Wellink kritiseert sociaal akkoord
Het positieve effect van het najaarsakkoord op de Nederlandse economie is kleiner dan velen veronderstellen. Dat verklaarde president N. Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB) donderdag. Volgens hem is marktwerking een veel bepalender factor dan afspraken tussen sociale partners en kabinet.
Wellink verwees naar 1982, toen de sociale partners (werkgevers en werknemers) en het kabinet met het Akkoord van Wassenaar een soortgelijke overeenkomst sloten. Ook toen waren de effecten gering, terwijl de omstandigheden vergelijkbaar waren. Dat zei hij in een ontmoeting met het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren in het Haagse perscentrum Nieuwspoort.
Veel belangrijker voor de veerkracht van de economie zijn structurele hervormingen op het gebied van prepensioen, VUT en arbeidsongeschiktheid. Het kabinet stemde ermee in onderhandelingen daarover door te schuiven naar komend voorjaar, in ruil voor loonmatiging. „Enige vertraging is niet zo’n ramp, als ze maar doorgaan”, aldus Wellink. Hij vreest dat de noodzakelijke ingrepen op de lange baan worden geschoven als de economie volgend jaar aantrekt. De noodzaak om te hervormen raakt dan wellicht wat op de achtergrond, aldus de bankpresident.
Wellink bevestigde de jongste cijfers van de Europese Commissie over de Europese en de Nederlandse economie, die woensdag werden gepresenteerd. De economie krimpt behoorlijk; Wellink schat dat dit jaar de negatieve groei in de buurt van de 1 procent zal uitkomen.
Ondanks deze tegenvallers lijkt het dieptepunt achter de rug, aldus Wellink. Producenten hebben wat meer vertrouwen in de toekomst, orderportefeuilles zijn iets beter gevuld en de industrie draait wat beter. Dat alles resulteert volgens Wellink volgend jaar in een groei van ruim 0,5 procent en in 2005 van 1,5 tot 2 procent. Veel hoger zal het in de jaren daarna niet worden, verwacht de bankpresident.
Wellink trok verder enigszins het boetekleed aan over de invoering van de euro. Achteraf bezien had de Nederlandse bevolking duidelijker moeten worden gewaarschuwd voor het prijsopdrijvend effect van de nieuwe munt. Ook was het beter geweest om de bandbreedte aan te geven van het verwachte inflatiecijfer in plaats van alleen de laagste prognoses. „Dat hadden we met elkaar anders moeten doen, ik reken mij dat zelf ook aan.”
DNB verwachtte in juni 2001 een prijsopdrijvend effect van 0,2 tot 0,7 procent, wat neerkomt op een stijging van de prijzen in de detailhandel van 0,5 tot 1,8 procent. Volgens Wellink was de gedachte dat de inflatie in de buurt van de laagste ramingen zou liggen, „en dat hebben we ook naar buiten gebracht.” Achteraf bleek het om duidelijk sterkere prijsstijgingen te gaan. Minister Zalm veegde de bezwaren van de centrale bank destijds van tafel, aldus de DNB-topman.
Als eerste van de bonden heeft inmiddels CNV Publieke Zaak „node” ingestemd met het najaarsakkoord. De op een na grootste bond van de vakcentrale CNV had daarvoor een zware en moeilijke discussie nodig. Daarin is onder meer afgesproken dat de lonen in 2004 niet en in 2005 nauwelijks zullen stijgen.
De bond, die 83.000 leden telt, belegde deze week drie bijeenkomsten voor kaderleden om te peilen hoe er over het najaarsakkoord wordt gedacht. De laatste daarvan was donderdag in Nijkerk. Op de drie bijeenkomsten uitten ruim 400 kaderleden op vaak emotionele wijze kritiek op de gevolgen van het bezuinigingsbeleid van het kabinet. Het bevriezen van de lonen betekent een „zware tol” voor werknemers en mensen met een uitkering. Maar de leden oordeelden dat de vakbeweging in het najaarsakkoord toch nog verbeteringen in de oorspronkelijke kabinetsplannen heeft afgedwongen.
Gisteren hebben overigens werkgevers en werknemers een overeenkomst over het ambtenarenpensioen gesloten. Vandaag zouden beide partijen de aanpassingen bespreken die nodig zijn, omdat de aanvankelijke versobering van enkele regelingen door de achterban van de vakbonden als te gortig werd verworpen. Dan moet ook de achterban instemmen met de voorliggende overeenkomst.
Dat hebben drie ambtenarencentrales donderdag gemeld. De grootste problemen lagen op het terrein van het nabestaandenpensioen en de pensioenopbouw voor arbeidsongeschikten. Daarover zijn nu afspraken gemaakt. „De versobering van deze collectieve regelingen kunnen werknemers individueel repareren,” aldus Jan Witvoet donderdag.
Ook de centrale voor hogere ambtenaren (CMHF) en de ambtenarencentrale van het CNV melden een akkoord over het ambtenarenpensioen, maar over de inhoud willen zij niet naar buiten treden.
„Dat ligt zeer gevoelig”, aldus Jan Duinhouwer namens de christelijke ambtenarenbonden. „De definitieve teksten worden morgen pas opgesteld”, onderstreept Cees Michielse van de CMHF donderdag.