Met zijn 85 meter is de toren van de ”Wester” de hoogste kerktoren van de hoofdstad. Het godshuis, wel de parel van de Jordaan genoemd, staat er ook op deze regenachtige avond prachtig bij.

Maar schijn bedriegt. „Zoals het zo vaak is in het leven”, zegt predikante ds. F. W. Oosterwijk, „aan de buitenkant, de witgepleisterde buitenkant zeg maar, lijkt het heel wat, maar vanbinnen is het heel erg mis.” Oftewel: restauratie is écht dringend nodig.

Met het oog daarop is een –besloten– benefietconcert georganiseerd. De aanwezigen, onder wie prinses Beatrix, krijgen een vorstelijk programma voorgeschoteld, met muziek uit de bijna vier eeuwen die de kerk bestaat (1620). Op het schitterende Duyschotorgel brengt Jos van der Kooij Bachs beroemde Toccata en Fuga ten gehore en, samen met panfluitist Matthijs Koene, een sonate van Händel. Wat een virtuositeit! Dat laatste kan trouwens ook pianist Hannes Minnaar niet worden ontzegd, en zijn collega Mirsi Adami evenmin.

Iets over halfnegen is het eerste deel van het concert voorbij. De rest volgt tijdens het diner. Maar hier zal prinses Beatrix niet meer bij zijn.

Ze geniet, zoveel is helder. Zo’n drie kwartier later dan gepland verlaat ze het godshuis waar ze in 1966 in het huwelijk trad. Buiten loopt een groepje jongeren voorbij. „De koningin!” zegt er één.

Restauratie Westerkerk

Het benefiet­concert in de Westerkerk luidde de restauratie in die eind deze zomer van start gaat. De staat van het kerkgebouw is dusdanig dat grondig onderhoud en restauratie nodig is. In de 17e eeuw werd gebruik gemaakt van brak water voor het stuc- en metselwerk. Het zout in de stenen veroorzaakt nu onder meer grote afbrokkeling van het stucwerk. De kosten voor de restauratie zijn geraamd op ruim 3 miljoen euro. Het concert had als doel geld in te zamelen voor het kerkgebouw, dat sinds vorig jaar ook een „museale functie” heeft. Vier vragen aan John Faasse, voorzitter van de Westerkerk.

Komt deze 3 miljoen euro boven 
op de kosten van de restauratie à 
9 ton, die op 10 mei vorig jaar werd ‘bekroond’ met een bijeenkomst met onder anderen wethouder Van Es?

„De opening vorig jaar door wethouder Van Es had betrekking op de permanente openstelling van de kerk. Daarvoor moest een aantal voorzieningen worden getroffen. Die openstelling is deels gerealiseerd met behulp van een Europese subsidie (EFRO/Kansen voor West). In het bedrag van 
3 miljoen euro zijn deze kosten inbegrepen. De nu geplande en nog uit te voeren werkzaamheden behelzen zo’n 2,2 miljoen euro.”

Hoeveel is hiervan al binnen?

„Van de 3 miljoen euro is zo’n 
2 miljoen gerealiseerd met subsidies en giften. De rest moet nog binnenkomen. We hopen met het concert ongeveer 100.000 euro bijeen­gebracht te hebben.”

Op internet klinkt her en der kritiek op het feit dat de kerk ook een museale functie heeft gekregen. Christelijke symbolen zouden zijn ‘weggehaald’ omdat er anders van subsidie geen sprake kon zijn.

„Dit is een apert onzinnige bewering. De Westerkerk is een van de weinige grote stadskerken in Nederland die nog in de eerste plaats als kerk in gebruik zijn. De kerkenraad van de Westerkerk en die van de Protestantse Kerk Amsterdam hebben een aantal jaren geleden besloten om de kerk in eigen beheer te houden en niet voor een symbolisch bedrag aan een stichting te verkopen. Dat betekent wel dat wij als gemeente ook de verantwoording hebben om geld bijeen te brengen voor het onderhoud. Hoewel wij een bloeiende en genereuze gemeente hebben, komen wij daarvoor structureel 200.000 euro per jaar tekort.

De kerkenraad heeft daarom een aantal initiatieven genomen. In de eerste plaats: permanente openstelling. Bezoekers kunnen de kerk gratis elke dag bezoeken, maar we vragen wel een bijdrage voor tentoonstellingen en bijvoorbeeld de AV presentatie en het toilet. Dat levert structureel geld op.

Twee: de verhuur van de kerk voor concerten en diners is geïntensiveerd. Maar de verhuur moet wel stroken met het gedachtengoed dat hier op zondag wordt gepreekt en mag nooit ten koste gaan van kerkelijke activiteiten.

In de derde plaats organiseert de Stichting Vrienden Westerkerk activiteiten, zoals het benefietconcert en werft ze vrienden. Activiteiten in de kerk behoeven ook altijd toestemming van de kerkenraad, en gemeenteactiviteiten gaan ook hier altijd voor.”

Woensdagavond werd ook de actie ”Adopteer een steen” gelanceerd, door ds. Oosterwijk. „Mensen kunnen via de website vriendenwesterkerk.nl een steen uitkiezen en helpen zo mee aan het instandhouden van het gebouw. Vanaf 4 juni is de actie ‘live’ Mensen die zich voor die tijd als vriend(in) aanmelden hebben de eerste keus.”

Er zijn in de Westerkerk trouwens niet veel expliciete christelijke symbolen aanwezig”, zegt Faasse, „behalve de preekstoel en de avondmaalstafel – het is tenslotte de eerste kathedraal die als protestantse kerk is gebouwd. Maar dat er ooit iets uit de kerk zou zijn verwijderd om een subsidiegever te plezieren is onzin.”

Wel is het volgens hem zo dat subsidies van het rijk en vanuit Europa alleen nog worden verstrekt als een gebouw een publieke functie heeft. „We zouden geen ondersteuning krijgen als de kerk alleen op zondag voor de eigen gemeente toegankelijk zou zijn. Maar we merken dat bezoekers ook door de week getroffen zijn door de protestantse soberheid van onze prachtige kerk en daar ook ontroerd door raken. We laten anderen dan ook graag delen in een moment van bezinning in een hectische stad.

Vorig jaar bleek de Westerkerk het 75e museum van Amsterdam te zijn. Is het dat nog steeds?

„Vast… Misschien zijn er inmiddels nog een paar bij gekomen? Maar het is in elk geval –en in de eerste plaats– de mooiste kerk in Amsterdam.”

>>vriendenwesterkerk.nl