De beroepsvereniging van wethouders, die zich inzet voor de professionalisering van het vak, luidt de noodklok over de toegenomen werkdruk van lokale bestuurders. Onlangs kondigde de ervaren wethouder Stolk van de gemeente Vianen aan per 1 september te stoppen met haar functie. De reden: ze vreest hard op weg te zijn naar een burn-out. Stolk is niet de enige bestuurder die om deze reden het bijltje erbij neer gooit, weet Roerig, zelf oud-wethouder. „Tal van wethouders zitten jaarlijks noodgedwongen enkele weken of soms zelfs maanden thuis.”

Komt het vaker voor dan vroeger dat wethouders gestrest zijn?

„Dat is lastig te zeggen, omdat wij geen statistieken bijhouden. Wel wordt het thema werkstress zeer regelmatig ingebracht door wethouders in coachingsgesprekken, wethoudersprogramma’s en intervisiegesprekken tussen wethouders. Velen worstelen met het vinden van een goede balans tussen werk en privé. Het staat voor ons als een paal boven water dat het opgeven van het wethouderschap van Stolk niet op zichzelf staat, maar past in een groter spanningsveld.”

Is de functie van wethouder in de loop der jaren zwaarder geworden?

„Vroeger werd vaak gezegd dat het wethouderschap een roeping is. Het wordt echter steeds meer een vak. Mij valt op dat de samenleving naar wethouders toe veeleisender is geworden. Een wethouder moet dag en nacht bereikbaar zijn, en indien nodig net zo goed in vakantietijd. Verder brengen extra taken die van het Rijk naar de gemeenten komen, zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning, een forse extra belasting voor bestuurders met zich mee. Het zijn immers vooral kwetsbare burgers die een beroep moeten doen op deze wetten.”

Is de ene wethouder vatbaarder voor stress dan de andere?

„Iedere wethouder is uniek, maar er is wel een gemene deler: ze worden allemaal voortgestuwd door idealen, willen iets betekenen voor anderen en leggen de lat vaak hoog. Hoewel iedereen hier anders mee omgaat, valt op dat vooral wethouders met een gezin worstelen met de balans tussen werk en privé. Wat dat betreft zijn oudere wethouders vaak beter af, ook omdat deze groep geleerd heeft hun gedrevenheid beter te doseren.

Opvallend vinden wij dat de omvang van een gemeente voor de werkdruk van wethouders nauwelijks een rol speelt. In een kleine gemeente heeft de wethouder vaak nog beter zicht op wat er lokaal speelt. Daar komt nog bij dat zij in kleinere gemeenschappen vaak nog meer herkenbaar zijn en worden om die reden door burgers gemakkelijker aangesproken. Dat kan de druk om te presteren nog verder opvoeren.”

Hoe kan stress voor wethouders worden gereduceerd?

„Wij worden platgebeld door psychologen die zeggen onze wethouders van hun stress af te kunnen helpen. Dat is in onze ogen slechts symptoombestrijding. Wij zien meer heil in het bieden van voldoende toerusting voor het wethoudersvak, bijvoorbeeld door het organiseren van intervisie, coaching, trainingen en thematische conferenties.

Verder kijken wij, samen met onder andere het ministerie van Binnenlandse Zaken, hoe wij wethouders zo goed mogelijk kunnen helpen bij de voorbereiding op hun nieuwe taken, die zij er met de komende decentralisaties bij krijgen.”

Is het eigenlijk nog wel leuk om een lokale bestuurder te zijn?

„Voor velen vergt dit werk het uiterste. Desondanks zijn weinig functies zó bevredigend als het wethouderschap. Het is een eer en voorrecht om je steentje te mogen bijdragen aan de plaatselijke gemeenschap. Zelfs degenen die maar kort wethouder zijn geweest, kijken er met veel voldoening op terug. Zelf ben ik twee periodes wethouder geweest. Met een gezin met jonge kinderen gaf het best weleens spanningen dat ik zo weinig thuis was. Toch had ik de opgedane levenswijsheid en bestuurlijke ervaring voor geen goud willen missen.”

Vierdelige serie over wethouders en stress. Vandaag deel 1.