Die winteravond, ruim twee jaar geleden, vergeet ze nooit meer. „Ik had griep, surfte wat op internet en ontdekte dat Händel klavecimbelwerken heeft geschreven. Die composities had ik nog nooit op cd, op de radio of tijdens een concert gehoord. Daarom downloadde ik wat werken, zette ze op de piano en begon te spelen. Prachtige melancholische muziek. Er volgde een deel dat compleet verschilde van het eerste en bruiste van energie. Beide werken raakten mij diep.”

Georg Friedrich Händel (1685-1759) was een tijdgenoot van Bach en al in zijn tijd een beroemde componist. Vandaag de dag denken de meeste mensen bij hem aan oratoria als ”The Messiah”, opera’s en orkestwerken. Zijn suites voor klavecimbel zijn bij een zeer beperkt publiek bekend.

Van den Bercken stond blanco tegenover deze muziek. „Bij Beethovensonates is dat compleet anders. Ik studeerde verschillende sonates, hoorde ze uitvoeren en heb cd’s met deze werken in mijn kast staan. Bij Händel ontbrak zo’n referentiekader. Ik was die winteravond alleen met Händels muziek. Dat maakte de ervaring mede zo intens. Ik kon deze composities onbevangen benaderen, zonder een opgestoken vinger van een docent te zien. Daarnaast gaven deze klavierwerken mij veel positieve energie. Ik voelde de urgentie om deze ervaring met anderen te delen. Dit mondde uit in mijn Händelproject.”

Grijs gedraaid

De pianiste zoog in haar jeugd veel klassieke muziek op. „Mijn moeder komt uit Rusland. Als mijn ouders naar dat land gingen, namen ze altijd een stapel platen mee terug. Drie lp’s maakten diepe indruk op mij toen ik een jaar of zeven was. De jonge pianist Jevgeni Kissin neemt daarop de piano­partij voor zijn rekening in het eerste pianoconcert van Sjostakovitsj, het derde piano­concert van Prokovjev en twee piano­concerten van Chopin. Vooral Sjostakovitsj heb ik grijs gedraaid. Ik ging tijdens het luisteren vaak tussen de geluidsboxen liggen. Het is de scherpte in deze 20e-eeuwse muziek die mij aanspreekt.”

Als kind kwam Daria van den Bercken al in concert­zalen. „Ik zat een keer op de eerste rij in de grote zaal van het Amsterdamse Concertgebouw en zag Jevgeni Kissin Sjostakovitsj’ eerste pianoconcert spelen. Onvergetelijk.”

Er komen meer herinneringen boven. Aan een cassettebandje met blokfluitmuziek, uitgevoerd door Frans Brüggen, en aan een opname van Griegs Lyrische Stücke, gespeeld door Emil Gilels. „Het laatste bandje draaide ik altijd voor het slapen gaan.”

Verscheurend moment

Vanaf haar zevende bezocht Daria de Kathedrale Koorschool in Utrecht, een rooms-katholieke basisschool waar kinderen ook muziek- en zangles krijgen. „Ik zong minstens anderhalf uur per dag. Op school en tijdens diensten in de Sint-Catharinakathedraal. Het was een hartverscheurend moment toen ik naar de middelbare school ging. Tijdens de eerste kerkdienst waarbij ik niet in het koor zong, voelde ik een enorm heimwee. Blijven zingen was echter niet te combineren met de pianostudie.”

Daria speelt vanaf haar zesde piano. „Mijn ouders kochten een piano voor mij. Ik weet niet of ik zelf voor het instrument heb gekozen. Ik vond pianospelen leuk, niemand hoefde mij achter de broek aan te zitten.”

Hierin is nog niets veranderd. „Ik ben het gelukkigst als ik vier keer per week een concert geef. Daar doe ik alle moeite voor. Een doorsneedag bestaat uit het beantwoorden van de vele mails, een rondje rennen, een lunchafspraak waarin muziek de hoofdrol speelt, en natuurlijk studeren. Ik moet oppassen dat alle regelklussen niet te veel tijd opslokken, want ik wil 3,5 uur per dag kunnen studeren.”

De lucht in

Als Händel weer ter sprake komt, verschijnt een glimlach op het gezicht van Van den Bercken. „Ik word vrolijk van zijn muziek. Händels werken geven mij als het ware een propeller waardoor ik de lucht in ga. Dat komt door de positieve en lichte toon, de sterke ritmiek en de puls. Er zijn ook prachtige melancholische passages. Maar daarbij zakt Händel niet weg in een depressie, zoals sommige romantische componisten uit de negentiende eeuw.

We weten vrijwel niets van Händels persoonlijkheid. Ik kan het niet bewijzen, maar zijn klavecimbelwerken voelen aan als zijn meest persoonlijke muziek. Misschien omdat deze stukken niet bedoeld waren om uit te geven. Händel schreef ze in zijn jonge jaren als lesmateriaal voor zijn studenten. Pas nadat anderen deze muziek illegaal op de markt brachten, bundelde hij in 1720 de losse stukken tot suites en gaf ze uit.”

Ook tijdens haar conser-vatorium­studie in Rotterdam en Amsterdam komt Van den Bercken niet in aanraking met de klavier­werken van Händel. „Het was Bach en Scarlatti wat de klok sloeg. Toen ik twee jaar geleden voor het eerst Händel speelde, voelde ik de urgentie om iedereen deze muziek te laten horen. Ik was ook een beetje boos dat zulke krachtige composities zo onbekend zijn gebleven. Een verklaring hiervoor heb ik nog altijd niet gevonden.”

Aanhangwagen

Van den Bercken sloeg nieuwe wegen in. Ze zoekt met film­regisseurs en internetdeskundigen naar een goede manier om Händel aan de man te brengen. Kort daarop reed ze zittend achter de piano in een aanhangwagen door Amsterdam. Op het YouTube­filmpje hiervan, ”Handel hits the road”, is te zien hoe verrast mensen op Händel reageren. Een ander filmpje, ”Handel at home”, toont een andere onorthodoxe actie: Van den Bercken nodigt op straat passanten uit voor een huisconcert. Ook dit levert enthousiaste reacties op. „Opeens besefte ik hoe kort de lijntjes naar het publiek kunnen zijn, in een tijd waar de kennis­making met muziek meestal via producenten, managers, concertzalen en cd-producenten verloopt.”

Hoewel ze er best tegen opzag om met piano en al omhoog gehesen te worden, ging Van den Bercken toch in op de uitnodiging van een cultureel festival in Sao Paulo in Brazilië. „Ik voel niet de behoefte om eens lekker gek te doen, maar wil wel Händel promoten.” Ze speelde er Händel op 30 meter hoogte. Zo’n 10.000 mensen luisterden en miljoenen Brazilianen keken mee op tv. Haar optreden is te zien in ”High on Handel!”.

Onbevangenheid

Het Händelproject loopt inmiddels twee jaar. De pianiste ontving er de Amsterdamprijs 2012 (35.000 euro) voor. Ze stak veel van de omgang met Händel op. „Ik leerde hoe belangrijk het is om alle muziek met een frisse blik te benaderen. Misschien zat ik mijzelf vanwege alle kennis vroeger te veel in de weg.”

De pianiste doet meer dan Händel spelen. „Ik houd van contrasten in mijn programma, naast Händel bijvoorbeeld Debussy en Beethoven. Of Bach, Mozart en Stravinsky. De Händelsuites zullen altijd op mijn repertoire blijven staan. Ze zijn voor klave­cimbel geschreven, maar ik voer ze op de piano uit. Met name omdat de piano mijn instrument is. Sommige aspecten van de suites, zoals het ritme en de puls, komen beter tot hun recht op de piano.”

Of haar collega’s inmiddels Händel zijn gaan spelen, weet Van den Bercken niet. „Velen reageren in elk geval positief op mijn project. Het publiek koopt niet alleen mijn cd met Händelsuites, van Broekmans & Van Poppel in Amsterdam begreep ik dat zij meer Händel­partituren verkopen. Vrijwel wekelijks krijg ik mooie, positieve en emotionele mailtjes van mensen die een concert bezochten of mijn cd met Händelsuites kochten.”

Daria van den Bercken

Daria van den Bercken (1979) wordt in Utrecht geboren. Vanaf 1990 zit ze in de jongtalentklas van het Rotterdamse conservatorium. Ze studeert in 2002 af aan het Amsterdamse conservatorium bij Mila Baslawskaja. Daarna steekt ze haar licht op bij Naum Grubert, Leonard Hokanson en Menahem Pressler.

De pianiste wint verschillende prijzen, waaronder eerste prijzen op het Steinway Concours en Prinses Christina Concours en de Vriendenkrans 2005 van het Amsterdamse Concertgebouw. Ze geeft concerten in binnen- en buitenland als solist, in kamermuziekbezetting en met orkest. Over anderhalf jaar speelt ze een van haar lievelingswerken, het eerste pianoconcert van Sjostakovitsj, met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Het wordt haar vierde optreden met dit orkest.

Van den Bercken maakt zich de laatste jaren sterk voor de klavierwerken van Händel. Ze won de Amsterdamprijs 2012 met haar Händelproject. Vorig jaar kwam haar cd met suites van Händel uit (Sony Classical 88765418832).

Meer informatie: www.dariavandenbercken.com en www.handelatthepiano.com