Door het debat over de overleden Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov afgelopen voorjaar en de discussie over de strafbaarstelling van illegaliteit neemt het aantal bedreigingen tegen staatssecretaris Teeven (Veiligheid en Justitie) toe. De Telegraaf meldde vorige maand dat hij zou worden beveiligd, evenals zijn woning in Amsterdam. Ook PvdA-leider Samsom zou net voor de zomer, rond de partijdiscussie over strafbaarstelling van illegaliteit, zijn bedreigd. Rond PvdA-bijeenkomsten over het beladen onderwerp zou te zien zijn geweest dat de sociaaldemocraat extra werd beschermd door undercoveragenten.

Een actiegroep bekladt begin deze maand de woning van directeur Rob van Lint van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) met rode verf. Op de gevel staat de tekst ”IND=moord” te lezen. Op internet eisen de ”Kwade Kwasten” de actie op. „Het is gedaan met uw rust zolang u de directeur blijft van de dienst IND, die verantwoordelijk is voor de afwijzing en opsluiting en deportatie van immigranten!” zo dreigen ze.

Eenzelfde waarschuwing krijgt toenmalig minister Leers (Immigratie) in oktober vorig jaar. De actiegroep ”Geen bloed aan mijn handen” besmeurt de muur van zijn woning in Maastricht met rode verf. De activisten uiten bedreigende taal –„we weten je te vinden”– richting Leers en diens opvolger. Krap twee maanden later wordt het Kennis- en Leercentrum van de IND in Utrecht met verfbommen bekogeld.

Bedreigingen en intimidaties door activisten zijn niet uitsluitend gericht tegen bewinds­lieden of de IND. Ook bedrijven die op welke wijze dan ook betrokken zijn bij de bouw van detentiecentra moeten het ontgelden. Adressen van detentiecentra, bouwbedrijven, architectenbureaus, installateurs en cateringbedrijven die leveren aan de IND staan in een document dat sinds 2009 op internet circuleert. Betrokkenen ontkennen desgevraagd slachtoffer te zijn van intimiderende acties of weigeren elk commentaar, uit angst om de actievoerders te provoceren.

Radicalisering

Hun vrees lijkt niet overdreven. Opsporings­diensten en overheidsinstanties maken melding van een toename van acties van lieden die strijden tegen het in hun ogen inhumane asiel- en vreemdelingenbeleid van de regering. In het Dreigingsbeeld Terrorisme van april en ook in dat van begin deze maand signaleert de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) een toename van acties door „asielrechtenextremisten.” „Opmerkelijk is dat er sprake lijkt te zijn van een verharding onder het extremistische deel van de asielrechten­beweging”, zo schrijft de NCTV.

Voorbeelden daarvan zijn de ontruimingen van tentenkampen van uitgeprocedeerde asielzoekers in Amsterdam en Den Haag eind vorig jaar (zie kader).

De NCTV noemt het in zijn laatste dreigingsbeeld „opmerkelijk” dat er sprake lijkt te zijn van een verharding onder het extremistische deel van de asielrechten­beweging. Deze verharding gaat gepaard met toenemende kritische aandacht in de pers en in het politieke debat voor het asielbeleid.

Ook de Algemene Inlichtingen- en Veilig­heidsdienst (AIVD) constateert dat het verzet tegen het asiel- en vreemdelingenbeleid steeds meer radicaliseert en groeit. Sinds 2011 neemt het aantal vernielingen en brandstichtingen toe. Met name bouw­bedrijf BAM, dat verantwoordelijk is voor de bouw van het Justitieel Complex Schiphol-West, waar uitgeprocedeerde asielzoekers wachten op uitzetting, moet het ontgelden. Asielextremisten stichten brand op bouwplaatsen van BAM. Ook intimideren ze medewerkers of leidinggevenden van het bedrijf door verfbommen tegen hun woningen te gooien, ruiten in te gooien of banden van hun auto’s lek te steken.

Een woordvoerder van de AIVD zegt desgevraagd dat de „actiebereidheid” onder asielactivisten groeit. „Het debat over de strafbaarstelling van illegaliteit is de aanleiding. De acties beperken zich tot nu toe tot bekladdingen en zogeheten home visits.”

De zegsman weigert verder commentaar, omdat de AIVD na de zomer met een rapport naar buiten komt over links-extremisme waarin asielgerelateerd activisme een „prominente plek” zal hebben.

No Border Netwerk

Activisten en extremisten hebben zich verenigd in het zogeheten No Border Netwerk. De deelnemers van het (internationale) netwerk ontmoeten elkaar regelmatig. Zo zijn er bijeenkomsten geweest in Zweden, Duitsland en België. Volgende week begint in Rotterdam een zogeheten No Border Camp. De initiatief­nemers ervan doen op de website geen moeite te verhullen dat het aantal acties tegen het asielbeleid steeds verder toeneemt. Sterker nog, op hun website staat te lezen dat migranten het afgelopen anderhalf jaar in Nederland „onvermoeibare acties” hebben uitgevoerd. „Protestacties zoals die nog niet in Nederland zijn voorgekomen.”

De actievoerders roepen op om zelfstandig of gezamenlijk actie te voeren tegen de „overheid en bedrijven die deel uitmaken van de deportatie-industrie. Van alle deel­nemers aan het kamp wordt verwacht dat zij de verschillende politieke opties en de handelwijze zullen accepteren: er zal diversiteit aan acties en initiatieven zijn.”

Het No Border Network echter wil volgens woordvoerder Mikkie Venema niet in verband worden gebracht met intimidaties of andere meer gewelddadige acties. „Wij zijn een netwerk waarbinnen allerlei groepen die ageren tegen het asiel- en vreemdelingen­beleid samenwerken. De afzonderlijke groepen of individuen die woningen bekladden of mensen bedreigen, kennen wij niet”, zegt Venema, in het verleden woordvoerster van de anarchistische antimilitaristische club Ontwapen!, desgevraagd.

Over de vraag of asielextremisten zich binnen het netwerk mogen bedienen van geweld of andere acties die buiten de grenzen van de wet vallen, weigert Venema uitspraken te doen. „Als netwerk nemen wij daarover geen officieel standpunt in, omdat de meningen daarover binnen de aangesloten groepen zeer uiteenlopen.”

Venema wil als woordvoerder van het No Border Netwerk evenmin afstand nemen van buitenwettelijke acties: „Wij distantiëren ons daar absoluut niet van. Wij begrijpen heel goed de frustratie en boosheid van sommige deelnemers binnen ons netwerk over de wijze waarop dit land met uitgeprocedeerde asielzoekers omgaat. Ze worden als beesten het land uitgezet en vervoerd. In onze ogen is geen mens illegaal.”

Opruiing

Een spilfiguur binnen het No Border Netwerk is zonder meer de Noord-Hollandse Joke K., die zich op internet graag bedient van de naam Joke Kaviaar. Haar naam wordt zelfs expliciet genoemd in het AIVD-jaarverslag van 2011. De website van de anarchistische activiste staat vol schreeuwerige opruiende teksten tegen het koningshuis, bewindslieden zoals Teeven en tegen instellingen als de IND.

Koning Willem-Alexander noemt ze een „zelfbekroonde vorst die zo snel mogelijk weg moet”, inclusief zijn familie. „Een stelletje kolonialistische nationalistische marionetten.” Teeven is volgens haar schuldig aan moord, „niet één keer, maar veel vaker. Maar ja, geen lijken, geen bewijzen… Dat weet hij als voormalig officier van justitie als geen ander.”

Medewerkers van de IND typeert ze als „overvallers die in opdracht van misdadigers als Fred Teeven mensen de dood in­jagen.” En: „Ik klaag Fred Teeven aan voor moord. Wegschoppen die vent! Neer met die regering! Platleggen die IND! Nederland heeft zijn eigen goelags, ze heten detentiecentrum, uitzetcentrum, zelfs grens­hospitium, en worden zwaar bewaakt, gekoesterd, en doodgezwegen.”

De teksten zijn slechts een greep uit de ongebreidelde hoeveelheid bagger die op K.’s website te vinden is. De rechtbank in Haarlem veroordeelt Joke K. in januari van dit jaar tot vier maanden celstraf voor opruiing en aanzetten tot het plegen van strafbare feiten. Intussen is de vrouw tegen haar veroordeling in hoger beroep gegaan. Wanneer die zaak dient, is volgens een woordvoerder van het landelijk parket van het openbaar ministerie nog onbekend.

De rechtbank baseert zich voor zijn oordeel op vier tekstgedeelten, die overigens nog steeds op de website van K. te vinden zijn. In de gewraakte teksten roept ze mensen onder meer op „de fakkel van RaRa” (zie kader) over te nemen en bij (toenmalig) minister Leers „op visite te gaan.” Bovendien vraagt ze medestanders met haar mee te gaan „om de kantoren van de IND te bestormen en leeg te trekken, de archieven en computers te overgieten met benzine en door vuur te vernietigen.”

Verzet tegen migratiebeleid niet nieuw

Het verzet tegen het Europese en vooral Nederlandse asiel- en vreemdelingenbeleid door linkse actievoerders is zeker niet nieuw. Met name de Revolutionaire Anti Racistische Actie (RaRa) pleegde in de jaren 80 en begin jaren 90 van de vorige eeuw gewelddadig verzet in de vorm van brand- en bom­aanslagen, zoals een aanslag op het huis van toenmalig staatssecretaris Kosto (Justitie).

Het verzet tegen het asielbeleid was een van de voornaamste speerpunten van de RaRa, zeker na het verdwijnen van de Zuid‑Afrikaanse apartheidspolitiek. Vreemdelingen in Nederland hadden volgens de actiegroep ook te maken met „institutioneel of staatsracisme.” Op 1 juli 1993 had de laatste aanslag van RaRa op het ministerie van Sociale Zaken plaats. De actiegroep hield enige tijd later door interne onenigheid op te bestaan. Volgens de AIVD is het verzet uit links-activistische hoek sinds enige jaren weer structureel van aard. Bovendien radicaliseren de activisten steeds meer. Voorbeelden zijn brandstichtingen, het opzoeken van betrokkenen thuis en het openbaar maken van namen, adressen en andere gegevens van beleidsmakers en beleidsuitvoerders.

Met name bij de organisatie en het draaiend houden van verschillende tentenkampen van (Somalische en Iraakse) uitgeprocedeerde asielzoekers waren regionale groepen activisten actief. Zo speelde de Anarchistische Groep Amsterdam (AGA) een rol bij het kamp aan de Notweg in Amsterdam-Osdorp (november 2012 ontruimd), en AFA Fryslân bij het tentenkamp en het uitzetcentrum in Ter Apel (mei 2012 ontruimd). Daarnaast was AFA Den Haag nauw betrokken bij de organisatie van het tentenkamp aan de Haagse Koekamp en speelde het een rol bij het voorkomen van de ontruiming daarvan eind vorig jaar.

Drie typen actievoerders

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) stelt in een rapport uit 2011 dat niet meer dan een kleine groep extreem linkse actievoerders zijn toevlucht neemt tot geweld. Het CCV onderscheidt drie typen actievoerders.

OVERTUIGERS

Overtuigers putten uit legale actietactieken en -middelen en blijven bewust binnen de grenzen van de wet. Hun acties beperken zich tot informatieverstrekking, symboliek en campagnes. De dreiging die van deze groep uitgaat, is minmaal.

AFDWINGERS

Afdwingers keuren het overtreden van de wet niet expliciet af als het de beoogde doelen dient. Zij gaan met directe acties iets verder dan overtuigers. Hun acties kunnen het veiligheidsgevoel van slachtoffers aantasten en gaan soms gepaard met veiligheidsrisico’s.

GEWELDPLEGERS

Geweldplegers of extremisten blijven bewust niet binnen de grenzen van de wet. Zij plegen fysiek geweld tegen goederen en personen of dreigen daarmee om hun doelen te bereiken. Geweldplegers vormen het grootste risico. Naast de AIVD bestrijdt ook de Unit Contra Terrorisme en Activisme (UCTA) gewelddadig activisme. Zo zou de UCTA, een rechercheonderdeel van het Korps landelijke politiediensten (KLPD), ook betrokken zijn geweest bij het onderzoek naar Joke K.

Frontex

De groeperingen die zich verzetten tegen het asiel- en vreemdelingen­beleid hebben speciale belangstelling voor Frontex, een agentschap van de Europese Unie dat de Europese grenscontroles moet versterken. Daarvoor coördineert de organisatie gezamenlijke operaties op het land, op zee en in de lucht. Deze operaties bestaan naast de grenscontroles die de afzonderlijke landen uitvoeren.

Nederland draagt zo nodig bij met marineschepen, kustwachtvliegtuigen en marechausseepersoneel. Dornier-kustwachtvliegtuigen bijvoorbeeld voeren dan patrouillevluchten uit tussen Zuid-Italië en Noord-Afrika of rond de Griekse eilanden. Marechausseepersoneel neemt geregeld deel aan grenscontroles bij de Griekse eilanden en luchthavens en bewaakt de grens met Turkije.

De links-activistische Campagne tegen Wapenhandel publiceerde een brochure over de „militarisering van Frontex”, met daarin een opsomming van Nederlandse bedrijven. De AIVD ziet dit als een mogelijke oproep om tegen die bedrijven actie te voeren.