaakte voor „zielig, miezerig, hypocriet mannetje.” „Ik kan het zelf wel aan”, reageerde Pechtold desgevraagd.

De aanvaring tussen Pechtold en Wilders ontstond toen de D66-leider zijn PVV-collega verzocht afstand te nemen van rechts-extremistische uitingen bij een PVV-demonstratie afgelopen zaterdag. „Ik heb Wilders niet uitgemaakt voor rechts-extremist, alleen gevraagd om afstand te nemen. Maar dan kruipt hij in de slachtofferrol en begint te schreeuwen en te schelden.”

Pechtold ziet wel „een discrepantie” tussen de houding van Kamervoorzitter Van Miltenburg bij het incident van vanmorgen en haar optreden in andere situaties. „Als je in een debat „Asscher” zegt, word je terechtgewezen dat het „minister Asscher” moet zijn.”

Maar namen noemen tijdens zo’n debat is eigenlijk ook al niet de bedoeling en daar maakte Van Miltenburg vanmiddag wel weer een punt van. Toen Pechtold het over „minister Blok” had, werd hij ook door de Kamervoorzitter terecht gewezen: „Het is de „minister van Wonen en Rijksdienst””, hield ze de D66-voorman voor.

17.50 uur: Zand erover – Voorafgaand aan de strandwandeling tijdens het zomerreces met PvdA-leider Samsom had Pechtold, grapt hij, zich goed ingesmeerd „om niet rood te worden.” Het geheime overleg –dat via De Telegraaf toch uitlekte– leidde destijds echter niet tot toenadering tussen de oppositiepartij en de coalitiepartij. Met die uitkomst kan Pechtold inmiddels wel leven: „Wat mij betreft: zand erover.”

17.45 uur: Hervormingen – Alle hervormingen zijn met het sociaal akkoord op de lange baan geschoven, klaagt D66-fractievoorzitter Pechtold. „Oeverloos gepolder maakte van daadkracht remkracht.” Het kabinet is op zijn handen gaan zitten, meent hij, met als gevolg dat de Raad van State ongekend kritisch is over de kabinetsplannen die op Prinsjesdag zijn gepresenteerd.

17.35 uur: Onzekerheid – Het Duitse recept (rem op de groei van de overheid, loonmatiging) moet Nederland volgen, beveelt Buma het kabinet aan. En hervormen. Dat levert weliswaar onzekerheid bij mensen op, maar hervormingen uitstellen levert volgens hem nóg meer onzekerheid op. Als het kabinet zijn suggesties niet wil overnemen, vervolgt Buma, dan moet het zich maar wenden naar andere oppositiefracties om steun.

17.30 uur: Cuba – Het kabinet kan nog wat leren van Raoul en Fidel Castro in Cuba. Het hoogste belastingtarief is daar met 50 procent lager dan in Nederland, aldus CDA-leider Buma.

Buma stelde dat het nivelleren en verhogen van belastingen door het kabinet er toe leidt dat wie meer verdient dan 20.000 euro per jaar, bij een dag extra werken in de week om 100 euro te verdienen er 45 moet afstaan aan de overheid. Wie meer dan 42.000 verdient, moet straks 49 euro afstaan en voor wie meer dan 55.000 per jaar verdient, wordt dat 59 euro per extra verdiende 100 euro, aldus Buma.

17.15 uur: Feestje – „Deze coalitie viert een heel duur feestje op kosten van gewone gezinnen”, aldus CDA-leider Buma. Hij wil lagere belastingen, een kleinere overheid en stoppen met nivelleren. Meer werkgelegenheid moet voorop staan, meent hij: „Werk gaat boven inkomen.”

17.00 uur: Teleurgesteld – CDA-leider Buma en ChristenUnieleider Slob zijn bijzonder teleurgesteld over de opstelling van PvdA-leider Samsom tijdens de algemene beschouwingen. Volgens hen lijkt Samsom niet bereid compromissen te sluiten met oppositiepartijen terwijl het kabinet hun steun uiteindelijk wel nodig heeft in de Eerste Kamer.

„Hij gooit tot drie keer de deur dicht en is drammerig bezig met zijn eigen gelijk”, zei Buma in een schorsing van het debat over Samsom. „Nou, zoek het dan maar uit.” Buma heeft nu zijn hoop gevestigd op een flexibeler opstelling van premier Rutte, die morgen antwoordt in het debat.

Ook Arie Slob constateert dat Samsom „weinig beweeglijk” was. „Eerlijk gezegd vind ik dat onbegrijpelijk.” Zowel Slob als Buma zien een groot verschil in de in hun ogen starre houding van Samsom met die van VVD-fractievoorzitter Zijlstra, die ze constructiever vinden.

D66-leider Alexander Pechtold zag wel een heel klein beetje ruimte bij Samsom. Hij spreekt van een „klein kiertje, maar er moet nog heel veel gebeuren.” Als voorbeeld noemt hij dat Samsom niet meer zegt dat de afspraken in het sociaal akkoord over het ontslagrecht en de WW staan als een huis.

16.50 uur: Geschorst – De vergadering wordt voor tien minuten geschorst. CDA-leider Buma zal straks aan het woord komen.

16.45 uur: Schouders eronder – „Nivelleren kost banen”, houdt PVV-leider Wilders Samsom voor. En, verwijzend naar de peilingen waarin de PvdA nog maar op 10 zetels staat: „Vooral in uw eigen fractie.” Samsom ziet desondanks geen enkele reden om af te wijken van zijn idealen. „Het kabinet heeft, zoals het behoort te doen, de lijnen uitgezet en voorstellen gedaan. De samenleving staat klaar om de schouders eronder te zetten. Vandaag en morgen moeten we de eerste stappen zetten op weg naar zo breed mogelijk gedragen koers naar het Nederland van de toekomst. Het gaat ons lukken.”


16.36 uur: Consensus - Samsom noemt de overeenkomsten tussen de plannen van het kabinet en die van de oppositie groter dan de verschillen tussen beiden: „Er is grote overeenstemming over de gewenste stimulering van de economie. Er is consensus over de richting van de zorg, de arbeidsmarkt, de woningmarkt. De verschillen gaan vooral over tempo. Ik zie een gezamenlijke wens om de koopkrachteffecten fatsoenlijk te verdelen. De manier waarop verschilt en hier en daar wordt een ongeluk gemaakt, bijvoorbeeld als minima en ouderen met klein pensioen procenten op achteruit gaan. Maar dat is allemaal te overzien. Ik zie bovendien wensen, op onderwijs en op kinderopvang, die mijn fractie graag zou willen, en hopelijk ook kunnen honoreren, als de juiste dekking wordt gevonden.”

16.30 uur: Participatiesamenleving – Samsom lijkt, in navolging van oud-PvdA-leider Wouter Bos, weinig op te hebben met de vorige week in de troonrede gebruikte term “participatiesamenleving”, als concept voor een herijking van de verzorgingstaat. Zelf spreekt hij van veranderingen die nodig zijn “op weg naar onze samenleving van de toekomst.” Samsom: “Hoe je die samenleving noemt zal me een biet zijn, het gaat me om wat het betekent voor mensen. Het is dus niet de samenleving van minder: minder overheid, minder loon, minder zekerheid, minder zorg. Maar een samenleving van meer. Meer samenhang, meer duurzaamheid, meer ondernemerschap meer evenwicht, meer omkijken naar elkaar en meer samenwerking. Dat is het Nederland dat de PvdA voor ogen staat, de samenleving van onze idealen.”

16.20 uur: Heerenveen – Samsom lijkt soms geëmotioneerd te zijn door zijn eigen betoog. Rode draad daarin is een man die hij zaterdag ontmoette in Heerenveen. “Waarom veranderen we nu alles in de zorg, de arbeidsmarkt, de financiële sector en de woningmarkt?”, wilde die man van hem weten. Samsom: “Wat geef ik hem als reden? Zijn reden stond achter hem: zijn 15 jarige dochter. Voor haar. En haar hele generatie. In het eerste decennium van deze eeuw liep haar toekomstperspectief vast; in de financiële crisis, in de Eurocrisis, in de economische crisis, in de politieke impasse. Het is onze taak om in het tweede decennium het toekomstperspectief te hervinden.”

15.53 uur: Omslag – Als Wilders concludeert dat het kabinet niet met de oppositie valt te praten en snelle verkiezingen onvermijdelijk zijn, stelt Samsom (PvdA) op een interruptie van Pechtold (D66( dat er wat hem betreft wel degelijk over alles te praten valt. Onduidelijk blijft wat er nu wel en niet door Samsom wordt geschaard onder de noemers “bespreekbaar” danwel “onbespreekbaar”.

15.42 uur: Alleenverdieners – Van der Staaij (SGP) legt Samsom de vraag voor of hij dan wél bereidt is wat te doen aan het de toenemende fiscale benadeling van kostwinnersgezinnen ten opzichte van tweeverdieners. Deze krant meldde pas op basis van berekeningen van hoogleraar Jos Teunissen dat mede door de kabinetsplannen alleenverdieners in 2017 tot wel drie keer méér belasting betalen dan tweeverdieners. Samsom stelt dat zijn partij de keuze voor de afbouw van de overdraagbare algemene heffingskorting voor de niet-werkende partner destijds bewust heeft gemaakt. “We willen dat ook langjarig volhouden. Wij kiezen er namelijk voor om mensen te stimuleren te gaan werken.”

Van der Staaij repliceert dat er naast die maatregel nog meer maatregelen aan zitten te komen die de fiscale verschillen verder vergroten. Samsom zegt toe volgend jaar bereid te zijn nog eens naar die verschillen te kijken. “Voor 2014 zag ik het probleem eigenlijk niet zo. Dan zijn de verschillen niet groter dan wat we al hadden. Maar ik heb gezien dat de verschillen in de jaren erna verder oplopen.”

15.33 uur: Hard – De toon in het debat verhardt nu in recordtempo. Buma maakt Samsom, die geen millimeter ruimte lijkt te bieden rond de belastingen, duidelijk dat hij niet op steun van het CDA hoeft te rekenen. “Echt u zoekt het maar uit”, aldus Buma. Slob geeft direct daarna aan, op een weigering van Samsom te tornen aan het bedrag van 6 miljard aan nieuwe ombuigingen, te vrezen “dezelfde conclusie te moeten trekken als de heer Buma.”

15.25 uur: Belastingen – Na eerder Zijlstra (VVD) al te hebben bevraagd over de verhoging van de marginale belastingdruk voor middeninkomens tot wel 59 procent, stelt Buma (CDA) nu ook Samsom de vraag of hij bereid is die plannen aan te passen. “Nee”, zegt deze resoluut. “Wat wij doen is een eental belastingmaatregelen nemen die ervoor zorgen dat gewone gezinnen worden gesteund in hun koopkracht. Ook de ouderen, die het al zwaar hebben, worden met de maatregelen die we in het belastingplan nemen juist gesteund. Ik zie een paar miljoen goede redenen, namelijk al die mensen, om dat niet te wijzigen.” Daarmee gooit Samsom de deur naar eventuele steun van het CDA dicht, concludeert Buma. “Dit kabinet gaat het erg moeilijk krijgen in het zoeken naar meerderheden. Zoek ze maar, maar ik weet niet of u ze ook vindt.”

15.20 uur: Geen opening – Tot teleurstelling van Pechtold biedt PvdA-woordvoerder Samsom hem geen openingen om tot samenwerking te komen. Pechtold vroeg Samsom of hij bereid is twee elementen uit het Sociaal Akkoord, te weten het punt van het ontslagrecht en het punt van de ww-duur, versneld uit te voeren. Samsom voelt er niets voor. „Alles wat de werkgelegenheid bevordert, kunnen we proberen versneld uit te voeren. Maar de punten die u noemt, leveren geen werk of geld op. Wij steunen geen versnellingen die buiten het Kamergebouw alleen maar onzekerheid opleveren.”

15.06 uur: Genegeerd – Op een interruptie van Samsom (PvdA) aan het begin van zijn termijn na, is Roemer alleen door Pechtold (D66) geïnterrumpeerd. De rest van de Kamer lijkt Roemer te negeren, nadat hij zichzelf wat buitenspel lijkt te hebben gezet door de PVV-motie van wantrouwen tegen het kabinet al te steunen, nog voor het debat goed en wel begonnen was. Op Twitter proberen SP-Kamerleden en -voorlichter het beeld ine en voor Roemer gunstige richting te kantelen. Zo twittert Kamerlid Bashir: “Bijna niemand durft naar voren te gaan om met Roemer te debatteren. Vooral Samsom opvallend stil, bang om laatste 10 zetels kwijt te raken.”

14.50 uur: Participatie – Roemer is de eerste die in dit debat ingaat op het in de Troonrede gebruikte woord “participatiesamenleving”. Hij is bang dat de regering onder deze vlag de sociale voorzieningen uitkleedt. „Wij zijn sociale wezens en moeten, waar nodig, solidariteit organiseren.”

14.40 uur: Luisteren – Het debat gaat weer verder met als eerste spreker SP-leider Roemer. Hij wordt meteen geinterrumpeerd door PvdA-leider Samsom. Die wil weten „hoe hij nu naar de heer Roemer moet luisteren.” Die heeft immers al een motie van wantrouwen gesteund? Roemer geeft aan dat hij „ongelukkig is met het moment waarop hij over de motie moest stemmen.” Maar hij verzekert het kabinet dat zijn partij „de normale, constructieve houding zal innemen die u van de SP gewend bent.”

13.45 uur: Ingrijpen – In de pauze van het debat krijgt D66-leider Pechtold de vraag voorgelegd wat hij ervan vindt door Wilders voor „miezerig mannetje” te zijn uitgemaakt. Pechtold: „Ik constateer dat je in deze Kamer niet mag zeggen “Asscher” –want het moet “minister Asscher” zijn–, maar dat je iemand wel mag uitmaken voor miezerig, zielig of hypocriet. Het zij zo. Als je Wilders geraakt hebt, gaat hij wild om zich heen slaan. Ik ken dat van hem.”

Luisteraars en kijkers naar het debat vroegen zich desondanks af waarom Kamervoorzitter Van Miltenburg niet ingreep. Die liet weten dat Kamerleden zélf moeten aangeven of ze bepaald taalgebruik onacceptabel vinden. Dat hebben Pechtold en Slob niet gedaan.

13.29 uur: Schorsing – Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst na de bijdrage van Zijlstra (VVD) de vergadering voor een lunchpauze van een uur. Om 14.30 uur debatteert de Kamer weer verder.

13.23 uur: Middenveld – Zijlstra rond af. „Het hele maatschappelijk middenveld, inclusief onze kameraden van de milieubeweging, wil de schouders zetten onder ons beleid. De bal ligt nu bij de politiek. Dit is het moment om door te pakken en koers te houden.” Hij herhaalt nogmaals ruimte te willen bieden aan de oppositie om plannen her en der aan te passen.

13.19 uur: Investeringsinstelling – Zijlstra kraakt naast de NHI ook harde noten over de Nederlandse Investeringsinstelling (NII) waarmee het kabinet de investering in Nederland een duwtje wil geven. Wat Zijlstra betreft hoort de markt zoiets te regelen en gaat daarin ook geen cent overheidsgeld.

13.10 uur: Hypotheekinstelling – Zijlstra doet een opvallende uitspraak wanneer hij stelt vraagtekens te plaatsen bij de oprichting van een Nationale Hypotheekinstelling (NHI). Is dat wel slim, vraagt hij zich af, “Of zitten we dan wat te verlekkerd te kijken naar onze pensioenpotten.” Het kabinet werkt aan de oprichting van de NHI, die het mogelijk moet maken voor grote nationale (pensioenfondsen) en internationale beleggers om te investeren in Nederlandse hypotheken die door de staat worden gegarandeerd. Dit plan moet banken meer lucht geven om meer kredieten te verstrekken en wellicht zorgdragen voor een lagere hypotheekrente.

12.54 uur: Defensie - Tegenover Slob (CU) stelt Zijlstra (VVD) ook bereid te zijn nog eens te willen kijken naar de nieuwe bezuinigingen op Defensie. Maar ook hier geeft hij geen garanties. “Ik ben bereid om over heel veel dingen te praten, maar het totale plaatje moet uiteindelijk wel kloppen”, aldus Zijlstra.

12.50 uur: Kostwinners – SGP-leider Van der Staaij vraagt Zijlstra of hij bereid is maatregelen aan te passen die ertoe leiden dat kostwinners over enkele jaren drie keer zoveel belasting betalen als tweeverdienders. Zijlstra houdt het algemeen: hij is altijd bereid te kijken naar verbetering van het beleid. Maar er ligt wel een „afgewogen pakket aan maatregelen.”

12.35 uur: Nu actie – VVD-fractieleider Zijlstra hekelt fracties die werkelijk ingrijpen en werkelijk hervormen van de economie uitstellen naar de toekomst. „We moeten nú ingrijpen.” Dat schiet Thieme (PvdD) in het verkeerde keelgat. „125.000 banen in de zorg wil de VVD in 2026. Is dat nú ingrijpen? Het is over je politieke graf heen regeren.” Zijlstra ontkent dat. „Sommige maatregelen die je nu neemt hebben meteen effect, andere hebben pas op termijn gevolgen.”

12.20 uur: Beweging – VVD-fractieleider Zijlstra herhaalt dat de coalitie openstaat voor suggesties van andere partijen. Maar dan wel onder één voorwaarde: een eventuele aanpassing van de plannen moet wel minder lastenverhogingen opleveren dan het huidige kabinetsplan. Ook moet het bedrag van zes miljard euro aan ombuigingen overeind blijven „om te voorkomen dat we nog verder afglijden in Nederland.”

12.15 uur: 6 miljard – CU-leider Slob wil van Zijlstra weten „hoe hard uw zes miljard is.” Slob en zijn partij willen minder bezuinigen dan de zes miljard van de regering. Zijlstra blijft benadrukken dat hij geen financiële problemen door wil schuiven naar de toekomst.

12.00 uur: Rustig debat– Na de steekvlam van het begin vervolgen de fracties nu op kalme toon het debat. Business as usual. Zijlstra, die in zijn bijdrage een zwaar accent legt op het terugdringen van de staatsschuld, wordt geinterrumpeerd door respectievelijk Roemer, Pechtold en Buma. Buma mist in de speech van Zijlstra opmerkingen over de almaar stijgende werkloosheid. Zijlstra ziet in de tegenbegroting van het CDA overigens „diverse signalen” waarmee hij als coalitiepartij iets mee kan, maar ook „diverse signalen” die hij riskant vindt voor economie en samenleving.

11.45 uur: Niets gehoord – De tweede spreker in het debat, VVD-fractievoorzitter Zijlstra, haalt nog even uit naar de partijen die de motie steunden. Hij zegt daarover ontdaan te zijn, namelijk dat fracties niet eens het debat willen aangaan. „“Gehoord de beraadslaging” zegt de motie. Maar er is helemaal niet beraadslaagd. En ook niet gehoord.”

11.40 uur: Motie verworpen – Na een hoofdelijke stemming blijkt de motie van Wilders te zijn verworpen. Alleen PVV, SP en PvdD stemden voor.

11.25 uur: SP steunt motie – SP-leider Roemer zegt tegen de media dat zijn fractie de motie van afkeuring gaat steunen. Wie die motie heeft ingediend, doet er niet toe, vindt Roemer. Het gaat om de inhoud van de motie, en daar is de SP het mee eens.

11.20 uur: SP aarzelt– Dat de SP het lastig vindt om tegen de motie van Wilders te stemmen, blijkt uit het feit dat Roemer verlenging van de schorsing aanvraagt. Waarschijnlijk willen de socialisten, net als de meerderheid van de Kamer, tegen de motie stemmen, maar beseffen zij dat een deel van hun achterban het in grote lijnen met Wilders eens is. Het komt dus aan op een goede argumentatie om tégen de motie van afkeuring te stemmen.

11.05 uur: Geschorst – Dat de algemene beschouwingen al na 35 minuten wordt geschorst, zal in het verleden niet vaak zijn voorgekomen. Vandaag is dít echter de gang van zaken. Het debat wordt geschorst, zodat de fracties zich kunnen bezinnen op hun stemgedrag over de motie van Wilders.

11.00 uur: Clash – Pechtold (D66) clasht hard met Wilders als de D66-leider refereert aan Wilders’ samenwerking met het Vlaams Blok (Pechtold: „Een partij met antisemitistische wortels”) en aan antisemitistische uitlatingen van betogers die dit weekend deelnamen aan een PVV-betoging tegen het kabinet. Wilders wordt furieus. „Ik ga niet reageren op meneer Pechtold, mevrouw de voorzitter. Hij is een zielig, miezerig en hypocriet mannetje.” CU-leider Slob tekent protest aan tegen deze onwaardige wijze van debatteren en vraagt Wilders zijn motie van afkeuring, die hij in zijn zak heeft, dan nu maar metéén in te dienden. „Wordt hij verworpen, dan kunt u verder met actievoeren, en dan kan de Kamer rustig verder debatteren over het beleid.”

10.55 uur: PvdA in JSF – Wilders mept als vanouds om zich heen. Niet alleen Rutte krijgt het voor zijn kiezen, ook de PvdA moet het ontgelden. „Straks past de hele PvdA-fractie in één JSF. Dat zouden wij prima vinden. Dan kunnen ze in één keer naar Afrika, maar dan mogen ze natuurlijk niet meer terugkomen.”

10.46 uur: Belastingdruk - In een brief aan de Kamer bevestigt het kabinet woensdagmorgen de eerdere geluiden over een fors stijgende belastingdruk. Door de kabinetsmaatregelen gaat voor inkomens van circa 70.000 euro per jaar de zogenoemde marginale druk )wat lever ik in van elke euro die ik nu extra zou verdienen) de komende jaren van 52 naar 60 procent. Tot een inkomen van 20.000 euro ligt de marginale druk op circa 20 procent. Daarna stijgt hij tot 50 procent. Bij een jaarinkomen van meer dan 115.000 euro daalt de marginale druk weer tot circa 55 procent.

10.45 uur: Wilders – Eerste spreker is PVV-leider Wilders. Hij komt aanzetten met 122.000 handtekeningen tegen het kabinetsbeleid. 1000 biedt hij er aan premier Rutte aan. „En op de gang staan nog een paar karren.” Volgens Wilders kan het kabinet beter meteen zijn biezen pakken. „In de peilingen staat deze coalitie op vijftig, vijftig! zetels verlies.”

10.35 uur: Verhinderd – Kamervoorzitter Van Miltenburg opent de vergadering. Twee bewindslieden zijn afwezig. Timmermans (Buitenlandse Zaken) is in New York. Dekker (staatssecretaris op OCW) is door botbreuken aan huis en bed gebonden. Van Miltenburg wenst hem sterkte en beterschap.

10.25 uur: Hamvraag – Nog vijf minuten en de fractieleiders branden los. De hamvraag van het debat is bij welke oppositiefracties de minderheidscoalitie van VVD en PvdA de komende tijd steun kan verwerven voor zijn bezuinigingsplannen. Bij het CDA, dat Rutte en Samsom in de Senaat in één klap aan de benodigde zetels kan helpen? Of bij de zogeheten coalitie van het woonakkoord, te weten D66, ChristenUnie en SGP, die samen nét genoeg zetels in de Eerste Kamer hebben om het kabinet uit de brand te helpen? Vandaag krijgen we mogelijk het begin van het antwoord. Niet meer dan een begin! Want complete onderhandelingen worden in een debat als dit niet gevoerd. Dat gebeurt waarschijnlijk pas later. Bij de Financiële Beschouwingen, volgende week. En bij de debatten over de deelbegrotingen, in de maanden oktober, november en december.

10.10 uur: Second Love – De algemene politieke beschouwingen gaan niet alleen over geld en bezuinigingen. SGP-leider Kees van der Staaij zei dinsdag in het tv-programma Pauw&Witteman ook overspelsite Second Love aan de orde te stellen. Dinsdag vroeg de SGP om een bijsluiter bij de reclame voor de website: “Let op. Vreemdgaan dupeert kinderen.”

9.45 uur: Tegenbegrotingen – CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie hebben met hun tegenbegrotingen alternatieven ingediend voor de kabinetsplannen, maar niet één van hun haalt de 6 miljard euro. Terwijl dat wel de afspraak is met de Europese Commissie, benadrukte een kritische minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem dinsdag.

9.40 uur: Motie van wantrouwen – Geert Wilders (PVV) heeft aangekondigd dat hij weer met een motie van wantrouwen tegen het kabinet zal komen. „We komen niet met een tegenbegroting maar met een tegenmaatregel: een motie van wantrouwen. Het kabinet moet zo snel mogelijk maar huis, dat is het enige dat telt.”

9.35 uur: Bezuinigingen – Het kabinet hoopt steun te krijgen van meerdere oppositiepartijen omdat die uiteindelijk nodig zijn om de plannen door de Senaat te kunnen loodsen, waar de regeringspartijen VVD en PvdA geen meerderheid hebben. Maar dinsdag bleek dat er nog een flink gat gaapt tussen de posities van het kabinet en die van de oppositie. CDA, D66, GroenLinks, de ChristenUnie en de SGP zijn bereid serieus met het kabinet te praten en te onderhandelen. PVV en SP zijn dat niet of in mindere mate. Zij willen allebei zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen.

9.30 uur: Historie algemene politieke beschouwingen – Lees hier meer over de geschiedenis van de algemene politieke beschouwingen.

9.20 uur: Alle Kamerleden aanwezig – Hoewel alleen de fractievoorzitters in de Tweede Kamer vandaag en morgen het woord voeren, is het gebruikelijk dat alle Kamerleden aanwezig zijn. Geert Wilders, als leider van de grootste oppositiepartij, zal het eerst het woord voeren. Dan volgt de VVD’er Halbe Zijlstra, als voorzitter van de grootste regeringsfractie. Dan volgt weer een oppositiefractie.

9.15 uur: Bijna hele kabinet aanwezig – Alle ministers en staatssecretarissen zijn normaal gesproken aanwezig bij het debat, maar alleen de minister-president voert het woord. Minister Timmermans is er niet bij, omdat hij de algemene vergadering van de Verenigde Naties bijwoont. Ook staatssecretaris Dekker is niet aanwezig. Hij liep zondag verschillende botbreuken op tijdens een een val met zijn racefiets.

9.00 uur: Debat begint om 10.30 uur – Het debat begint dinsdag om 10.30 uur. Vanaf dat moment is het debat live te zien op deze pagina. De fractievoorzitters houden hun verhaal en gaan met elkaar in debat. Donderdagochtend antwoordt premier Mark Rutte op de gestelde vragen.