Op de website van de Eerste Kamer staat een korte verklaring. „Omdat de discussie over zijn werkwijze bij de samenstelling van de commissie van in- en uitgeleide van de Koning voortduurt, is zijn integriteit in het geding.”

De Graaf was in opspraak gekomen doordat hij PVV-leider Geert Wilders geweerd zou hebben als lid van de commissie van parlementariërs die koning Willem-Alexander begeleidde bij zijn inhuldiging op 30 april.

De Tweede Kamer reageerde verontwaardigd en eiste opheldering. Ook in de Eerste Kamer werd aangedrongen op een toelichting.

De Graaf ontkende in brieven aan beide Kamers een kunstgreep te hebben toegepast om Wilders buiten beeld te houden. Maar zijn antwoord overtuigde de Tweede Kamer niet. De fractievoorzitters drongen donderdag na onderling beraad aan op meer toelichting. In de Senaat zou de PVV naar verwachting volgende week dinsdag een motie van wantrouwen tegen De Graaf gaan indienen.

Naar verluidt maakte ook de VVD-top zich zorgen over de positie van De Graaf. Volgens het tv-programma Nieuwsuur heeft VVD-leider Mark Rutte zich donderdag met de zaak bemoeid.

De Graaf zit sinds 2003 in de Senaat. Sinds 2011 is hij voorzitter.

Reactie Wilders

PVV-fractieleider Geert Wilders vindt dat Fred de Graaf er goed aan doet om af te treden. „Dat siert hem, het enige juiste besluit. De onpartijdigheid van een Kamervoorzitter dient immers buiten kijf te staan en dat was hier duidelijk niet het geval”, zo laat Wilders vrijdag weten aan het ANP.

Reactie Buma

CDA-leider Sybrand Buma bij NOS-Radio-1: „Dit was wel de juiste beslissing na alles wat er gebeurd was de afgelopen tijd. Er bleven heel veel vragen over nadat we dit met de Tweede Kamer hadden besproken en die vragen bleven ook aanhouden. Dan is het onvermijdelijk dat je zegt: op die manier kan ik niet functioneren.”

Reactie Hermans

VVD-Eerste Kamerfractievoorzitter Loek Hermans bij NOS-Radio-1: „Dit is heel jammer, maar wel begrijpelijk. Ik denk wel dat hij kan blijven in de VVD-fractie. De discussie ging over zijn rol als voorzitter van de Eerste Kamer, er is geen enkele discussie over zijn rol als lid van de VVD-fractie.”

Reactie Barth

PvdA-Eerste Kamerfractievoorzitter Marleen Barth op twitter: „#PvdAfractie #EK heeft respect voor besluit Fred de Graaf om voorzitterschap Kamer neer te leggen. We danken hem voor goede samenwerking.”

Reactie Pechtold

D66-leider Alexander Pechtold: „De voorzitter van de Eerste Kamer had zichzelf in een moeilijke positie gebracht. Hij heeft twijfel gezaaid over de onafhankelijkheid van zijn ambt. Zijn besluit terug te treden is daarmee begrijpelijk en verstandig.”

Reactie Roemer

SP-leider Emile Roemer bij NOS Radio-1: „Zeer terecht dat De Graaf opstapt en wijs dat hij het uit zichzelf heeft gedaan en het niet heeft laten aankomen op een clash in de Eerste Kamer of in de Verenigde Vergadering van de Staten Generaal. Zijn positie was sowieso onhoudbaar geworden. Het was zo duidelijk dat hij op z’n minst de schijn van partijdigheid op zich had geladen en dat is echt onacceptabel als voorzitter.”