De Partij voor de Dieren stelde vorige week in de Kamer voor om zo snel mogelijk op etiketten van vleesproducten een waarschuwing te plaatsen dat er bacteriën in kunnen voorkomen en hoe daarmee om te gaan.

Minister Schippers bleek daartoe vooralsnog niet bereid en wees op de maatregelen die door de sector worden genomen om antibioticagebruik in te dammen. Zij wil verder onderzoek afwachten. Wat zijn de risico’s en om wat voor bacteriën gaat het?

ESBL is de afkorting van het enzym extended spectrum bèta-lactamase. Er is een groep bacteriën die dit enzym produceren, waardoor ze ongevoelig zijn geworden voor vrijwel alle antibiotica: penicillinen, cefalosporinen, tetracyclines en quinolonen.

Tot de groep behoort bijvoorbeeld de resistente variant van de gewone darmbacterie Escherichia coli (E. coli). De colibacterie is de belangrijkste veroorzaker van blaasontstekingen en urineweginfecties. Wordt deze veroorzaakt door een ESBL-producerende colibacterie, dan is een antibioticum nodig dat alleen via een infuus kan worden toegediend.

Bij een infectie met de resistente colibacterie was het sterfterisico door bloedvergiftiging 150 procent hoger dan bij een normale goed behandelbare E. coli, zo bleek uit eerder onderzoek.

Vlees kan ook de zogeheten methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) bevatten. Uit onderzoek in 2007 bleek de bacterie voor te komen in 10 procent van het rundvlees, 17 procent van het kalfsvlees en 10 procent van het varkensvlees.

Van kip en kalkoen was respectievelijk 27 en 31 procent besmet. De huidbacterie MRSA is eveneens ongevoelig voor de belangrijkste groepen antibiotica. De kans om te overlijden aan een bloedvergiftiging door MRSA is 80 procent hoger dan aan een bloedvergiftiging door een ‘normale’ stafylokok, zo bleek uit onderzoek.

Voor gezonde volwassenen geldt dat ze (tijdelijk) drager kunnen zijn van resistente ESBL- en MRSA-bacteriën zonder daar last van te hebben of ziek te zijn.

Voor kinderen tot vijf jaar, zwangeren, ouderen en zieken met een verminderde weerstand, zoals na een operatie, kunnen resistente bacteriën wel gevaarlijk zijn. Als dragerschap bekend is, moet dit bij opname in een ziekenhuis dan ook altijd gemeld worden.

Een besmetting met salmonella- en/of campylobacterbacteriën verloopt niet zonder overlast. Deze ziekteverwekkers veroorzaken diarree, koorts, buikpijn en vochtverlies. De salmonella kan voorkomen in vlees, vis en eieren, en op rauwe groente, kiemgroente en fruit. Van het kippenvlees was in 2010 zo’n 4 procent besmet met salmonella en 15 procent met campylobacter (2009).

In Nederland worden naar schatting 50.000 mensen per jaar ziek door een infectie met salmonella. Zo’n 800 belanden in het ziekenhuis en ongeveer 60 mensen overlijden door de infectie. De campylobacter zorgt jaarlijks in Nederland voor zo’n 100.000 besmettingen. Deze resulteren in zo’n 600 ziekenhuisopnames en circa 30 sterfgevallen.

Vooral kinderen tot vijf jaar, zwangeren, mensen met een verminderde weerstand, zieken en bejaarden lopen risico’s na een besmetting met salmonella en campylobacter.

Tips voor bakken en barbecueën

Hygiëne in de keuken bij bakken, braden, barbecueën en fonduen kan veel ellende voorkomen:

• Was altijd goed de handen vóór het klaarmaken van het eten.

• Was altijd de handen na het aanraken en bereiden van rauw vlees.

• Was het gebruikte keukengerei meteen met heet water en afwasmiddel.

• Prik niet met hetzelfde bestek in rauw en daarna in gaar vlees (bij barbecue en fondue).

• Gebruik nooit dezelfde ondergrond voor rauw vlees en daarna voor gaar eten.

• Bak vlees goed door. Daardoor gaan alle bacteriën dood. Vermijd aanbranden door te lang of te snel verhitten.

• Groente en fruit goed wassen onder stromend water.