In de uiteindelijke tekst staat dat voornemen niet meer duidelijk, vindt het CPB. Begin februari komen de rekenmeesters met cijfers over de effecten van de voorgestelde WAO-beperking.

De werkgevers- en werknemersorganisaties presenteerden vrijdag een akkoord op hoofdlijnen over een herziening van het WAO-stelsel. Het CPB reageerde daarop naar eigen zeggen aanvankelijk gematigd positief, maar twijfelt daar toch weer aan nu de bedoelingen van de SER met de psychisch arbeidsongeschikten niet helemaal duidelijk zijn.

„Hoe komen ze erbij”, reageert een woordvoerder van het FNV geïrriteerd. Hij stelt dat het nooit de bedoeling is geweest mensen met een psychische ziekte bij voorbaat uit te sluiten. „Het lijkt dan net of wij vinden dat een psychische aandoening nooit duurzaam kan zijn. Dat is onzin. Er zijn talloze langdurige psychische of psychiatrische aandoeningen, zoals bijvoorbeeld schizofrenie, die duurzaam zijn.”

Op dit moment is circa eenderde van de mensen die de WAO instromen psychisch arbeidsongeschikt. Als al die mensen in het nieuwe stelsel nog steeds op een WAO-uitkering kunnen rekenen, gaat dat flink veel geld kosten omdat die uitkering omhooggaat, aldus het CPB.

Volgens een woordvoerder van het planbureau heeft de SER donderdag duidelijk gemaakt dat psychisch arbeidsongeschikten straks buiten de WAO zullen vallen. Op basis van die mededeling rekende het CPB op een daling van de WAO-instroom tot 25 procent. Maar inmiddels heeft het planbureau de tekst van het uiteindelijke akkoord gezien en daardoor is er bij de rekenmeesters twijfel gerezen over de precieze bedoelingen van de SER.

„De harde toezegging dat psychisch arbeidsongeschikten buiten de WAO zullen vallen, zien we nu niet meer zo duidelijk terug”, aldus een woordvoerder. „Dat betekent dat de instroom en dus ook de kosten een stuk hoger kunnen uitvallen dan waar wij van uit zijn gegaan.”

Het CPB houdt er rekening mee dat de tekst op dit punt niet toevallig zo vaag is geworden. „Het is bekend dat de verschillende deelnemers in de SER nogal verschillend denken over dit specifieke onderdeel van het akkoord, dus misschien is de tekst met opzet onduidelijk gebleven. Maar als wij een doorrekening van het akkoord moeten maken, moeten wij precies weten wat de bedoeling van de SER is: de psychisch arbeidsongeschikten ín de WAO of erbuiten.”

Het WAO-akkoord op hoofdlijnen bestaat voorlopig nog uit zo’n dertien kantjes. Er wordt gewerkt aan een meer gedetailleerd voorstel, dat veel meer pagina’s moet gaan tellen. De Stichting van de Arbeid is maandag begonnen met het studeren op mogelijke uitwerkingen van het SER-akkoord.

Vast staat voor het CPB in ieder geval dat het oordeel een stuk minder positief zal uitvallen als de aanvankelijke toezegging van de SER niet overeind blijft. „Wij hebben nogal wat twijfels bij het akkoord zoals het er nu ligt, omdat het niet duidelijk is aan welke criteria de keuringsartsen zich precies moeten houden. Maar als het ook onduidelijk blijft wat er met de psychisch arbeidsongeschikten gebeurt, zullen wij niet enthousiast zijn.”

De FNV verwacht intussen dat het nieuwe WAO-plan niet veel eerder dan in 2004 kan ingaan. De vakcentrale schat dat die tijd nodig is voor de invoering van de nieuwe Wet arbeidsongeschiktheid (WAO). „Het moet nog door de SER, het kabinet, de Kamer. Met een logische denktrend kom je dan op 2004”, aldus een FNV-woordvoerder gisteren.

Het ministerie van Sociale Zaken zegt in een reactie moeilijk te kunnen zeggen wanneer het plan zou kunnen ingaan. „We wachten eerst op het definitieve advies. Daar hangt veel van af”, aldus een woordvoerster. „Het jaartal 2004 heb ik nooit eerder gehoord in dit verband.”

Ondertussen zijn de werkgevers- en werknemersorganisaties bezig hun achterbannen te overtuigen van de nut en noodzaak van het plan. Zo is gisteren een bestuursbesluit gepland van MKB-Nederland, de organisatie voor middelgrote en kleine bedrijven. Werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft donderdag al van te voren ingestemd met het ontwerp-akkoord.

Meer discussie wordt verwacht bij de vakbonden: gesputter bij de bondsraad van FNV Bondgenoten op vrijdag 1 februari, kritische kanttekingen bij de bondraad van FNV Bouw op maandag 4 februari en de CNV Bedrijvenbond vergadert in de loop van februari. Bij De Unie praten het algemeen bestuur en de voorzitters van de aangesloten bonden donderdag over het akkoord, de commissies doen dat binnen twee weken.

Op 15 maart vergadert de voltallige SER over het uitgewerkte WAO-voorstel. Het onafhankelijke kroonlid R. Linschoten heeft al laten weten ontevreden te zijn over enkele onderdelen. Hij is tegen hogere uitkeringen en het verdwijnen van boetes voor bedrijven die veel WAO’ers veroorzaken. Als Linschoten volhoudt alleen tegen onderdelen te zijn en het plan wel op hoofdlijnen blijft steunen, kan er nog steeds een unaniem SER-advies naar het kabinet worden gestuurd.

Unanimiteit is belangrijk voor de kracht van het voorstel. Zonder tegenstemmen is de politiek vaak sneller bereid het over te nemen. Premier Kok heeft al laten weten dat het kabinet het SER-voorstel mogelijk niet voor de Kamerverkiezingen kan bespreken. Dat betekent dat de Tweede Kamer zeker niet voor mei kan beslissen, als het al zover komt.