In Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Heusden – overal werden mensen vervolgd wegens sodomie, in totaal zo’n 600. Van hen werden er meer dan honderd terechtgesteld. „De executies vormen niet alleen de zwartste bladzijden in de geschiedenis van de achttiende eeuw”, zegt de Nijmeegse historicus Joost Rosendaal. „Het zijn ook aan elkaar geplakte bladzijden. Lange tijd werd er namelijk over gezwegen. Homoseksualiteit gold als een ”crimen nefandum”, een misdaad waar je beter maar over kon zwijgen.”

Het woord homoseksualiteit dateert uit de negentiende eeuw. In de achttiende eeuw werd het nog niet gebruikt. Destijds sprak men van sodomie, een term die verwijst naar het Bijbelverhaal over Sodom en Gomorra. Sodomie was een soort koepelterm waar de homoseksuele praktijk mee aangeduid werd, maar bijvoorbeeld ook incest, overspel en bestialiteit.

De vervolgingen begonnen in Utrecht, zegt Roosendaal. „Daar werden twee mannen betrapt. Bij verhoor zeiden ze dat ze ook in andere plaatsen contacten hadden. Vervolgens bleek er een heel homonetwerk in de Republiek te zijn. De mannen uit Utrecht werden terechtgesteld.”

Soms speelden politieke motieven een rol. „In Zuidhorn werden twintig mannen geëxecuteerd: herenboeren en hun knechten. De drost had zijn kans schoon gezien om enkele politieke tegenstanders uit de weg te ruimen.”

Rosendaal vermoedt dat er weinig protest is geweest tegen de terechtstellingen. „Er was nog geen homo-organisatie hè. En als je het publiekelijk voor de slachtoffers zou opnemen, liep je zelf gevaar. Eerder was het zo dat de predikanten de terechtstellingen goed vonden. Ze legden een link met een andere gebeurtenis: in diezelfde periode werden de dijken ondergraven door paalworm. De paalwormenplaag zou een straf van God zijn voor het zedeloze gedrag.” Tot in de late achttiende eeuw zijn er vervolgingen van homoseksuelen geweest.

Tijdens de Boekenweek komt er elke dag een historicus aan het woord over een zwarte bladzijde uit de geschiedenis. Morgen dr. O. W. Dubois.