Wij mogen dan wel negatieve gevoelens hebben bij het woord jihad, voor veel moslims is de ”ijver” die God van hen vraagt een eerzame roeping. Net zoals christenen de oproep van de apostel zien: „Strijd de goede strijd van het geloof” (1 Tim. 6:10). Moslims spiegelen zich daarbij aan Mohammed, die met succes streed op Gods weg. Een ideaal dat je bemoedigt om je in te spannen. Er zijn gemeenteleden die de kerkbank verwisselden voor de moskeemat, omdat dít hen aansprak.

Als moslim heb je geen catechismus die zegt dat je geneigd bent tot het kwaad. Je wordt als moslim juist bemoedigd dat je met je natuurlijke aanleg veel kunt bereiken. Mohammed heeft de Arabieren, op wie de omringende volken in zijn tijd neerkeken, aanzien en macht gegeven. Sindsdien heeft de islam een aantrekkingskracht gehad op groepen die onderdrukt werden, zoals kleurlingen in Zuid-Afrika, zwarten in Amerika en vandaag de dag ook tal van migranten in Nederland.

Een voorbeeld is de bekende Amerikaanse moslimfeministe Amina Wadud. Haar vader was methodistenpredikant, maar zijzelf werd op 20-jarige leeftijd moslim. Ze voelde zich aangesproken door het islamitische streven om het recht van God op aarde te vestigen.

Leven van Mohammed

De hoge verwachting dat invoering van de wet van God de samenleving tot onderwerping aan God brengt, is kenmerkend voor de islam. De keuze van de moslim­gemeenschap om haar jaartelling te laten beginnen met de tocht van Mekka naar Medina (de hidjra, 622 AD) maakt dit duidelijk. Vanaf dat moment heeft Mohammed ook politieke macht en onderwerpt hij de gemeenschap aan de wet van God zoals hij die ziet.

De wetten zijn uitgebreid beschreven in de islam en moslims wordt van jongs af geleerd zich te houden aan de zuilen van de islam. Heel praktisch en concreet. Uitgangspunt is een optimistisch mensbeeld, dat een mens die de openbaring van God hoort, ook in staat en geneigd is om Gods wet te houden. Profeten zouden zondeloze voorbeelden zijn en Mohammed de volmaakte rentmeester (kalief) van God. Zijn leven is in de klassieke islamitische traditieverzamelingen dan ook tot in de kleinste details beschreven.

Het opmerkelijke is echter dat in de latere beschrijvingen van het leven van Mohammed door moslims, Mohammed steeds meer op Jezus gaat lijken. De Amerikaanse zendeling Samuel Zwemer merkte dat honderd jaar geleden al op. Ook in het boek van Tariq Ramadan over Mohammed van enkele jaren geleden zie je deze trend. Uitspraken van Mohammed die door overijverige moslimonderzoekers van de Al-Azhar Universiteit uit de tradities worden opgediept, doen regelmatig stof opwaaien. Wat de klassieke islamitische tradities van Mohammed hebben opgetekend, blijkt (bewust of onbewust) uiteindelijk toch veel moslims minder aan te spreken dan het voorbeeld van Jezus.

Dat het in het christelijk geloof niet alleen gaat om vertrouwen op het plaatsvervangende offer van Christus voor onze zonden, maar ook om gehoorzame navolging van het leven van Jezus, krijgt vandaag onder westerse christenen weer meer nadruk. Het valt me wel op dat daarbij niet alle geboden even populair zijn en dat de praktijk weerbarstig is. Conservatieve politici zijn snel geneigd om te stellen dat het christelijk geloof tot een betere samenleving leidt dan de islam. Voor tal van christenen met een moslimachtergrond is de kennismaking met de christelijke gemeente echter een teleurstellende ervaring. Op grond van de Bergrede en de eerste hoofdstukken van het boek Handelingen hebben ze hoge verwachtingen, die helaas vaak niet uitkomen.

Volgens de Bijbel is het optimisme van de islam dat de mens tot het goede geneigd is en de vrede van God op aarde kan bewerkstelligen, in strijd met de trieste realiteit van het leven. Dat zou ook bij moslims herkenning moeten oproepen. In een stad als Mekka, waar de islamitische wet al eeuwen uitgangspunt is, is het kennelijk toch nog nodig dat iedere week het doodsvonnis wordt uitgevoerd voor ‘zondaren’.

We zoeken God niet, we zoeken onszelf. Daarom is de verhouding met God, met elkaar en met de schepping verstoord en verscheurd. Dat is een voor ons allen beschamende waarheid, die pijnlijk zichtbaar is geworden in de kruisiging van Gods Zoon. De Bijbel laat een geschiedenis zien waarin steeds duidelijker wordt dat ook het volk dat Gods wet kent, zelf schuldig staat voor God en niet in staat is om het recht te herstellen. De Bijbel leert geen zondeloosheid van profeten en koningen en wijst niet terug naar Abraham als een ideaal dat we moeten nastreven.

Abraham wijst evenals de andere profeten juist vooruit. Zijn overgave bestaat eruit dat hij erop vertrouwt dat God Zelf zal voorzien. God geeft Zelf waar wij tekortschieten. Johannes de Doper herkent Jezus als de vervulling van deze belofte van God. De kern van het Nieuwe Testament is de lofzang dat Jezus de beloofde Redder van deze wereld is, omdat Hij gedaan heeft waarin wij tekortschieten en in onze plaats sterft.

Steigers

Dat is de unieke boodschap van hoop van het Evangelie. Vrede (salaam) op aarde komt niet door politieke macht die wetten oplegt of het streven van mensen met goede bedoelingen, of door het uitzicht op een paradijs, maar doordat de Geest van God ons op de weg van de Gekruisigde brengt (Zacharia 4:6). Daar waar mensen buigen bij het kruis van Jezus, vindt er herstel en vernieuwing van het leven plaats. Dat is het werk van de Heilige Geest, Die ons leven verbindt met Jezus Christus.

Tegelijk tempert de Bijbel ons optimisme dat daarmee het kwaad in deze wereld eenvoudig overwonnen wordt. Als we Jezus volgen, zal de lijdensweg van Jezus weerspiegeld worden in ons persoonlijke leven. Daarom is in de christelijke gemeente nog niet alles rozengeur en maneschijn. Ook in de geschiedenis van de wereld herkennen we de weg van het kruis die Jezus ging. Pas met de wederkomst van Jezus zal na het oordeel het rijk van God volle realiteit zijn. Zoals een gebouw dat gerenoveerd wordt lange tijd er met alle steigers omheen slechter uitziet terwijl er juist hoop is, zo heeft het leven van een mens pas hoop als we ons overgeven aan het kruis van Christus.

Ds. C. W. Rentier, predikant-directeur van de stichting Evangelie & Moslims. Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.nl

Verder lezen over dit onderwerp

Mark A. Gabriël, Jezus en/of Mohammed. Vaassen 2008

Tariq Ramadan, In de voetstappen van de profeet. Amsterdam 2007

Cees W. Rentier, Europa, het Mekka van de islam? Amsterdam/Amersfoort 2007

Herman Takken, Welkom thuis! Pastorale zorg voor christenen met een moslimachtergrond. Amsterdam/Amersfoort 2008