De werkwijze is even simpel als schokkend. Landgenoten worden tijdelijk naar Nederland gehaald en met behulp van valse huurcontracten ingeschreven bij gemeenten. Met de burgerservicenummers die ze hierdoor verkrijgen, wordt vervolgens door handlangers huur- en zorgtoeslag aangevraagd bij de Belastingdienst. Die keert de toeslagen uit, zelfs met terugwerkende kracht, zonder controle vooraf. Het geld –tot 8000 euro per Bulgaar– wordt geïncasseerd door de bendes die voorheen aan mensenhandel deden, maar zich nu toeleggen op de lucratievere toeslagenfraude. Op het moment dat de Belastingdienst de dossiers onder de loep neemt, zijn de vogels alweer gevlogen naar Bulgarije.

Hoeveel geld er precies gemoeid is met de ‘Bulgarenfraude’ is onduidelijk. Helder is wel dat wat iedereen nu weet, al zeker een vol jaar bekend is bij ambtenaren van de Belastingdienst. Hun politieke baas, staatssecretaris Weekers (VVD) van Financiën, verklaarde deze week in de Kamer echter, tot het moment dat RTL Nieuws en KRO Brandpunt hier zondag over berichtten, van niets te hebben geweten.

Wat Weekers wel wist of niet, zal onderwerp zijn van een verhit debat direct na het gisteren begonnen meireces. De voortekenen voor Weekers op een rimpelloze afloop zijn niet gunstig nu belastingambtenaren via uitgelekte berichten op het intranet van de fiscus hun bewindsman van ”jokken” betichten. De top van de Belastingdienst en het ministerie van Financiën zouden wel degelijk op de hoogte zijn geweest, wat bevestigd lijkt te worden in een uitgelekt onderzoeksrapport waar in ieder geval Financiën en Binnenlandse Zaken een afschrift van kregen.

Mocht Weekers inderdaad niet op de hoogte zijn geweest, dan doet hij er verstandig aan te onderzoeken hoe het kon dat deze informatie hem niet heeft bereikt. Werd het achtergehouden door zijn ambtelijke top, stond de bewindsman zelf niet open voor de problematiek op de werkvloer of belandde het rapport om een andere reden in een bureaulade? Die vragen zijn niet alleen relevant omdat met deze specifieke fraude mogelijk miljoenen zijn gemoeid en er een jaar na ontdekking nog altijd geen maatregelen zijn genomen.

De discussie werpt ook nieuw licht op eerdere noodkreten vanaf de werkvloer van de Belastingdienst over het veranderende toezicht op bedrijven door de fiscus. Gedreven door kostenbesparing is dat steeds minder op controle en steeds meer op vertrouwen gebaseerd. Volgens ambtenaren loopt de staat zo echter miljarden aan belastinginkomsten mis, omdat belastingheffing in hun ogen in de kern (helaas) niet op vertrouwen gebaseerd kán zijn.

Of, zoals een ambtenaar het deze week op intranet verwoordde: „Belastingheffing is als het toilet bij de V&D: als de juffrouw weg is blijft het bakje leeg.” Aan Weekers de taak om te zorgen dat er in het bakje komt wat erin hoort én te voorkomen dat het door ‘wildvreemden’ wordt leeggegrist.