Zo’n 18.000 klanten van Deutsche Bank in Nederland kregen onlangs per brief te horen dat hun kredietlijn bij de bank eenzijdig zal worden opgezegd. De groep, voornamelijk mkb-bedrijven en boeren, maakt deel uit van een portefeuille van 28.000 klanten die ABN AMRO in 2008 op last van Brussel moest verkopen, nadat die bank in staatshanden was gekomen.

Deutsche Bank stelt nu bij nader inzien „niet de juiste bank te zijn voor het merendeel van deze klanten.” Mede als gevolg van de in 2008 ingezette crisis zou de bank in de afgelopen drie jaar honderden miljoenen euro’s verlies hebben gemaakt op de overgenomen klanten. De bank wil nu alleen door met een winstgevende groep van 5000 grote klanten.

De klanten die op zoek moeten naar een nieuwe bank, dienen Deutsche Bank een boeterente te betalen voor het vervroegd aflossen van hun leningen. Volgens SGP-Kamerlid Dijkgraaf, die al herhaaldelijk vragen over de kwestie stelde aan minister Dijsselbloem (Financiën), is dat de omgekeerde wereld. „Ondernemers die weg moeten, worden op kosten gejaagd voor het afsluiten van nieuwe leningen. En in plaats van hún schade te vergoeden, eist de bank juist een torenhoge boeterente. Dan kan zo niet. Er bestaat bij banken ook nog zoiets als een wettelijke zorgplicht.”

Dat vindt ook de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV), die inmiddels, samen met andere boerenbonden, een meldpunt voor gedupeerde boeren heeft ingesteld. De bond maakte gisteren bekend een juridische procedure tegen Deutsche Bank te starten als boeren niet kosteloos kunnen overstappen en volledig schadeloos worden gesteld. De juridisch adviseur van NMV, Marianne Adema, raadt gedupeerde ondernemers aan te allen tijde bezwaar aan te tekenen tegen de opzegbrief die ze ontvingen van Deutsche Bank, omdat niet reageren uitgelegd zou kunnen worden als stilzwijgende aanvaarding, met alle juridische gevolgen van dien.

Een van die gedupeerden is Wijnand van den Brandhof uit het Gelderse Emst. Bij een eventueel procedure zal hij zeker aanhaken. De 39-jarige zeugenhouder werd door Deutsche Bank maanden aan het lijntje gehouden, nadat hij in augustus vorig jaar een lening vroeg voor de bouw van een stal. Hij lijdt daardoor tienduizenden euro’s schade. Bovendien hangt hem een grote dwangsom van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) boven het hoofd.

De nieuwe stal –kosten ruim 1 miljoen euro– is nodig om aan de verscherpte welzijnseisen te voldoen: zeugen mogen niet langer aan de ketting liggen, maar moeten loslopen in groepshuisvesting. „De bank bleef de beslissing over mijn aanvraag voor zich uitschuiven, zonder een duidelijke reden op te geven”, zegt Van den Brandhof. „Maar ik moest verder, want 1 januari naderde. Na acht weken heb ik mijn vroegere agrarisch specialist van ABN AMRO gebeld. Die keurde mijn plan binnen twee weken goed.”

Schandalig veel

Inmiddels had zijn accountmanager bij Deutsche Bank hem aangeraden naar een andere bank om te kijken. Toen de boer vroeg wat dat ging kosten, kreeg hij te horen dat hij een boeterente van 57.500 euro moest betalen. „Schandalig veel”, vindt de varkenshouder. „De rentevaste periode voor de meeste van mijn bestaande leningen loopt in april 2014 af. Als ik die zou afwachten, zou ik in totaal nog 68.000 euro aan rente moeten betalen en kan ik al die tijd niets meer investeren. Die boete staat in geen verhouding tot mijn verplichtingen.”

Uiteindelijk was ABN AMRO bereid om Van den Brandhof een nieuwe lening voor de bouw van de stal te verschaffen. Omdat daarbij de zekerheid ook over moest naar ABN AMRO, eiste Deutsche Bank een bankgarantie voor de resterende periode van de oude leningen, die volgend jaar ook overgaan naar ABN. „Die bankgarantie kost me 15.500 euro. Verder ben ik 2800 euro kwijt aan de notaris en kredietprovisie aan ABN AMRO, omdat ik daar opnieuw moest instappen. En ik moet nog 8000 euro boeterente betalen voor twee leningen met een wat langere rentevaste periode. Alles bij elkaar is dat ruim 26.000 euro.”

De bouw van de nieuwe stal is inmiddels in volle gang. Eind januari kwamen de inspecteurs van de NVWA al op bezoek om te kijken of Van den Brandhof wel aan de nieuwe welzijnsregels voldeed. Niet dus. „Ik heb uitstel tot 15 juni. Daarna volgt direct een boete van 68.300 euro. Ik hoop dat we het redden.”

Kamervragen

Inmiddels is ook in het parlement het geduld met Deutsche Bank zo’n beetje op. Onder anderen bij Dijkgraaf, die gisteren een nieuwe set Kamervragen indiende waarin hij minister Dijsselbloem (Financiën) vraagt de bank zijn wettelijke zorgplicht jegens haar klanten onder de neus te wrijven.

Hoewel bestuursvoorzitter Kees Hoving van Deutsche Bank Nederland onlangs in een reactie stelde die zorgplicht „te voelen en te beseffen dat we coulant moeten zijn”, kopen de ondernemers daar vooralsnog helemaal niets voor, stelt Dijkgraaf. „De bank geeft tot nu toe nauwelijks informatie en zet niets op papier. Tegelijkertijd heeft Hoving ook al gezegd gewoon die boeterentes te zullen eisen van klanten die hij zelf de deur wijst.”

Korte termijn

Ook CDA-Kamerlid Van Hijum wil dat Dijsselbloem snel in actie komt voor de „kleine ondernemers die de bank als klant dumpt.” Dinsdag vroeg hij met succes een debat aan met de PvdA-bewindsman over de kwestie. Vooralsnog staat dit gepland voor komende donderdag.

Volgens Van Hijum doet Dijsselbloem niet wat hij heeft beloofd. Vorige maand zei de minister al toe op korte termijn met Deutsche Bank in gesprek te zullen gaan om de problemen op te lossen, maar deze week bleek dat er nog altijd geen contact is geweest, „terwijl dat wel was beloofd.”

Een woordvoerder van de bewindsman laat desgevraagd weten geen datum te kunnen noemen, maar bevestigt dat het gesprek met Hoving „op zeer korte termijn” zal plaatshebben. Mogelijk dus voor het debat van donderdag. Ook volgens Dijkgraaf is er geen tijd meer te verliezen. „Klanten krijgen nu de brieven met opzeggingen en kunnen niet eens meer bij hun eigen contactpersoon terecht”, zegt hij.

De ellende had volgens Van den Brandhof voorkomen kunnen worden. In zijn ogen heeft voormalig minister Bos van Financiën in 2008, na de nationalisatie van ABN AMRO, een grove fout gemaakt. „Niemand van ons heeft hierom gevraagd. Wij zijn als handelswaar verkocht. Bos wist dat Deutsche Bank een bank van wereldformaat is, gespecialiseerd in internationaal betalingsverkeer. Dat is geen bank voor de groenteboer of voor een varkenshouder. En niet alleen de klanten zijn de dupe, Deutsche Bank gaat ook personeel op straat zetten. Dat is uiteindelijk het resultaat van de transactie die Bos heeft geregeld: ondernemers in de problemen en personeel in de WW.”