Haal de vroedvrouw: gezinsleven in een Londense achterstandswijk
Wat drijft jonge vrouwen om in een klooster te gaan en zich te ontfermen over mensen in armoede? Jennifer Lee, schrijfster van ”Haal de vroedvrouw!”, zocht naar het antwoord. En toen ze het vond, ging ze er zelf in geloven.
Het heette geen geluk te zijn als je in de naoorlogse jaren in de Londense Docklands werd geboren. Het was daar hard werken voor weinig brood. De huisvesting was er slecht en de gezinnen waren groot. Scholing was er nauwelijks.
Het middenklassemeisje Jennifer Lee (1935-2011) moest daarom erg wennen toen zij zich eind jaren vijftig meldde bij het (protestantse) klooster Nonnatushuis, in East End, Londen, om daar verloskundige te worden. Dit was echt even een andere wereld.
Ook de zusters in het klooster waren haar vreemd. Al op de eerste dag voelde ze dat hier iets was wat ze als sceptische agnost niet begreep. Iets spiritueels, wat helemaal losstond van de aardse wereld.
Maar Lee kwam er voor de mensen. Voor de vrouwen vooral, die hun vele kinderen ter wereld brachten. Het waren de laatste jaren voor de doorbraak van de anticonceptiepil. Gezinnen met meer dan tien kinderen waren heel normaal. Die leefden in woonkazernes met maar één of twee slaapkamers. Er was zelfs een gezin met 24 kinderen.
Het is opvallend met hoeveel liefde Lee spreekt over deze mensen. Ze waren niet geschoold, maar wel beschaafd. Ruw, maar niet grof. Poep-en-piesgrapjes waren heel gewoon, natuurlijk in het platste Cockney wat er bestaat. Maar tegelijk stonden deze mensen voor huwelijkstrouw en ouderlijk gezag. Prostitutie kwam hier niet voor. En als een jongeman een meisje zwanger maakte, trouwde hij met haar en bleef hij haar trouw.
Wat een ideale wereld. Wat een romantisch familieleven. Waarschijnlijk is het feit dat Jennifer Worth (zoals ze na haar huwelijk in 1963 heette) dit pas rond 2000 opschreef, hier debet aan. Door de jaren heen zijn de nuances wat uitgefilterd.
Jennifer Worth heeft een heerlijke pen. Ze schrijft heel vertellend, vrij zakelijk zelfs, maar observeert de zaken met een tikje humor. Ze blijft natuurlijk een buitenstaander. Ook haar inlegkunde is uitnemend. Ze weet na vijftig jaar nog precies wat mensen dachten en zeiden.
In dit boek is ook niemand echt gewoon. Iedereen heeft iets geks. De personages zijn heel dik, ontzettend lang of stinken verschrikkelijk (dat laatste was een vrij algemeen euvel bij deze vrouwen zonder douche of badkamer). Maar de verstandige lezer prikt wel door al deze overdrijving heen.
Het meesterstuk blijft het verhaal over de stuitbevalling. Wie eenmaal aan dit hoofdstuk is begonnen, kan niet stoppen tot hij weet hoe het afloopt. Als je zo spannend kunt schrijven, verdien je een grote pluim.
Even zakelijk als de bevallingen beschrijft Worth het leven in de nachtclub, waar loverboy Zakir het Ierse tienermeisje Mary naartoe brengt. Niet iedereen zal de uitgebreide beschrijvingen hier waarderen. En toch: als iets duidelijk maakt dat armoede het risico van prostitutie meebrengt, is het dit wel.
Intussen bleef Lee zich verwonderen over de liefde van de kloosterzusters voor arme mensen. Zij had hier een tijdelijke betrekking, maar voor de zusters was het een levenslange roeping. Toen ze in het klooster kwam, vond ze bidden nog onzin. Ze stelde haar vragen aan zuster Monica Joan. Die zei uiteindelijk: „Vragen, vragen, ik word doodmoe van je vragen, kind.” Haar advies was: zoek en je zult vinden. „Ga gewoon met God.” En zo doet Jennifer. „Deze drie woordjes –Ga met God– waren het begin van mijn geloof.”
Haal de vroedvrouw!, Jennifer Worth; uitg. Artemis & co, Amsterdam, 2013; ISBN 978 90 472 0353 7; 343 blz.; € 19,95.
