De laatste barrière die de SGP en de ChristenUnie weerhield om met elkaar te fuseren, is geslecht. De SGP laat niet alleen formeel vrouwen toe op haar lijst. In Vlissingen voert Lilian Janse daadwerkelijk de lijst aan. Een reden om te kijken naar het verleden en de toekomst van de samenwerking tussen de SGP, de ChristenUnie en haar voorgangers RPF en GPV.

De belangrijkste thema’s die SGP, RPF en GPV onderscheidden waren de positie van vrouwen en de relatie tussen kerk en politiek.

In 1975 werd de RPF opgericht. De oprichters van de RPF voelden zich aangetrokken tot GPV en SGP, maar vonden het toch noodzakelijk een eigen partij te beginnen. Tot het GPV konden ze niet toetreden: die partij liet alleen maar mensen toe die lid waren van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).

Bij de SGP voelden RPF’ers zich niet thuis omdat die partij vrouwen niet accepteerde als lid en bovendien vond dat de overheid de taak had om „valse godsdiensten” te weren.

Mijlpaal

In de jaren tachtig en negentig groeiden de partijen naar elkaar toe. Een mijlpaal was de gezamenlijke SGP/RPF/GPV-lijst tijdens de Europese verkiezingen van 1984. Zo kon het geluid van de Reformatie gehoord worden in Brussel.

Het GPV kreeg in de jaren tachtig een centrumlinks profiel en streed tegen werkloosheid en voor het milieu. De SGP en de RPF bleven in rechts vaarwater. In de tijd van paars zette de RPF echter ook een christelijk-sociale koers in.

De SGP veranderde ook. In 1984 legde de partij formeel vast dat vrouwen geen lid mochten worden. Daarvoor was de heldere formulering over de rol van de vrouw in het beginselprogramma voldoende geweest. Meerdere malen drijft een vrouwelijke kandidaat een wig tussen RPF en GPV enerzijds en SGP anderzijds. In 1994 was de mogelijke kandidatuur van een vrouw reden voor de SGP om de samenwerking in Europa op het spel te zetten. De vrouw trad terug.

Binnen het GPV werd er gaandeweg meer ontspannen gedacht over niet-vrijgemaakten. In 1993 werd de partij opengesteld. In 2000 vormden het GPV en de RPF de ChristenUnie. De SGP bleef echter vasthouden aan haar onafhankelijkheid.

Ontspannen

Vanwege haar christelijk-sociale profiel sloot de ChristenUnie zich in 2007 gemakkelijk aan bij het centrumlinkse kabinet-Balkenende IV. Later voerde de partij oppositie tegen het rechtse kabinet-Rutte I. De ChristenUnie was een partij geworden die stond voor een duurzame economie, een sociale overheid en een ontspannen samenleving.

Lokaal werkte ze gemakkelijk samen met partijen als GroenLinks: in Haren leverden ze bijvoorbeeld samen één wethouder. Dat er fundamentele verschillen met partijen als GroenLinks bleven bestaan, blijkt wel uit de moeizame discussie over het passief kiesrecht van homo’s binnen de ChristenUnie.

Gedoogpartner

In tegenstelling tot de ChristenUnie zag de SGP Rutte I wel zitten. De partij kon zich goed vinden in het rechtse economische beleid van dit kabinet en in de kritiek van gedoogpartner PVV op de islam en op Europa.

Het vrouwenstandpunt bleef ChristenUnie en SGP verdelen. In 2009 kwam het tot een breuk in het Europees Parlement. De Britse Conservatieve Partij vormde een fractie om zich heen van niet-extremistische eurosceptici. De ChristenUnie mocht meedoen van de Tories, de SGP werd vanwege haar vrouwenstandpunt buitengesloten.

Anno 2013 is de kloof tussen SGP en ChristenUnie een stuk kleiner. Dat SGP niet langer vrouwen weert is een belangrijke stap. In 2006 had de SGP onder druk van de rechter vrouwen al het recht gegeven om lid te worden van de vereniging. In 2013 dwong het gerechtshof de SGP om vrouwen ook het passief kiesrecht te geven: Janse is de eerste die daarvan gebruikmaakt.

Daar komt bij dat de ChristenUnie is verrechtst. Het verlies bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 werd –onterecht– verklaard door de linkse koers van de partij. De ChristenUnie besloot vervolgens een rechtsere sociaaleconomische koers te varen. Daarnaast liet de partij zich ook kritischer uit over de islam. Hiermee zijn de barrières tussen ChristenUnie en SGP geslecht.

CPN

Nu de SGP vrouwen toelaat zijn, ze welkom in de Conservatieve Europese fractie. Een conservatief-christelijke fractie in de Tweede Kamer, een Christelijke Partij Nederland (CPN), is een kwestie van tijd.

De auteurs zijn respectievelijk politicoloog en historicus. Otjes is werkzaam bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen in Groningen en het landelijk bureau van GroenLinks. Klei promoveerde in 2011 op het GPV. In november verschijnt zijn boek ”Van God los. Het einde van de christelijke politiek?” dat hij schrijft met Remco van Mulligen.