Dr. Alexandre Manourov weet het zeker: Kim Jong Un zelf is de kwade genius achter de recente bedreigingen aan het adres van Amerika en Zuid-Korea. Hij gebruikt de uitgelokte confrontatie om zijn „talent” op het gebied van crisismanagement te tonen en een reputatie op te bouwen als iemand die macht heeft om de grote vijand Amerika te weerstaan.

De Noord-Koreakenner van het Nautilus Instituut voor Internationale Vraagstukken in het Amerikaanse Berkeley pleit daarom voor terughoudendheid. We kennen Kims grenzen nog niet: tot hoever is hij uit te dagen met tegenacties?

De agressieve taal van de afgelopen weken was volgens Manourov gericht op buitenlands publiek en niet direct voor binnenlandse oren bestemd. „Na een nieuwe raketlancering en een vierde kernproef van Pyongyang zullen de Verenigde Naties vast wel langer nadenken alvorens meer sancties tegen het land af te kondigen, nu ze weten dat Noord-Korea van zich afbijt.”

Een ander mogelijk scenario is volgens Manourov dat Pyongyang zijn militair strategisch beleid aan het aanpassen is: van zuiver defensief naar preventief offensief, en dus reëel een aanval overweegt. Een groeiend gevoel van kwetsbaarheid vanwege verouderde strijdkrachten zou het regime met een ”use it or lose-dilemma” (erop of eronder) kunnen opzadelen, en tot een vlucht naar voren (een preventieve aanval) kunnen verleiden.

Die mogelijkheid hangt mede af van de overtuiging dat de Amerikanen daadwerkelijk van plan zijn om aan te vallen. Pyongyang heeft de afgelopen jaren goed opgelet en zag dat internationale druk met sancties altijd voorafging aan militair ingrijpen, zoals op de Balkan, in Irak en in Libië. Na de onlangs aangescherpte VN-sancties tegen Pyongyang verwacht het regime eenzelfde vervolg. „Noord-Korea is de Balkan en Libië niet”, waarschuwde een woordvoerder van het Noord-Koreaanse ministerie van Defensie op 5 maart veelbetekenend. Hij voegde eraan toe dat „de Amerikaanse imperialisten” in de pan zullen worden gehakt.

Manourov adviseert het roer om te gooien. „Zuid-Korea moet Kim uitnodigen om aan de overlegtafel te komen zitten en hem zo een alternatief aanbieden”, vindt hij.

Ook de Oostenrijkste hoogleraar Oost-Aziatische economie aan de universiteit van Wenen Ruediger Frank acht het tijd voor toenadering, maar vooral op economisch terrein. Het is nu tijd om economische betrekkingen met Noord-Korea aan te gaan, betoogt hij in een bijdrage in de Asia Pacific Journal.

Frank wijst erop dat Noord-Korea’s ontwikkeling als kernwapenmacht verband houdt met de ambitie de economie te hervormen (lees: een markteconomie in te voeren). Kim heeft evenwel aan de val van de Sovjet-Unie gezien hoe riskant dat is. Mocht er binnenlandse chaos ontstaan dan voorkomt nucleaire afschrikking dat het buitenland die chaos aangrijpt om het land aan te vallen. „Hoe meer Kim kan vertrouwen op nucleaire afschrikking, des te meer hij het risico aandurft om de economie te hervormen”, is Franks stelling.

De interne druk om de economie te liberaliseren neemt dus toe, constateert Frank. Zo is er een heuse middenklasse, die in omvang toeneemt. Frank schat die nu op zo’n 2 miljoen.

Belangrijkste motor hierachter is China. „Chinese ondernemers zijn tot alle aspecten van de Noord-Koreaanse economie doorgedrongen – van de mijnbouw, de banksector, benzinestations, de autohandel tot de verkoop van speelgoed. En ook zij zijn het die optimaal profiteren van delfstoffen als goud, ijzer en andere dure delfstoffen die de Noord-Koreaanse bodem rijk is. En: Chinezen maken graag gebruik van de goedkope maar gedisciplineerde arbeidskrachten.

Dat is vooral Zuid-Korea een doorn in het oog, zegt Frank. Steeds meer Noord-Koreanen leren immers de kapitalistische spelregels van de Chinezen en niet van de Zuid-Koreanen. Wie kan er blij mee zijn dat China de enige gids is, vraagt de Oostenrijker zich af. Zuid-Korea heeft zich altijd het West-Duitsland van het oosten gewaand, dat het verarmde noorden bij een eventuele hereniging naar vrijheid en welvaart zal loodsen, net zoals West-Duitsland dat na 1990 met Oost-Duitsland deed. Als de Chinezen in het noorden hun gang kunnen gaan, verspeelt Zuid-Korea die kans.