Rooms-katholieke ambtsdragers lieten zich -zo oordeelden D66-kamerleden- laakbaar uit over condooms. Politici vroegen minister De Hoop Scheffer de pauselijke nuntius op het matje roepen. Hij deed dat niet. Gelukkig. Dat zou ook kritische maatregelen tegen ethische inzichten van Nederlandse kerken kunnen uitlokken. De tijd van Inquisitie en brandstapel lijkt voorbij. Pausen schijnen niet meer oppermachtig. In die zin is de oproep tot een nieuwe Reformatie nauwelijks relevant.Er bestaan nieuwe fronten. Als het tempo zich voortzet, zal binnen vijftig jaar het aantal moslims in Nederland de 10 miljoen overstijgen. De Edmund Burke Stichting wil de grens volstrekt sluiten voor buitenlanders. Orthodoxe christenen vragen zich echter af of zij dan geen boodschap hebben aan de islam. Met gevoelens van schuld stellen zij vast, de gelegenheden om Christus te proclameren te vaak verzuimd te hebben.

Er is een ander front. Dat van de seculariserende westerse beschaving. Tijdens het recente congres van de gereformeerde gezindte over normen en waarden, te Hardinxveld-Giessendam, weersprak een agnost dat godsdienst als grondslag zou moeten dienen van moraal. Een evangelist kon niet laten publiek te vertellen dat God nog altijd mensenlevens vernieuwt. Dan klinkt hier en daar een licht gegniffel. „Zo is-ie nou eenmaal.” Calvinisten zijn immers keurige, nette -vooral: gearriveerde- mensen geworden. Helaas vaak zonder vuur van de Heilige Geest vanbinnen.

Er bestaat nóg een ander front. Dat van het individualisme en de twijfel, die zich steeds vaker als een uitslaand, onheilig vuur manifesteren in van origine gereformeerde kerken. De heersende cultuur laat nominale christenen -en ook ware gelovigen- niet koud en onaangetast. Breed bezochte symposia zijn niet werkelijk afdoende voor het keren van dat kwaad. Degelijke roddel- en kletscircuits waarbij mensen worden afgeschreven, bieden evenmin soelaas. Begeren mensen die de Bijbel en de gereformeerde confessie onderschrijven nog samen -in schuldverslagenheid en ootmoed- te buigen onder het Woord van God?

Wat te denken van het front van het materialisme, dat in het relatief rijke Westen als aanjager fungeert naar carrière? Hoogmoed die doet vechten -desnoods met de ellebogen- voor begeerde posities en onderscheidingen? Verlieten Luther en Calvijn dan de beelden niet? Het lijkt erop dat wij in de eenentwintigste eeuw onze nieuwe afgoden koesteren. Terwijl we elke dag fijn in de Bijbel lezen. Terwijl we op zondag de Tien Geboden horen voorlezen.

Een week geleden zei iemand tijdens een bijeenkomst in De Doelen te Rotterdam zoiets als: „Wij lijden aan de kerk.” Heeft dat niet alles te maken met de klacht over eigen onvruchtbaarheid? Groen van Prinsterer schreef: „Op de tijden der hervorming past, wat de apostel van het woord der waarheid, namelijk des Evangelies, aan de Kolossenzen schrijft: Het brengt vruchten voort.” Ontbreekt het ons allen -in welke hoek of stroming van de kerk ook- niet aan die vruchten? Ootmoed. Geduld. Verdraagzaamheid. En -niet te vergeten- een door de Heilige Geest gewerkt zicht op de waarheid.

Of Luthers stellingen nu werkelijk zijn aangeslagen of niet, is feitelijk niet zo belangrijk. Maar de oproep tot hernieuwde Reformatie blijkt nog altijd relevant. Zij begint heel individueel. Vanbinnen. Zij breekt zich baan. Maar niet via kabaal. Zij blijft niet verborgen. Zij dwingt respect en ontzag af als een werk van God.

De Zaligmaker noemt Zijn discipelen „het zout der aarde.” Is het zout op? Calvijn stierf. En Luther leeft niet meer. Maar Jezus Christus is gisteren en heden dezelfde, en in der eeuwigheid. Hij heeft genoeg.