Op carnaval tot geloof komen
Christenen in Brazilië kunnen nauwelijks om carnaval heen. De jaarlijkse viering behoort tot de beroemdste ter wereld. „De Bijbel heeft maar één boodschap: veroordeel deze activiteiten.”
Drank, verkleedpartijen, halfnaakte vrouwen en kleurrijke optochten. Het jaarlijkse carnaval in Brazilië is weinig verheffend.
Toch komen bezoekers uit de hele wereld op het festival af. En dus krijgen christenen –of ze het willen of niet– te maken met dit fenomeen, dat het openbare leven elk voorjaar dagenlang lamlegt.
De oorspronkelijke bedoeling van carnaval had nog wel iets nobels. Het markeerde het begin van de veertig dagen vasten vóór Pasen. Afscheid nemen van enkele aardse genoegens en je voorbereiden op het herdenken van de dood van Christus.
Van die gedachte is inmiddels weinig meer over. En al helemaal niet in Rio de Janeiro, waar jaarlijks de bekendste carnavalsparade ter wereld plaatsheeft op het strand van Copacabana.
De uitspattingen in Rio staan ver af van het idee van soberheid en ingetogenheid. Sterker nog: alles draait er om zo veel mogelijk feesten, extravagante uitdossingen, dansen en dronkenschap.
Maar het kan ook anders. Dat bewijst de organisatie Jeugd Met Een Opdracht. Jaarlijks stuurt de Braziliaanse afdeling meer dan duizend jonge christenen naar de noordoostelijke stad Salvador, in de deelstaat Bahia. Zij evangeliseren onder carnavalsgangers. En niet zonder resultaat.
Bahia heeft naast Rio de Janeiro een van de grootste carnavalsfestivals van Brazilië. Jaarlijks stromen hier zo’n 1,5 miljoen mensen –onder wie 500.000 toeristen– samen om te feesten.
Een uitgelezen mogelijkheid om de Bijbelse boodschap onder een breed publiek te verspreiden, meende Jorge Santos in de Amerikaanse Christian Post. Hij is directeur van de evangelisatieafdeling van Jeugd Met Een Opdracht. „Wij brengen jaarlijks zo’n 30.000 mensen met het Evangelie in aanraking. Gemiddeld komen ruim duizend mensen tot geloof.”
„Ik verlang ernaar dat God veel mensen wil zegenen. Dat velen worden bereikt en Jezus Christus leren kennen”, vervolg Santos.
Hij vertelt het verhaal van een jongen die ver van het rechte pad was afgedwaald. Een van de evangelisten van Jeugd Met Een Opdracht kwam met hem in contact. „Nu begrijpt hij wat liefde betekent, hoewel hij zich nog steeds niet kan voorstellen dat iemand hem tijdens carnaval over Jezus zou vertellen.”
De organisatie beperkt zich overigens niet tot Salvador. Ook in het district rond de hoofdstad Brasilia zijn de verkondigers actief. „We zien dat het werk van elke evangelist gemiddeld dagelijks tot twee bekeringen leidt”, zegt Thiago Rodriguez, directeur van de regionale afdeling.
Jeugd Met Een Opdracht gaat niet in eerste instantie met een anticarnavalboodschap de boer op. Het gaat de organisatie er vooral om te wijzen op de verlossing die in Christus mogelijk is, aldus Rodriguez.
Er zijn echter christenen die een fermer standpunt ten aanzien van carnaval innemen. Bob Thiel, voorganger en auteur voor de site Church of God, neemt geen blad voor de mond. „Wat carnaval met het christendom te maken heeft? Niets. Behalve dan dat échte christenen het zouden moeten veroordelen.”
„Wat is carnaval? Elk jaar vijf dagen uitzinnigheid in muziek, drank en wellust. Een gratis-voor-iedereen rauw gebeuren waar excessen worden aangemoedigd en de natuurlijke gang van zaken wordt omgedraaid: mannen kleden zich als vrouwen. Daarbovenop de twee dagen sambaparade en de kostbare gekostumeerde bals, waarop de rijken veel geld uitgeven om zo weinig mogelijk aan te hebben.”
De Bijbel is duidelijk over de uitwassen van carnaval, benadrukt Thiel, die zich zorgen maakt over de groeiende populariteit ervan – ook onder christenen. Hij haalt teksten uit Efeze en Timotheüs aan die waarschuwen voor dronkenschap, uitspattingen en onzedige kleding.
Er zijn in Brazilië ook christelijke groeperingen die geloof en carnaval proberen te integreren. Voorganger Ezekiel Tan van de New Life Project Church in Rio de Janeiro organiseert jaarlijks een christelijke parade onder de naam Cara de Leao (Leeuwenhart).
De deelnemers zijn verkleed en bedienen zich van salsamuziek en dans. Maar ze proberen daarin wel een Bijbelse boodschap te verpakken.
„Wij zijn het volk van de Heere, een heilige natie”, luidt een van de songteksten. „We zijn hier om te vertellen over de wonderen van Hem Die ons uit de donkerste diepte heeft geroepen tot Zijn wonderbaar licht om de naam van de Heere Jezus groot te maken.”
„We zijn hier voor degenen die verloren zijn, zonder hoop, verlangend naar God”, zegt Isabel Gutierrez, lid van een van de christelijke muziekgroepen.
zomerserie Feestdagen
Dit is het vierde deel in een serie over hoe christenen in het buitenland omgaan met feestdagen van andere religies.
Carnaval: heidens of rooms?
Over de oorsprong van carnaval bestaan nogal wat verschillende theorieën. De algemene opvatting is dat het feest onderdeel van de rooms-katholieke religieuze kalender is. Maar delen van carnaval hebben vermoedelijk een veel ouder, heidens karakter.
Traditioneel markeerde carnaval het begin van de vastenperiode. Nog even feesten voordat de gelovigen veertig dagen lang vasten en religieuze discipline in acht nemen.
Elementen van carnaval zijn echter al terug te vinden in de Romeinse feesten Saturnalia en Bacchanalia, ver voor de christelijke jaartelling. Sommige van de huidige gezichtsmaskers zijn ook aan die tijd ontleend.
Ook in de middeleeuwse volkscultuur speelde carnaval een rol.
Protestanten vierden traditioneel geen carnaval. In oosters-orthodoxe kerken deed het feest in mindere mate opgang.
Tegenwoordig is carnaval vooral tot een festijn van excessen verworden, met overmatig drankgebruik, veel bloot en andere uitspattingen als belangrijkste kenmerken. Ook de commercie grijpt carnaval veelal dankbaar aan.
