José Baars-Blom: „Al zet ik twee hoedjes op, ik blijf buitenstaander”
HASSELT – „Al zet ik twee hoedjes op en trek ik mijn rokje aan, ik ben bij een bevindelijk gereformeerde kerkdienst als buitenstaander te herkennen, zoals Franca Treur in haar avondjurk op het boekenbal.”
José Baars-Blom, cultureel antropoloog en –zoals ze eerder in deze krant zei– „lid van een niet-orthodoxe gemeente”, doet onderzoek naar de leefwijze van reformatorische jongeren en ontdekte onder meer dat kleding niet het hele verhaal vertelt. „Cultuur slaat naar binnen, zij verinnerlijkt.”
In de onlangs uitgekomen bundel ”Licht onder de zwaren. Belevenissen van een buitenstaander in de biblebelt” (uitg. Brevier, Kampen) schrijft ze over haar ervaringen met de reformatorische wereld. Tien jaar geleden vertrok ze met haar gezin vanuit „het katholieke Twente” naar „een orthodox-christelijke plaats”: Hasselt.
Op een zondagmorgen reed het gezin door zijn nieuwe woonomgeving. Ze zagen „groepen kerkgangers die zich in tegengestelde richting bewogen.” Achterin zaten haar twee zoontjes. „„Mam, waarom niet in het geel?” klonk het ineens uit de mond van onze oudste, die later dat jaar naar groep 5 zou gaan. „Geel?” papegaaide ik. „Ja geel, als die mensen hier allemaal hetzelfde aan willen trekken vind ik dat best, maar waarom niet geel, dat is mijn lievelingskleur.””
De reformatorische jongerencultuur boeit haar, zo veel is duidelijk. En telkens weer verrassen de jongeren haar. Zo schrijft ze over haar plan om –in het kader van haar onderzoek– mee te fietsen met een groep scholieren. Van Hasselt naar Kampen. „Getrouwd met mijn spijkerbroek leek het mij geen overbodige luxe om te oefenen in het fietsen met een lange rok.” De fietstocht liep uit op een valpartij en leidde tot de ontdekking dat veel meisjes helemaal niet in een rok naar school fietsten. „Ik voelde me in het ootje genomen.”
Maar niet alleen uiterlijke zaken komen in de bundeling van Baars aan bod. Zo schrijft ze over hybriditeit, tweevoudigheid. Zoals je hybride auto’s hebt, zo zijn er ook hybride refo’s, is haar conclusie. De één zit met Pinksteren zowel in een traditionele belijdenisdienst als bij de Pinksterconferentie van Stichting Opwekking. Maar ze ziet ook een andere hybriditeit, die van „diegene die op zondag alles doet wat goed is in Gods ogen en op maandag hoopt dat er een oogje wordt dichtgeknepen.”
Naar aanleiding van een opiniërend artikel van RD-hoofdredacteur W. B. Kranendonk in deze krant, getiteld ”Mijn kind doet zoiets niet”, schrijft ze dat hij „met stukken over jongeren en hun problematiek de spijker op zijn kop slaat.” Ze mist in de reactiepatronen van ouders die Kranendonk schetst echter nog één vorm. „De reactie dat mensen direct na een lezing over reformatorische jeugdcultuur ach en wee roepen en dat bijzonder graag met me delen. (…) Soms staan mensen met dit soort boodschappen zelfs in een rij. En vervolgens? Ze drinken een glas, ze doen een plas en alles blijft zoals het was. Keer op keer op keer. Het heeft mij met ongeloof vervuld.”
Lees hier de weblog van José Baars-Blom.
Lees ook Antropologe José Baars-Blom doet onderzoek naar refojongeren
Digibron
Lees meer in archiefsysteem Digibron over José Baars-Blom. Hieronder een kleine selectie artikelen.
Bevoorrechte meisjes: Antropologe José Baars-Blom: „Dé reformatorische cultuur bestaat niet” (Terdege, 17 mei 2006)
Geboeid door de reformatorische cultuur: José Baars-Blom onderzoekt hoe orthodox-christelijk gedachtegoed inhoud krijgt in leven meisjes (Reformatorisch Dagblad, 16 februari 2006)
