Het wordt even stil als Andrea Illy, president van Illycaffè, nadenkt over de vraag of zijn waldenzische wortels basis zijn van de bedrijfscultuur bij misschien wel het beroemdste koffiebedrijf ter wereld. „De vraag is interessant. Maar weet u, hij is mij nog nooit gesteld. Ik denk, nee, ik ben bijna zeker dat de manier waarop wij ondernemen een protestantse inspiratiebron heeft.” Andrea en zijn zus en twee broers hebben een achtergrond in de waldenzische gemeenschap. De waldenzen zijn een pre-Hervormingsbeweging die vooral in Noord-Italië enige aanhang heeft.

Kwaliteit

Andrea Illy (48) is de derde generatie van de familie die ruim tachtig jaar geleden startte met het branden van koffie. Het zijn de nadagen van het Habsburgse Rijk. Grootvader Francesco, geboren in Hongarije, blijft na zijn diensttijd als militair achter in Triëst, dat pas na de Tweede Wereldoorlog onderdeel wordt van Italië. „Mijn opa 
had een simpel idee: de beste koffie van de wereld maken,” aldus Illy. In die opzet lijkt het bedrijf te zijn geslaagd. De koffie is van hoge kwaliteit. Er bestaat maar één soort koffie, een zogeheten blend van negen verschillende Arabicatypen. Wel zo overzichtelijk.

Omdat de koffie als grondstof niet de enige graadmeter is van het koffiebereiden en -drinken, steekt Illy al jarenlang energie in nevenfactoren die er ook een rol bij spelen. Zo zorgt Illy op de eigen Koffie-universiteit in Triëst voor de opleiding van barmannen. Er zijn ook in het buitenland van zulke Illy-universiteiten, waaronder in ’s-Gravendeel. Verder probeert Illy naar eigen zeggen duurzaam te functioneren door boeren en andere spelers in het productie- en distributieproces te betrekken.

„Onze bedrijfsvisie gaat sinds vijftien jaar uit van alle belanghebbenden –het stakeholdersprincipe– in plaats van alleen maar de aandeelhouders. We kijken naar de belangen van de consumenten, partners, medewerkers, leveranciers en de gemeenschap waartoe we behoren. Dat behoort tot onze sociale betrokkenheid, die we uit het protestantisme kennen.”

Illykoffie, in de supermarkt onder andere verkrijgbaar in mooie metalen blikken, kan natuurlijk worden opgeslurpt en in de haast worden genuttigd, maar Andrea Illy ziet Illy drinken liever als een beleving.

Kopjes

De nadruk op het beleven van koffie, kwaliteit, gemeenschap en creativiteit heeft ertoe geleid dat Illy een zogeheten sterk merk is geworden. Illy heeft doelbewust geïnvesteerd in zijn merk. Het bedrijf is al meer 
dan twintig jaar bekend van 
de kopjes waarvoor veelal bekende kunstenaars een ontwerp hebben geleverd. Er bestaan tal van andere culturele initiatieven waarbij Illy betrokken is, zoals Art Rotterdam, een kunstbeurs.

Illy heeft over 2011 een omzet van 342 miljoen euro behaald, zowel via horeca als detailhandel. De koffie wordt dagelijks 6 miljoen keer geschonken. De familie Illy beschikt ook over een holding, de Gruppo Illy, waar onder andere overgenomen bedrijven vallen, zoals een chocolademaker, een Toscaans wijnhuis en een Franse theeproducent. Een wat bijzondere joint-venture is die met Coca-Cola, mogelijk dé massaproducent bij uitstek. Er zijn nu blikjes Illycaffè op de markt.

Hartje Rome

Woendag opende de eerste Illy Boutique Caffè ter wereld zijn deuren, in hartje Rome, op letterlijk 100 meter van het Italiaanse parlement. Illy startte tien jaar geleden met een eigen netwerk van koffiebars, die Espressamente heten.

De nieuwe boutique geldt als de derde generatie van dit netwerk, dat nu zo’n 230 winkels beslaat over de hele wereld. De nieuwe shops hebben een luxe uitstraling en een breed assortiment. Niet alleen koffie maar ook exclusieve hapjes en gebakjes, enkele andere drankjes, en de eigen kopjes.

Illy beschouwt het bekende Starbucks niet als concurrent. „We hebben een nichemarkt en kunnen hooguit 1 tot 2 procent van de markt bedienen.” Starbucks heeft wereldwijd een marktaandeel van 13 procent. Tegenover de 230 filialen van Illy heeft Starbucks er zo’n 20.000. Jaren geleden verbreedde Starbucks het aanbod, met als gevolg dat het bedrijf in een vrije val belandde (inmiddels groeit Starbucks weer, EK). „Ik ben daar niet bang voor,” meent Illy, „Bij ons draait het hoe dan ook om koffie.”