Maandag was het een spannende dag voor de voorzitter. Eind maandagmiddag zou worden bekendgemaakt hoe zijn achterban denkt over het najaarsakkoord dat het kabinet en de sociale partners vorige maand sloten.

De Waal, sinds 1997 voorzitter van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), heeft zijn leven lang actie gevoerd. Hij protesteerde tegen zijn schooldirecteur die hem naar de kapper stuurde. Hij demonstreerde tegen de Amerikaanse bezetting van Vietnam, tegen de Russen in Praag en tegen vele andere besluiten. „Ik kan me een week herinneren, toen werd ik vijf keer opgepakt”, zei De Waal in 1998 tegen het Haarlems Dagblad over die periode rond 1970.

Lodewijk de Waal, die indertijd lid was van de Communistische Partij Nederland (CPN), leerde langzamerhand het compromis zoeken.

De Waal, eenmaal in dienst van de vakbond, onderhandelde over honderden CAO’s met werkgevers. Hij gold toen als een modern type vakbondsbestuurder. „Weinig ideologisch, heel pragmatisch”, aldus onderhandelaar Van Kesteren van werkgeversvereniging VNO-NCW in het blad Management Team in 1998.

Belangrijk was dat de werkgevers en De Waal elkaar vertrouwden bij de onderhandelingen. Dat mondde zelfs uit tot een belangrijk akkoord begin jaren negentig: de sociale partners besloten samen op te trekken, los van wat de overheid voor eisen stelde.

„Iedereen heeft het altijd over het Akkoord van Wassenaar van 1982, maar het akkoord Nieuwe Koers van 1993 is in mijn ogen zeker zo belangrijk. Dat groeien naar evenwicht, dat is voor mij het poldermodel. Na dat cruciale overleg heeft ook VNO-NCW de confrontatie verlaten. Dat proces is van beide kanten gekomen”, aldus De Waal in 1997 in dagblad Het Parool.

In 1997 werd De Waal benoemd tot voorzitter van de FNV, als opvolger van de dit jaar overleden Stekelenburg. Direct vertrok zijn medebestuurslid Vogelaar. Duidelijk was dat zij niet erg goed konden samenwerken, waarom Vogelaar besloot haar toekomst elders te zoeken. Zij trapte terug door te stellen dat bij de FNV een „machocultuurtje” was gaan heersen.

Onder leiding van De Waal werd de traditionele band tussen de FNV en de PvdA iets losser, maar bleef deze wel bestaan. De Waal zette zich in elk geval keihard af tegen Pim Fortuyn. Hij noemde hem „de ergste man van Nederland” (Het Parool, 2001), omdat Fortuyn andere opvattingen dan die van hem niet zou tolereren. De Waal zag meer in PvdA-leider Melkert. Een verstandige man, vond de FNV’er.

Dat Melkert de verkiezingen van 2002 echter dramatisch verloor en de Lijst Pim Fortuyn (LPF) in 2002 de een na grootste partij van Nederland werd, verbaasde De Waal hogelijk. Maandenlang sprak hij over een zeer merkwaardige uitslag. Hij voorspelde grote problemen voor werknemers, omdat het kabinet-Balkenende (dat hij in Het Financieele Dagblad een „horrorkabinet” noemde) zou overhellen naar de standpunten van werkgevers.

Eventjes gloeide bij de vakbondsman weer zijn oude karakter als rebel, maar vorige maand sloten hij, het kabinet en de andere sociale partners een akkoord. Hij legde de overeenkomst met een neutraal advies voor aan zijn leden, die tot vrijdag de tijd hadden om een standpunt te bepalen.