22.30 uur: Liveblog gesloten – De webredactie sluit het liveblog. Morgen hervatten we de reguliere berichtgeving over de ontwikkelingen in politiek Den Haag.

21.40 uur: Open voor alternatieven – Volgens Alexander Pechtold (D66) en Sybrand Buma (CDA) belemmeren de lastenverzwaringen van het kabinet het economisch herstel. Pechtold gelooft bovendien niet dat er echt extra geld voor onderwijs op tafel komt. Samsom en Zijlstra zeiden tijdens het debat „altijd open te staan voor alternatieven van de oppositie”. Van PVV en SP heeft het kabinet op dit punt weinig te verwachten, maakten Wilders en SP-leider Emile Roemer nog eens duidelijk. Beiden willen snel verkiezingen. CDA en D66 willen dat niet. Samsom meent dat er nog zaken gedaan kunnen worden met de oppositie. Dat is nodig omdat het kabinet in de Senaat geen meerderheid heeft. Zijlstra wees op de verantwoordelijkheid van de oppositiepartijen voor het landsbelang. „Als er door politiek gekrakeel geen oplossingen komen, kan ik dat niet aan mijn zoontje of buurvrouw uitleggen.”

21.35 uur: Kapotbezuinigen – PVV-leider Wilders vindt dat het kabinet de economie kapotbezuinigt, zei hij in het inmiddels afgelopen televisiedebat. Ook Emile Roemer van de SP vindt dat.

21.30 uur: Voorzichtig herstel – De regeringsfracties VVD en PvdA zien het begin van herstel van de Nederlandse economie. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra wees tijdens het tv-debat op het aantrekken van de woningmarkt en de export. Hij sprak van lichtpuntjes. „Het kabinetsbeleid werkt.” Ook PvdA-leider Diederik Samsom meent dat het eind van de crisis langzaam in zicht komt. De oppositiefracties hoonden het voorzichtige optimisme van Zijlstra en Samsom weg. Volgens PVV-leider Geert Wilders komen zij „van een andere planeet”.

21.25 uur: „Even door de crisis heen” – In het debat tussen de fractievoorzitters worden vooral bekende standpunten herhaald. CDA-leider Sybrand Buma pleitte ervoor de overheid te verkleinen en de belastingen niet te verhogen. Dat laatste wil Wilders ook, al wreef hij Buma in dat die in het vorige kabinet nog had ingestemd met een btw-verhoging. Wilders wil, zoals bekend, dat Nederland uit de Europese Unie stapt, geen ontwikkelingsgeld meer geeft en geen leningen meer geeft aan landen als Griekenland en Cyprus. Zijlstra benadrukte dat het kabinet Nederland vergaand hervormt en dat we met z’n allen „even door de crisis heen” moeten. Nog langer op de pof leven kan niet, zei hij, verwijzend naar het begrotingstekort van 20 miljard euro. „Het probleem is alleen dat het kabinet zoveel hervormt dat de mensen er onzeker van worden.” Pechtold bestreed dat: de belangrijkste hervormingen zijn volgens hem juist uitgesteld.

21.15 uur: „JSF niet kopen levert geen cent op” – Het zou het kabinet en voor de Nederlanders geen euro schelen als het kabinet de JSF niet zou kopen. PvdA-leider Diederik Samsom zei dat dinsdagavond in een debat bij de NOS. Samsom antwoordde op Wilders die het kabinet verwijt de ouderen in de kou te laten staan, maar wel op 37 JSF-toestellen te kopen voor in totaal 4,5 miljard euro. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zei dat de luchtmacht de F-16 nou eenmaal moet vervangen, net zoals mensen thuis na zoveel jaar een nieuwe auto kopen. „Laten we er geen enorme rel van maken. Het bedrag is geloof ik gelijk aan 3 weken zorg en er wordt een beeld geschetst of we de ouderen uitkleden voor een straaljager, maar dat is niet wat we aan het doen zijn.”

20.30 uur: Interview Dijsselbloem – Economieredacteur Marcel ten Broeke sprak met minister Dijsselbloem over de kabinetsplannen die dinsdag werden gepresenteerd. Dijsselbloem is vol vertrouwen: „Dit pakket gaat het halen. Linksom of rechtsom”. Lees hier het volledige interview.

20.05 uur: Hoe zit ‘t met uw koopkracht? – Het Nibud heeft voor een groot aantal soorten huishoudens berekend hoe hun koopkracht zich ontwikkelt tussen 2013 en 2014. Daaruit valt op te maken dat gezinnen met kinderen waarvan één van de ouders werkt, er in vrijwel alle gevallen op achteruit gaan. Bekijk de tabel hier.

20.00 uur: Debat fractieleiders live vanuit Den Haag – Volg hier vanaf 20.30 uur het NOS-debat tussen de fractievoorzitters van de zes grote partijen.

19.15 uur: Videoboodschap Hennis – Minister Hennis van Defensie heeft een videoboodschap op YouTube geplaatst waarin ze haar beleidsnota toelicht.

19.10 uur: Minder geld naar mkb-fonds – Er gaat volgend jaar minder geld naar het fonds voor het stimuleren van bedrijvigheid in ontwikkelingslanden, het zogeheten Dutch Good Growth Fund van het ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat vanaf volgend jaar een kwart miljard in dit fonds terecht zou moeten komen. Maar minister Ploumen brengt dit bedrag nu terug naar 100 miljoen. Er was eerder veel kritiek in de Tweede Kamer op het bedrag van 250 miljoen. Volgens vooral oppositiepartijen was het beter om dit bedrag over een langere termijn uit te smeren.

19.07 uur: BuZa op de schop – Het ministerie van Buitenlandse Zaken moet 100 miljoen besparen. Dat moet in 2018 uitgevoerd zijn. Daarvoor wordt de organisatie drastisch aangepast. Er zullen meer ambassades gedeeld worden met andere landen (uiteindelijk is het doel om 18 ambassades te delen met België). Het wereldwijde postennetwerk wordt zoveel mogelijk gehandhaafd. Verder richt het ministerie zich volgend jaar onder meer op de campagne om in 2015 een zetel in de VN-Mensenrechtenraad te verwerven. Een andere hoogtepunt in 2014 wordt de nucleaire top waar circa 50 staatshoofden en regeringsleiders aan zullen deelnemen.

18.40 uur: Schenken groot bedrag aantrekkelijker – Het bedrag dat mensen mogen ontvangen voor hun eigen woning zonder er schenkbelasting over te betalen, wordt verdubbeld. Het gaat van 50.000 naar 100.000 euro, staat in het Belastingplan van staatssecretaris Frans Weekers (Financiën). Nu is het nog zo dat ouders 50.000 euro mogen schenken aan hun kinderen tussen de 18 en 40, mits die het geld gebruiken voor de eigen woning of het aflossen van de hypotheek. In de nieuwe regeling mogen volgens Weekers behalve ouders ook „een suikertante of de buurvrouw” fiscaal gunstig schenken. De leeftijd van de ontvanger doet er dan ook niet meer toe. De eis dat het geld in huis of hypotheek wordt gestoken, blijft wel.

18.35 uur: Hennis is uitbezuinigd – „Ik kan me gewoon niet voorstellen dat we weer moeten bezuinigen.” Dat zei minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie dinsdag. Haar departement kan geen nieuwe „gerichte, specifieke bezuinigen” meer hebben. „Ik zou echt niet meer weten hoe we dat moeten opvangen. Zo simpel is het.”

18.30 uur: Boete voor foute info – Wie opzettelijk verkeerde informatie opgeeft aan de fiscus om zo een hogere voorlopige teruggaaf te krijgen, kan in de toekomst een boete krijgen. Staatssecretaris Frans Weekers (Financiën) stelt dat voor in het Belastingplan. Het gaat niet om mensen die zich vergissen bij bepaalde inkomsten of aftrekposten, maar wel om iemand die hypotheekrente claimt, maar helemaal geen eigen woning heeft. Hij wordt ook strenger bij het verlenen van toeslagen. Wie bij de fiscus niet bekend is, of als er onduidelijkheid is over iemands woon- of verblijfplaats, krijgt geen toeslag overgemaakt.

18.26 uur: „Snelle spreker” – Koning Willem-Alexander blijkt een snellere lezer dan zijn moeder, zegt taalprofessor Jaap de Jong. „Beatrix las vorig jaar 1555 woorden in 18 minuten. Willem-Alexander deed 17 minuten en 5 seconden over 2227 woorden.”

17.50 uur: Accijnzen omhoog – De accijnzen op alcohol, diesel en LPG gaan begin volgend jaar omhoog. De geplande accijnsverhoging op tabak wordt een jaar uitgesteld omdat veel mensen anders overstappen op shag of in het buitenland sigaretten gaan kopen. Dat blijkt uit het Belastingplan van staatssecretaris Frans Weekers. De accijns op diesel gaat, naast de jaarlijkse inflatiecorrectie, omhoog met 3 cent per liter, die op LPG gaat 7 cent omhoog. De accijns op alcohol gaat omhoog met 5,75 procent. De verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken (ook fris) die het vorige kabinet nog wilde afschaffen, gaat omhoog. De belasting op een fles cola gaat 2 cent omhoog, die op een fles jus 1,5 cent.

17.15 uur: Troonrede voor jou – Jongerensite Puntuit publiceert elk jaar de ”Troonrede voor jou”. Lees ‘m hier.

17.05 uur: Faunabeheer – De begroting van het koningshuis geeft voor de eerste keer inzage in de kosten van faunabeheer en het onderhoud van kroondomein Het Loo in Apeldoorn. Zo blijkt dat er zes faunabeheerders actief zijn voor het Koninklijk Huis, waarmee in 2014 personeelskosten zijn gemoeid van 347.200 euro. Voor het onderhoud van de wegen en de wildrasters in het kroondomein is een bedrag geraamd van 185.000 euro. De openheid is een gevolg van een motie van de Partij voor de Dieren, die in oktober vorig jaar in de Tweede Kamer werd aangenomen.

16.55 uur: Inkomsten en uitgaven – Nu.nl heeft een infographic die de inkomsten en uitgaven van de overheid inzichtelijk. Ook laat de grafiek zien hoe de 6,2 miljard aan bezuinigingen precies worden verdeeld.

16.50 uur: Volg uw belastinggeld – De NOS heeft een tool op zijn website geplaatst waarmee u kunt zien hoe en waaraan de overheid uw belastinggeld besteedt.

16.47 uur: Begrotingsevenwicht – De kans dat in deze kabinetsperiode begrotingsevenwicht wordt bereikt, is „erg klein”. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën heeft dat dinsdag gezegd. Hij wees erop dat de economische groei bepaalt of het kabinet zijn financieringstekort voor 2017 kan wegwerken. Volgend jaar komt het tekort door extra bezuinigingen van 6 miljard euro uit op 3,3 procent. Dat is 0,3 procent boven de EU-limiet.

16.25 uur: Vijf vragen aan Rutte – 
Het ANP stelde premier Mark Rutte vijf vragen over de troonrede en de kabinetsplannen. Lees het interview hier.

16.07 uur: Debat fractieleiders – 
Fractieleiders uit de Tweede Kamer gaan vanavond vanaf 20.30 uur met elkaar debatteren in een live tv-debat. Het is voor het eerst dat de NOS een debat op Prinsjesdag organiseert. Het debat is vanavond via deze pagina live te volgen.

16.03 uur: Nibud: vooral hogere inkomens in de min – 
Werkenden zonder kinderen met een inkomen beneden modaal gaan er in 2014 op vooruit. Het zijn vooral de hogere inkomens die inleveren waarbij het omslagpunt rond modaal ligt (circa 35.000 euro bruto per jaar). Dat blijkt uit koopkrachtberekeningen van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) op basis van de miljoenennota. Volgens het Nibud komen voor het eerst in vier jaar minder huishoudens in de min. Het signaleert hier en daar „zelfs een paar plusjes” en veel huishoudens waarbij de koopkracht gelijk blijft. De cijfers variëren volgens de Nibud-berekeningen van min 5,2 procent tot plus 1,3 procent. Lees hier meer.

15.52 uur: Reactie Samsom – 
PvdA-leider Diederik Samsom: „Het zijn gewoon zware tijden voor iedereen in Nederland. Iedereen gaat dat merken. Ik merk dat zelf ook op straat. De zorgen nemen toe, de angst en onzekerheid nemen toe. Ik was blij dat de koning benadrukte dat we wel een beetje aan het eind van het diepe dal zijn en nu langzaam omhoog kunnen kruipen, mits wij erin slagen het juiste werk te verrichten. Ik snap best dat na vijf jaar van crisis en koopkrachtachteruitgang mensen zeggen: eerst zien en dan geloven. Niemand staat nu langs de weg met bloemen. We investeren om de economie weer langzaam te laten groeien.”

15.50 uur: Kosten koningshuis nagenoeg gelijk – 
Het aantreden van koning Willem-Alexander heeft nauwelijks gevolgen voor de kosten van ons koningshuis. De totale kosten bedragen volgend jaar 39.987.000 euro. Lees hier meer.

15.41 uur: Er komt 149 kilometer asfalt bij in 2014 –
Komend jaar zal 149 kilometer asfalt worden aangelegd in Nederland. Dat staat in de begroting van het ministerie van Infrastructuur, die dinsdag naar buiten is gebracht. In 2014 geeft minister Melanie Schultz 2,8 miljard euro uit om in wegen te investeren. Lees hier meer.

15.39 uur: Eigen risico zorg niet inkomensafhankelijk –
Er is definitief een streep gezet door het plan om het eigen risico in de zorg inkomensafhankelijk te maken. VVD en PvdA noteerden in het regeerakkoord nog dat ze dat wilden, maar uit de dinsdag gepresenteerde VWS-begroting blijkt dat er aan de uitvoering van deze maatregel te veel nadelen kleven. Lees hier meer.

15.36 uur: Rutte: verlies aan koopkracht valt mee –
Het koopkrachtverlies voor de Nederlanders valt mee. Premier Mark Rutte zei dat dinsdag. „De koopkracht ontwikkelt zich veel gunstiger dan mensen dachten. Het is nog een min van een half procent, maar dat is veel minder dan de afgelopen jaren. Volgens mij is het beeld dat het kabinet er in slaagt - ondanks dat we wel veel moeten bezuinigen - dat we het op een slimme manier doen met minimale schade aan de economie.” Lees hier meer.

15.35 uur: Onderwijs ontzien met 200 miljoen –
Het ministerie van Onderwijs krijgt volgend jaar 204 miljoen euro om de gevolgen van de inflatie op te vangen. Het is het enige ministerie waarvoor dat geldt. Daarmee is een bezuiniging op het onderwijs van tafel, waardoor het voor oppositiepartijen als D66 en GroenLinks gemakkelijker kan worden om de invoering van het sociaal leenstelsel te steunen. Lees hier meer.

15.33 uur: Raad van State kritisch over kabinetsplannen –
De Raad van State is zeer kritisch over de plannen van het kabinet voor volgend jaar om de overheidsfinanciën op orde te brengen. De onafhankelijk adviseur van de regering betwijfelt of de maatregelen „tijdig en voldoende zullen zijn” gezien de omvang van de problemen en de urgentie van de situatie. Lees hier meer.

15.30 uur: Nullijn voor 1 miljoen ambtenaren van tafel – 
Het kabinet voert geen nullijn voor ambtenaren in. Vicepremier en minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) heeft dat dinsdag bekendgemaakt. De ongeveer 1 miljoen mensen die bij de overheid en in het onderwijs werken kunnen daardoor volgend jaar toch rekenen op een plusje op hun salaris. Lees hier meer.

15.26 uur: Zorgpremie kan volgend jaar omlaag –
De zorgpremie kan volgend jaar omlaag. Minister Edith Schippers (Volksgezondheid) maakte dinsdag op Prinsjesdag bekend dat zij ervan uitgaat dat per jaar 1226 euro betaald zou kunnen worden, 24 euro minder dan nu. Lees hier meer.

15.22 uur: Aantal huishoudens krijgt meer koopkracht – 
Hoewel de meeste huishoudens er volgend jaar op achteruitgaan, zijn er ook groepen die meer te besteden hebben. Alleenstaanden met minimumloon krijgen er 1,5 procent bij; alleenstaanden met modaal een kwart procent; tweeverdieners met modaal, een half maal modaal en kinderen 0,75 procent; tweeverdieners met allebei modaal zonder kinderen een kwart procent. Lees hier meer.

15.15 uur: Miljoenennota digitaal beschikbaar –
Met de overhandiging van minister Dijsselbloem van de Miljoenennota 2014 aan de voorzitter van de Tweede Kamer zijn de stukken ook digitaal beschikbaar.

15.02 uur: Dijsselbloem in de Kamer – 
Dijsselbloem biedt de voorzitter van de Tweede Kamer de miljoenennota aan. „Als pensioenpremies dalen, kan de koopkrachtdaling worden geremd: van -0,5 procent naar -0,25 procent. Nederland heeft in het verleden veel welvaart gefinancierd met schulden. Dat leidt tot trager herstel dan verwacht. Er zijn geen snelle, pijnloze oplossingen.”

15.00 uur: Reactie SGP-jongeren –
Dit jaar blijven de grote hervormingen wederom in de onderste bureaula liggen. Dat is teleurstellend, stelt Jan-Willem Kranendonk, voorzitter van SGP-jongeren. „Eerst zijn de bezuinigingen uitgesteld vanwege het Sociaal Akkoord, nu zitten we opgescheept met plannen die ons niet vooruit gaan helpen.” Kranendonk ergert zich aan de snel stijgende kosten voor gezinnen, in het bijzonder die met één werkende ouder. Verder vindt hij het tijd voor nederigheid uit de hoek van het kabinet. „Het kabinet jaagt de oppositie steeds meer tegen zich in het harnas en de bevolking heeft eveneens geen vertrouwen meer in de regering. Om uit deze impasse te komen, moet Rutte de brede steun van oppositiepartijen zoeken en met hen de grote hervormingen gaan inzetten waar Nederland al jaren op wacht.”

14.57 uur: Het koffertje – Minister Dijsselbloem loopt naar de Tweede Kamer met het beroemde koffertje in zijn hand. Hij doet dat met gemengde gevoelens, zo zegt hij tegen de NOS.

14.52 uur: Reactie Zijlstra (VVD) – VVD-leider Halbe Zijlsta: „Ik vind dat de koning het heel goed heeft gedaan. Hij is mooi persoonlijk begonnen”. Verder: „Er worden stevige maatregelen genomen, die nodig zijn om de grote problemen in het land het hoofd te bieden. Het is een illusie om te denken dat we met niets of weinig doen de crisis kunnen bezweren.”

14.45 uur: Reactie Wilders (PVV) – De troonrede was volgens PVV-leider Geert Wilders „natuurlijk een verschrikkelijk verhaal”, al kan koning Willem-Alexander daar niets aan doen. Het kabinet geeft Nederlanders, die zich zorgen maken over hun baan, inkomen, pensioen en de waarde van hun huis, „een trap na”.

14.40 uur: Reactie RMU – De RMU maakt zich zorgen over het ontbreken van een integrale visie van het kabinet op de rol en taak van de overheid. Hierdoor zijn de bezuinigingen sprokkelwerk en vooral gericht op de korte termijn. De overheid geeft al jaren ongeveer 25 miljard euro meer uit dan zij ontvangt. Jaar op jaar krijgt snijden op korte termijn voorrang. De RMU roept Den Haag op om, in deze tijd van snelle transformatie, met een heldere visie te komen. Lees hier meer.

14.36 uur: Journalisten interviewen politici – De Ridderzaal loopt leeg en politici lopen naar het Kamergebouw. Dit half uurtje, tussen de troonrede en het aanbieden van het koffertje, grijpen journalisten aan om alle fractievoorzitters en ministers om een reactie te vragen op de troonrede. De meesten van hen reageren negatief op de plannen.

14.30 uur: Reactie CDA – „De troonrede legt de vinger op de zere plek. De overheid maakt te veel schuld en Nederlanders en bedrijven hebben geen ruimte voor bestedingen en investeringen. Helaas levert dit kabinet niet de oplossing die hierbij hoort. De overheid op de nullijn en belastingverlagingen, dat zijn de keuzes van het CDA. Niet nog meer belastingverhogingen en een overheid die nog meer uitgeeft zoals dit kabinet voorstelt.”

14.27 uur: Reactie ChristenUnie: kabinetsplannen kosten banen en plunderen gezinsportemonnee – Het kabinet biedt met de Prinsjesdagplannen geen uitweg uit de crisis. De ChristenUnie erkent dat het kabinet voor een grote opgave staat, maar is het fundamenteel oneens met de wijze waarop het kabinet de crisis aanpakt. Arie Slob: ,Het kabinet is gefixeerd op cijfers terwijl mensen centraal moeten staan. 6 miljard bezuinigen en extra lasten verzwaren is teveel. Dit verdiept de crisis, kost banen en belemmert duurzame groei van de economie. Terwijl Nederland terecht hoopt op een richting die wel perspectief biedt en banen oplevert. Het is het kabinet zwaar aan te rekenen dat het ouders met kinderen de rekening van deze crisis laat betalen. Ouders die werk en de opvoeding van hun kinderen combineren, straf je niet. Zij verdienen steun. De extra aanslag van dit kabinet op de gezinsportemonnee maakt de ChristenUnie niet mee.”

14.25 uur: Twee blote vrouwen opgepakt in Den Haag – Twee vrouwen hebben de rit van de Gouden Koets aangegrepen om te protesteren tegen het kabinetsbeleid. Zij trokken op het Plein tussen tientallen mensen die de koets wilden zien hun kleren uit onder het motto: ‘Kabinet kleedt ons uit.’ De politie hield de blote vrouwen direct aan. Naaktlopen levert gewoonlijk een bekeuring op. Wat er met de demonstranten gaat gebeuren, is nog onbekend.

14.17 uur: Einde van het ceremoniële deel – Het eerste, meest ceremoniële deel van Prinsjesdag zit erop. Folkloreliefhebbers konden hun hart ophalen. Vanaf 15.00uur begint het politieke deel van de derde dinsdag van september. Dan zal het minister van Financiën Dijsselbloem het koffertje aanbieden aan de Tweede Kamer. Daarin bevinden zich de miljoenennota en de rijksbegroting.

14.13 uur: Balkonscéne – De nieuwe generatie staat op het balkon. Vorig jaar stonden hier koningin Beatrix, haar zus prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven, vandaag zijn het alleen koning Willem-Alexander, koningin Maxima en prins Constantijn met zijn vrouw Laurentien. De schoonzussen staan naast elkaar, in het publiek klint het Oranje boven en Leve de koning en Máxima.

14.11 uur: Reactie GroenLinks – GroenLinks-partijleider Bram van Ojik: „Een mooi persoonlijk begin van koning Willem-Alexander. Maar van de boodschap die hij moest verkondigen, wordt niemand vrolijk. Volgend jaar verliezen elke dag 200 mensen hun baan. En als ik de troonrede zo hoor, doet het kabinet niets voor die mensen.”

14.03 uur: Kabinetsbeleid gericht op economisch herstel – Er zijn voorzichtige signalen dat de mondiale economie aantrekt. Voor Nederland betekent dat perspectief op herstel. Koning Willem-Alexander heeft dat dinsdag gezegd in zijn eerste troonrede.

Hij wees er wel op dat de Nederlandse economie een aantal specifieke problemen kent, zoals een hoge schuldenlast bij huishoudens en de problemen bij banken. Het kabinetsbeleid is gericht op economisch herstel. Daarbij zal de klassieke verzorgingsstaat plaats moeten maken voor een „participatiesamenleving”, zei de koning. Vooral in de zorg en de sociale zekerheid zal dat merkbaar zijn.

14.00 uur: Op naar het balkon – De Gouden Koets heeft het Binnenhof verlaten. De Marinierskapelmarcheert als eerste onderdeel van de ere-afzetting het Binnenhof af. De overige militairen stellen zich op voor vertrek en marcheren ook af.

13.53 uur: Wat valt op? – Politiek RD-redacteur Addy de Jong: Wat valt luisteraars op aan de door koning Willem-Alexander uitgesproken Troonrede? In de eerste plaats dat hij niet al te positief getoonzet is. In de tweede plaats dat het kabinet-Rutte II veel van het Nederlandse volk verwacht. Het woord “participatiesamenleving” valt diverse malen. Het meest opvallende blijft de persoonlijke toon van de koning. Met name toen hij refereerde aan de dood van zijn broer Friso, kon Willem-Alexander zijn emoties maar net aan bedwingen.

13.51 uur: Reactie Van der Staaij (SGP) – Kees van der Staaij (SGP) in reactie op de troonrede: „Als je alle maatregelen bij elkaar optelt, daalt de koopkracht van gezinnen fors. En dit terwijl Nederland internationaal al opvalt door de magere financiële ondersteuning van gezinnen. Een gezin met drie schoolgaande kinderen kan er zomaar 1000 euro netto op achteruit gaan in 2014, wat kan oplopen tot 2500 euro in 2016. Alleenverdieners plukken gemiddeld de zuurste vruchten van het beleid. Opnieuw zijn voor hén de koopkrachtcijfers slecht. Dat is het paard achter de wagen. Een goed gezin is het halve werk! Investeren in goed gezinsbeleid verdient zich makkelijk terug omdat het mensen, en daardoor de economie, sterk en weerbaar maakt.

Overigens moeten we oppassen dat alle aandacht vandaag uitgaat naar het geld en de financiën. Om nog even terug te komen op gezinnen: het is en blijft de SGP een doorn in het oog dat bedrogsites als SecondLove in Nederland vrij spel hebben. Het zou de regering sieren als de premier en de overige bewindslieden het lef zouden hebben om in het openbaar te zeggen dat trouw loont. Het kost niks, en de maatschappij zou er geweldig van opknappen als mannen, vrouwen en kinderen die norm vast zouden houden. Tel uit je winst!”

13.44 uur: Tekst troonrede – Lees hier de volledige tekst van de eerste troonrede van koning Willem-Alexander. De tekst bestaat uit 2200 woorden en de troonrede duurde 17 minuten.

13.42 uur: Koninginnekamer – De koning en zijn gevolg gaan naar de Koninginnekamer voor een korte pauze. Voorzitter Broekers zei eerder dat deze kamer om historische redenen Koninginnekamer zal blijven heten en vanwege het aantreden van een koning niet omgedoopt zal worden tot Koningskamer.

13.38 uur: Eerste troonrede zit erop – Koning Willem-Alexander sluit af zoals zijn moeder dat ook altijd deed: U mag zich in uw zware taak gesteund weten door het besef dat velen u wijsheid toewensen en met mij om kracht en Gods zegen voor u bidden.

13.33 uur: Straatvegers – RD-verslaggever Albert Jan Regterschot: Medewerkers van het veeg- en straatbedrijf van de gemeente Den Haag vegen op het Binnenhof de paardendrollen op. Ondertussen leest de koning op de achtergrond dat bezuinigd gaat worden op publieke diensten. Straatvegers blijken op Prinsjesdag echter onmisbaar.

13.30 uur: Taminau – Volgens onder andere Josine Droogendijk van www.modekoninginmaxima.nl heeft de koningin opnieuw een japon aan van de Nederlandse ontwerper Jan Taminiau. Hij ontwierp ook de blauwe jurk op de dag van de inhuldiging.

13.21 uur: Eerste troonrede – Koning Willem-Alexander begint zijn eerste Troonrede met een opvallend persoonlijke passage. Hij blikt terug op zijn inhuldiging als vorst, bedankt het Nederlandse volk voor de manier waarop de troonswisseling heeft plaatsgevonden, spreekt zijn respect uit voor de wijze waarop zijn moeder Beatrix haar verantwoordelijkheden heeft waargemaakt, en verwijst naar het trieste verlies van zijn broer, prins Friso. Hierbij laat de koning ook zijn emotie zien. Dat Willem-Alexander naar deze zaken verwijst, is niet vanzelfsprekend. Beatrix herinnerde in 1980 met geen woord aan haar troonsbestijging, en noemde in 2003 de dood van haar echtgenoot, prins Claus, in de Troonrede niet. Net als de toespraak die Willem-Alexander op 30 april hield, klinkt ook de troonrede duidelijk en helder.

13.14 uur: Neventroon – Politiek RD-redacteur Gerard Vroegindeweij vanuit de Ridderzaal: De neventroon van koningin Máxima staat er keurig bij. Een medewerker van Doornebal Interieurs uit Lienden is daarvoor verantwoordelijk. De sfeer in de Ridderzaal is prima; PVV-leider Wilders heeft een gezellig onderonsje met SGP-fractievoorzitter Van der Staaij. Premier Rutte babbelt gezellig met minister Hennis van Defensie, die overigens geen hoed op heeft.

13.09 uur: Hoedjes – Er zijn al heel wat hoeden gespot, bekijk hier een fotoserie.

13.05 uur: Vergadering geopend – De voorzitter van de Eerste Kamer opent de verenigde vergadering van de Staten-Generaal. Zij wachten nu op de komst van de koninklijke gasten. Tweede Kamervoorzitter Van Miltenburg maakt onderdeel uit van het comité van in- en uitgeleide.

13.00 uur: Wilhelmus klinkt – De koning en koningin vertrekken. Willem-Alexander draagt, zoals verwacht, geen militair tenue maar een jaquet. Máxima heeft een goudkleurig japon aan.

12.58 uur: De stoet vertrekt – Prins Constantijn en prinses Laurentien zijn ingestapt in de gala glas berliner, om exact 13.00u stappen de koning en koningin in de gouden koets.

12.50 uur: Plek langs de route – RD-journalist Jacob Hoekman: Op veel plaatsen staat het publiek rijen dik, maar niet langs de Lange Houtstraat - een nieuw stuk in de route vanwege werkzaamheden aan het Mauritshuis, waardoor de traditionele weg over de Korte Vijverberg niet beschikbaar is. Wie nu nog een goede plek zoekt, moet daar zijn.

12.45 uur: Geen rust voor Defensie – Het personeel van Defensie krijgt geen tijd om op adem te komen. Dat zegt voorzitter Marc de Natris van de militaire vakbond GOV/MHB in een eerste reactie op de nieuwe bezuinigingen die het ministerie van Defensie dinsdag zal aankondigen. „De reorganisatie bij Defensie is nog niet eens voltooid of de volgende taakstelling ligt er al. Het personeel wordt geen rust gegund en komt wederom in een onzekere situatie terecht”, benadrukt De Natris.

12.42 uur: Erewacht – Op het Binnenhof is zojuist de erewacht opgesteld. De bevelen: “Geef acht”. en: “Op de plaats, rust” klinken.

12.36 uur: Koninklijke stoet – Over een paar minuten zijn alle gasten aanwezig in de Ridderzaal. Om 13.00u zal de koninklijke stoet vertrekken vanaf Paleis Noordeinde. In de gouden koets zitten de koning en koningin, in de glazen berliner de broer en schoonzus van Willem-Alexander, prins Constantijn en prinses Laurentien.

12.30 uur: Veel Urker kinderen – RD-journalist Jacob Hoekman: In de Lange Houtstraat staan 225 Urkers langs de route, allemaal in klederdracht. Burgemeester Van Maaren is ook van de partij. Hij glimt. ,Dit is uniek. Kijk eens hoeveel kinderen er bij zijn!”

Die kinderen vergapen zich vooral aan de dure wagens van de ambassadeurs die langskomen. En dan weer aan een muziekkorps. Lang wachten is hier helemaal niet zo erg.

12.15 uur: NOS 360-graden camera – Via de site van de NOS kunt u vanaf 12.30 uur dankzij een speciale camera zelf bepalen naar wie of wat u wilt kijken in de Ridderzaal. De omroep heeft een 360-graden camera opgehangen in de Ridderzaal waardoor de kijker zelf een beetje regisseur kan zijn.

12.10 uur: Ambassadeurs – Verslaggever Albert-Jan Regerschot: Op het Binnenhof rijden auto’s van ambassadeurs af en aan. De zon breekt af en toe even door.

12.05 uur: Van bezuinigen en hervormen komt weinig terecht – Minister Dijselboem van Financiën zal dinsdag opnieuw benadrukken dat bezuinigen en hervormen noodzakelijk is. Maar van beide komt nog niet erg veel terecht. Lees meer in de analyse van RD-redacteur Marcel ten Broeke.

11.37 uur: Honderden ontslagen bij Defensie – 
Bij het ministerie van Defensie zullen honderden mensen gedwongen ontslagen worden als gevolg van nieuwe bezuinigingen. Dat meldden ingewijden dinsdag. Het is een nieuwe klap voor het departement dat door eerdere bezuinigingen al 12.000 functies moest schrappen. De bezuinigingen lopen op tot 348 miljoen euro. Lees hier meer.

11.27 uur: CU-Kamerlid Dik-Faber in gerecyclede jurk –
Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie) draagt vandaag een jurk gemaakt van gerecyclede Nederlandse marine-uniformen. Ze wil daarmee aandacht vragen voor de miljoen kilo’s textiel die jaarlijks in de verbrandingsoven belanden. Lees een interview met Dik-Faber op de website van het Nederlands Dagblad.

11.25 uur: Laatste bezoekers Binnenhof –
Verslaggever Albert-Jan Regterschot vanaf het Binnenhof: Op het Binnenhof zijn even na 11.00 uur de laatste bezoekers toegelaten. Enkele honderden mensen krijgen jaarlijks de kans om vanaf deze plaats de gebeurtenissen gade te slaan. Ook nu zijn er weer tientallen Staphorsters, in klederdracht. Militairen zijn nog nauwelijks aanwezig. Alleen een groepje van vijf Marechaussees is zojuist opgemarcheerd. Zij vormen een erewacht bij de twee zij-ingangen van de Ridderzaal. Op het Binnenhof is het kil. Er staat een fris briesje, af en toe valt een bui. De zon gaat al vanaf 10.45 uur verscholen achter de wolken.

10.54 uur: Eerste mensen verzamelen zich –
Groepjes mensen beginnen zich te verzamelen lang de route van de koninklijke rijtoer van de Gouden Koets tussen Paleis Noordeinde en de Ridderzaal in Den Haag. Bij Paleis Noordeinde is het ook nog niet druk, maar dat heeft waarschijnlijk te maken met hevige regenbuien die vanmorgen het traject nog teisterden. Inmiddels is de zon er voorzichtig gaan schijnen. Veel van de toeschouwers dragen oranje hoedjes. Ook lopen er honden met oranje sjaaltjes rond. Er is wel al veel politie op straat.

10.30 uur: Prinses Margriet sluit recordreeks af –
In de Ridderzaal komt dinsdagmiddag een einde aan de recordreeks van prinses Margriet. Die is voor het eerst sinds 1961 niet aanwezig bij het voorlezen van de Troonrede. Met 52 achtereenvolgende optredens op Prinsjesdag heeft de prinses het familierecord in handen. Oudste zus Beatrix is als prinses en als koningin weliswaar één keer meer in de Ridderzaal verschenen, maar haar reeks werd vier keer onderbroken (1957, 1959, 1968 en 1969). Ook Margriets echtgenoot Pieter van Vollenhoven bleek een trouw bezoeker van de plechtigheid op de derde dinsdag van september. Hij heeft er sinds 1967 niet minder dan 46 achtereenvolgende optredens opzitten.

10.17 uur: Livebeeld vanaf 12.35 uur – 
Vanaf 12.35 uur zijn livebeelden van Prinsjesdag te zien op deze pagina. De NOS-uitzending duurt tot 15.30 uur.

9.55 uur: Propvolle treinen –
RD-journalist Jacob Hoekman is vandaag in Den Haag: „Ieder jaar valt het weer op: sommige treinen naar Den Haag zitten propvol, mede door de complete schoolklassen die de pracht en praal rond Prinsjesdag met eigen ogen gaan zien. In de trein van Apeldoorn naar de hofstad is rond 10.00 uur zelfs nauwelijks nog plaats op de balkons - zeer ongebruikelijk voor een dinsdag buiten de spits. Prinsjesdag leeft, ook op een dag met grote kans op regen.”

8.20 uur: Nederlanders blijven bezuinigen – Twee op de drie Nederlanders zijn in meer of mindere mate persoonlijk geraakt door de crisis, blijkt uit onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS. Ruim twee derde is de afgelopen maanden gaan bezuinigen en een bijna even groot deel denkt daar komend jaar mee door te gaan. Mensen beknibbelen vooral op uit eten gaan, kleding en vakanties. Bezuinigen op de auto, sport of mobiele telefonie is een stuk minder populair. De helft van de ondervraagden zegt nog goed te kunnen rondkomen. 40 procent kan dat nog net, 4 procent beslist niet.

7.47 uur: „Salaris ambtenaren kan wel omhoog” – De nullijn voor ambtenaren wordt mogelijk versoepeld, maar in ruil daarvoor moet wel worden bezuinigd op de secundaire arbeidsvoorwaarden. Dat staat in de Macro Economische Verkenningen 2014, meldt Binnenlands Bestuur. Het Centraal Planbureau (CPB) stelt in de verkenningen dat het opnieuw bevriezen van ambtenarensalarissen gevolgen heeft voor de koopkracht. Er is echter een alternatief, via de loonsombenadering: een uitruil tussen versobering van de secundaire arbeidsvoorwaarden en beperking van de contractloonstijging. Zo kan worden bezuinigd op de reiskostenvergoeding voor ambtenaren of de studie- en verlofregeling.

Afspraken voor zo’n uitruil zullen echter met de vakbonden via cao-onderhandelingen moeten worden geregeld. Mede daarom heeft het CPB dat nog niet ingeboekt.

7.12 uur: „Frisdrank duurder, prijs tabak gelijk” – Het kabinet heeft de accijnsverhogingen op tabak en alcohol deels teruggedraaid na enorme druk van lobbygroepen. Dat meldt het AD op basis van Haagse bronnen. De in het regeerakkoord afgesproken extra tabaksheffing van 9 procent in 2014 gaat helemaal niet door. De belastingverhoging op bier en wijn zal geen 14 procent zijn, maar 7 procent. De verbruiksbelasting op niet-alcoholische dranken zoals frisdrank gaat juist met ‘enkele centen per fles’ omhoog, terwijl dat niet in het regeerakkoord stond.

7.01 uur: Pechtold: laat kabinet ons maar steunen – D66 heeft geen zin meer om constructief met het kabinet mee te denken, want dat wordt toch niet gewaardeerd. „Ik ben wel uitgedacht met die constructieve ideeën, ik draai het om! Als het kabinet nog wat van ons wil, komt het maar naar ons. Welke van onze standpunten wil Rutte-II steunen? Laat het kabinet bij het debat over de miljoenennota over één van onze tegenvoorstellen maar zeggen: dat heeft D66 beter bedacht dan wij. Dan pas heeft het zin om weer te praten.” D66-leider Alexander Pechtold heeft dat gezegd in een interview met Het Financieele Dagblad van dinsdag.

6.51 uur: Prinsjesdag aftrap spannend politiek najaar – Prinsjesdag dinsdag belooft weinig nieuws maar de dag vormt wel de aftrap van een bijzonder spannend politiek najaar. Waar het kabinet de afgelopen maanden de oppositie nog vaak voorhield te wachten tot de bekendmaking van de plannen op Prinsjesdag, kan dat na dinsdagmiddag niet langer.

6.45 uur: Prinsjesdagborrel – Een andere viering in Den Haag, de eerste Prinsjesborrel, is later op de dag en wordt geopend door staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker, bedoeld voor ‘jonge’ netwerken en als jeugdige tegenhanger van de traditionele VNO-NCW-borrel op Prinsjesdag. Onder anderen Sywert van Lienden (oprichter van het G500-netwerk dat de politiek wil verjongen) is erbij.

Dinsdag 6.30 uur: Prinsjesdagviering in Grote Kerk Den Haag – In de Grote Kerk in Den Haag begint om 10.30 uur een interreligieuze en interlevensbeschouwelijke bezinningsbijeenkomst om de opening van het nieuwe parlementaire jaar te vieren. De viering is een geschenk van de verscheidene gemeenschappen in het land aan de regering en de Staten-Generaal, maar ook aan de burgers. Iedereen mag komen. Het thema is ‘Innerlijke beschaving: leidraad naar vrede’. Het hoofdreferaat wordt gehouden door Marga Martens van de Bahá’í-gemeenschap Nederland en Marie-Lisette Derks van Brahma Kumaris Spirituele Academie. Verder zijn er bijdragen van humanisten, boeddhisten, Joden, hindoes, moslims en christenen.

23.30 uur: Den Haag goed voorbereid – 
Den Haag is goed voorbereid op Prinsjesdag. Dat liet de gemeente maandag, een dag voor de jaarlijkse gebeurtenis, weten. De afgelopen weken is er gewerkt aan bijvoorbeeld de communicatie over de bereikbaarheid van de stad op het moment suprême en zijn er onder meer omleidingsborden geplaatst. Vanaf afgelopen vrijdag zijn veegploegen bezig op en rond de route om de boel spik en span te maken. „Op Prinsjesdag zelf worden 25 medewerkers van de veegdienst ingezet, zowel om de paardenpoep op te ruimen als om overig straatvuil op te ruimen”, laat de gemeente weten. De veegploegen, gewapend met 10 veegwagens en 4 veegbussen, beginnen al om 4.00 uur ’s ochtends met werken en stoppen weer rond 19.00 uur. Om te zorgen dat paarden niet uitglijden, stort een vrachtwagen zand op de route. Bovendien zijn er een aantal plaatsen ingericht voor het stallen en uitrusten van de paarden.

22.30 uur: Buien en wind – 
Windkracht 6 en buien zullen het weerbeeld op Prinsjesdag bepalen, verwacht weeronline.nl. De derde dinsdag van september wordt dit jaar somber en onstuimig, voorzien de meteorologen. De zon zal zich nauwelijks laten zien. Het publiek heeft in elk geval de paraplu’s nodig.

22.15 uur: 40.000 toeschouwers – 
De politie Haaglanden verwacht net als andere jaren circa 40.000 belangstellenden langs de route van de koninklijke rijtoer tussen Paleis Noordeinde en de Ridderzaal. Hoewel het voor het eerst is dat koning Willem-Alexander en koningin Máxima als koningspaar in de gouden koets plaatsnemen, durft de politie geen voorspellingen te doen over een mogelijke extra toeloop. Daarvoor is het weer een te onvoorspelbare factor, zegt de politie.

21.30 uur: Rijksoverheid – 
Lees alles over Prinsjesdag op de site van de Rijksoverheid.

21.00 uur: VIP-tribune uitverkocht –
De ruim 2500 plaatsen op de speciaal voor Prinsjesdag gebouwde VIP-tribune op het Lange Voorhout in Den Haag zijn volledig uitverkocht. Dat is voor het eerst, meldt Den Haag Marketing. Andere jaren bleven tribuneplaatsen gedeeltelijk onbezet, maar dit jaar zijn alle kaarten binnen enkele weken verkocht. Een tribunekaart kost 15 euro per persoon, een VIP-arrangement 39,50 euro.

20.30 uur: Cijfers uitgelekt – 
Zondag lekten de CPB-cijfers al uit. Erg rooskleurig waren die niet. Lees hier een samenvatting van de cijfers en de reacties erop.

Maandag 20.20 uur: Primeurs Willem-Alexander – 
De eerste Prinsjesdag als koning levert Willem-Alexander dinsdag een aantal primeurs op. Het is voor het eerst dat een Nederlandse koning op de derde dinsdag van september de Troonrede voorleest in de Ridderzaal. Lees hier meer.