Minister Schippers van Volksgezondheid heeft in maart alle instellingen en medewerkers in de zorg verzocht om mee te denken over mogelijke bezuinigingsmaatregelen. Deze week meldde Frank de Grave, voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten, dat patiënten in het vervolg moeten gaan meebetalen aan een second opinion (RD 7-5). Second opinions zouden veel geld kosten en maar zelden nieuwe inzichten opleveren.

Allereerst een compliment aan minister Schippers om haar verzoek de medische wereld te laten meedenken in het vinden van bezuinigingsmaatregelen. Een terechte vraag. Het Nederlandse zorgstelsel is ontzettend uitgebreid en ik begrijp dat hier bespaard moet worden. Ik kan me echter niet vinden in de uitspraken van Frank de Grave van de Orde van Medisch Specialisten.

Er is in samenwerking met het tijdschrift Arts & Auto onderzoek gedaan naar de bereidheid van medisch specialisten om de second opinion uit het basispakket te schrappen. Het onderzoek is gedaan onder 7000 specialisten, van wie er 1300 daadwerkelijk hebben deelgenomen aan het onderzoek. Van deze 1300 zorgprofessionals waren er 468 artsen (zowel huisartsen als specialisten) en 846 andere zorgprofessionals, waaronder tandartsen, fysiotherapeuten en gepensioneerde zorgprofessionals.

Een second opinion leidt volgens dit onderzoek niet of nauwelijks (0-5 procent) tot een andere diagnose. Twee derde van de artsen –lees 312 artsen– is van mening dat patiënten de second opinion (deels) zelf moeten betalen. We spreken hier over 312 personen. Dat is op de 17.000 medisch specialisten in Nederland erg weinig.

Gloeiende plaat

Over het totaalaantal second opinions dat in Nederland wordt aangevraagd, kan niemand een uitspraak doen. Simpelweg omdat dit niet wordt bijgehouden. Dus niemand weet om welke aantallen het nu echt gaat. Wel gaf hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot deze week in een interview op Radio 1 aan dat het als bezuinigingsmaatregel gaat om een druppel op de gloeiende plaat. Qua kostenbesparing stelt het niets voor, terwijl onzekere mensen de pas wordt afgesneden.

Daar komt bij dat ik de resultaten van het onderzoek van Arts & Auto niet kan rijmen met onze eigen onderzoeksresultaten. Best Doctors is een wereldwijde organisatie die second opinions verzorgt bij de beste arts op het specialistisch vlak van de aandoening waar een patiënt mee komt.

We hebben met Best Doctors de 3149 behandelde casussen in Nederland van de afgelopen vijf jaar bekeken. Uit het onderzoek komt naar voren dat niet 5 procent, zoals de heer De Grave aangeeft, maar 19 procent (bijna een vijfde!) van de diagnoses wordt gewijzigd bij een second opinion. En niet alleen dat. Nog eens 46 procent komt terug met een gewijzigd behandelplan.

Uit onafhankelijk onderzoek blijkt tevens dat we per casus meer dan 5000 euro besparen waar een wijziging in de behandeling wordt voorgesteld door een toonaangevend specialist uit het netwerk van Best Doctors. En dat is inclusief de casussen die duurder uitpakken.

Ik ben benieuwd welke berekening de Orde van Medisch Specialisten heeft gemaakt als onderbouwing van zijn bewering dat second opnions niet bijdragen tot een wijziging in diagnose en kostenverhogend zouden zijn.

De orde gaat uit van nieuwe onderzoeken voor een second opinion, maar wij laten de second opinion uitvoeren op basis van de bestaande dossiers. Hierbij verzamelen we namens de patiënt het volledige dossier inclusief alle aanwezige onderzoeksgegevens, zoals scan’s, röntgenfoto’s en pathologie. Er is dan ook helemaal geen sprake van nieuwe onderzoeken.

Transparantie

Uiteraard is het zo dat we niet voor elke verkoudheid een second opinion moeten aanvragen. Er moet serieus mee worden omgegaan. Maar mensen met serieuze twijfels moeten de mogelijkheid krijgen om een second opinion aan te vragen.

Daar komt bij dat het een heel goed instrument is om de transparantie in medische wereld te vergroten. Regelmatig kritisch kijken naar het werk van collega’s gebeurt in elke branche en zou ook in de zorg eerder regel dan uitzondering moeten zijn. Het gaat tenslotte om mensen; vaak zelfs om mensenlevens. Bovendien kunnen artsen van elkaar leren.

Als de second opinion uit het basispakket wordt geschrapt, wordt de Nederlandse medische zorg minder transparant. Dat is jammer. Een kritische blik op het werk van de ander is gezond: vier ogen zien tenslotte altijd meer dan twee.

De auteur is directeur Centraal- en Oost Europa van Best Doctors, een wereldwijde organisatie die second opinions verzorgt.