Hina Matsuri is een echt familiefeest, maar is toch speciaal bedoeld voor meisjes. Al een maand van tevoren worden er allerlei voorbereidingen getroffen. Speciale winkels worden opgezet voor de poppenverkoop.

In de winkel staan voorbeeld­opstellingen. Er zijn kleine en grote poppen, allemaal met een porseleinen hoofdje op een handgemaakt lijfje, en gestoken in rijk gedecoreerde kleding. Ze staan in een speciaal daarvoor gemaakt kastje met wanden van glas en een goudkleurige achterwand of op een mooi plateau met een goudkleurige losse wand als achtergrond.

De kastjes zijn in allerlei maten en types te bestellen. Sommige met wel zes etages voor een 
hele hofhouding aan poppen. 
Op de dag zelf worden de meisjes mooi aangekleed en is er speciaal eten.

Een maand voor het feest worden de poppen, die met zorg zijn opgeborgen, uit de dozen gehaald en uitgestald op een prominente plaats in huis. Sommige mensen hebben een hele keizerlijke hofhouding compleet met vorst en vorstin. Als er zo veel exemplaren zijn, staan de poppen op rode lopertjes op verschillende platforms. De bedragen voor poppen met en zonder kastjes lopen uiteen van 50 euro tot zelfs duizenden euro’s.

Het poppenfeest vindt zijn herkomst in de Heianperiode (794-1185), toen de keizerlijke macht op zijn hoogtepunt was. In die tijd werden er poppen van stro in een bootje gezet en vervolgens meegevoerd met de stroming van de rivier. Alle moeilijkheden en ongeluk zouden via de poppen worden afgewenteld.

Deze praktijk is verleden tijd, onder andere omdat dit te 
veel overlast veroorzaakte 
voor vissers. De poppen zouden namelijk in hun netten terechtkomen.

Vandaag de dag is het feest vooral bedoeld om meisjes geluk te wensen. Oma’s geven –soms zelfgemaakte– poppen aan hun kleindochters. De poppen zouden het geluk bevorderen en de kans op een goed huwelijk vergroten. Het is dan ook raadzaam om de poppen na de feestdag snel goed op te bergen, want als ze te lang staan, zal een laat huwelijk het resultaat zijn.

Uitgesteld

Kristen, een Deense, is met een Japanner getrouwd en woont sinds haar huwelijk, acht jaar geleden, in Japan. Zij is na de geboorte van hun dochter tot geloof gekomen en gaat sindsdien naar de kerk.

Haar man is geen christen, maar evenmin praktiserend boeddhist. Toch werd de trouwdag ettelijke keren uitgesteld omdat de datum ongunstig zou zijn vanwege ongeluksgetallen of een slechte combinatie van de getallen van de dag, de maand en het jaar.

Toen het echtpaar hun dochter Mira kreeg, besloot Kristens schoonmoeder een grote poppen­verzameling te schenken. Maar de vrouw is enkele jaren geleden overleden. Zodoende voelt Kristen zich niet meer verplicht de hele entourage aan te houden.

Toch herinnert Kristens man haar elk jaar aan het komende feest. „Hij zegt dan: „Het is algauw Hina Matsuri, moet je de poppen niet neerzetten?” Maar elk jaar wimpel ik het af met: „Het is zo’n gedoe en dan moet ik direct daarna alles opruimen, ik weet niet of ik daar op die dag dan wel tijd voor heb.””

Kristen omzeilt zo dit gebruik en vertelt haar dochter Mira slechts het hoognodige over het gebruik van poppen tijdens Hina Matsuri. Zij ergert zich aan het geloof dat men aan de poppen hecht. Ze is bang dat haar dochter dit bijgeloof over zal nemen.

Kazumi doet het anders. Ook zij komt uit een niet-christelijk Japans gezin. Samen met haar dochter zet ze wel een paar poppen neer.

Als kind keek zij zelf uit naar Hina Matsuri, een feestelijke dag met lekker eten, mooie kleren en extra aandacht. Nu geeft zij haar kinderen een christelijke opvoeding; ze weten dat hun tijden in Gods hand zijn en niet door poppen worden bepaald, noch dat geluk of ongeluk met de poppen te maken heeft.

Kazumi vertelt haar kinderen over de geschiedenis, maar ook over het bijgeloof dat aan de poppen wordt gehecht. Ze laat zien hoe de poppen met zorg gemaakt zijn en waarom ze die kleren, waaiers en hoofdtooi dragen; alles in kleding uit de lang vervlogen Heianperiode.

Ze probeert er ook een feestdag van te maken, door extra aandacht aan haar dochter te geven en een bijzonder gerecht op tafel te zetten.

Kazumi: „Ik zie het als een onderdeel van de Japanse cultuur die ik waardeer en graag wil doorgeven, zodat mijn kinderen leren om christen te zijn binnen onze Japanse cultuur.”

De geest in de Japanse meisjespop

Het Japanse poppenfeest, Hina Matsuri, wordt jaarlijks gehouden op 3 maart. Op de zogeheten Meisjesdag wordt poppen op meerdere etages geplaatst. Op de hoogste plek komen de keizer en de keizerin, daaronder de hofdames en de muzikanten. De poppen dragen de traditionele kleding uit de Heianperiode. Op de achtergrond staat meestal een goudkleurig scherm.

Het aantal etages verschilt. De verzameling is in beginsel eindeloos uit te breiden. Maar meestal zijn er zo’n vijf of zes niveaus, waarbij de onderste etages meubels, gereedschap en kersen­bomen bevatten.

Hina Matsuri ontleent zijn kracht vooral aan de traditionele gedachte dat de poppen geesten bevatten die door een eervolle behandeling te vriend zouden kunnen worden gehouden. De meisjes en hun families zouden hier bescherming aan kunnen ontlenen.

Het is niet duidelijk of dit bijgeloof hoort bij de Heianperiode of dateert uit de tijd daarvoor. Datzelfde geldt voor het gebruik de poppen met het water te laten meedrijven. De achtergrond hiervan is dat kwade geesten samen met de pop ten onder zouden gaan.

zomerserie Feestdagen

Dit is het vijfde deel in een serie over hoe christenen in het buitenland omgaan met feestdagen van andere religies.