Wat een jaar geleden nog onmogelijk was, is gisteren gelukt. Na enkele uren praten slaagden de werkgevers, de vakbeweging en het kabinet er in een akkoord te sluiten over loonmatiging, de sociale zekerheid en de pensioenregelingen.In ruil voor een tweejarige loonstop doet het kabinet enkele concessies: uitstel van het afschaffen van de VUT en het prepensioen en verzachting van voorgenomen maatregelen op het terrein van de sociale zekerheid. Anders gezegd, de scherpe kantjes van het bezuinigingspakket dat de regering op Prinsjesdag presenteerde zijn enigszins weggevijld.

Minister De Geus sprak gisteravond van een historisch akkoord. Gelet op het wapengekletter van de laatste weken is zo’n uitspraak goed te begrijpen. Toch is het maar de vraag of de overeenkomst zo in de annalen zal worden opgetekend.

Belangrijk punt is in hoeverre de leden van de vakbonden zullen instemmen met de plannen. De stakingsacties van de achterliggende dagen lieten zien dat op dit moment slechts een klein deel van de leden werkelijk bereid is een vuist te maken tegen de regering. Of dat ook zo is als de leden in hun portemonnee gaan voelen wat de gevolgen van de overeenkomst zijn, valt te betwijfelen. Inmiddels heeft de vakbond De Unie het najaarsakkoord verworpen. Dat is een signaal. Niet uitgesloten is dat andere bonden zullen volgen.

Het getuigt van moed dat FNV-leider De Waal desondanks zijn handtekening heeft gezet onder de overeenkomst van de sociale partners. Met name hij heeft nog een hele klus te klaren als hij zijn leden wil uitleggen dat het op dit moment het beste resultaat is.

In de achterliggende jaren waren werknemers gewend dat de loononderhandelingen ertoe leidden dat ze er iets bij kregen. Dat zat er deze keer niet in. De Waal sprak van verliesreductie. Het had voor de werknemers dus allemaal nog slechter kunnen uitpakken. Dat vraagt van hen een omslag in het denken.

Het getuigt ook van gezond verstand dat De Waal met de voorstellen akkoord is gegaan. Wanneer hij als vertegenwoordiger van de grootste vakcentrale een overeenkomst had geblokkeerd, had hij zich daarmee in een isolement geplaatst. Algemeen leeft het besef dat we in economisch opzicht barre tijden beleven die forse ingrepen noodzakelijk maken. Een harde confrontatie tussen sociale partners zou het land eerder verder achterop brengen en daarvan zou de werknemer uiteindelijk toch de dupe zijn.

Beheersing van de loonkosten en handhaving van de arbeidsrust zijn belangrijke ingrediënten voor het medicijn dat bij een economische crisis wordt toegediend. Maar wanneer dat de enige bestanddelen zijn van de pil die nu gedraaid wordt, zal herstel moeilijk worden. Er is meer nodig om de vitaliteit van het bedrijfsleven en het vertrouwen van de consument te herstellen.

De ontwikkeling van de Nederlandse economie loopt opvallend ver achter bij die van andere landen. Daarbij komt dat buitenlandse ondernemingen vertrekken. Dat heeft verschillende oorzaken. Zeker is dat we op het terrein van innovatie een inhaalslag moeten leveren en de arbeidsproductiviteit stevig op zullen moeten krikken, willen we enige kans maken op economisch herstel.

Om de economische problemen het hoofd te bieden mag het beleid niet beperkt blijven tot het uitvoeren van een bezuinigingspakket. Er is meer nodig. Wanneer daar geen aandacht aan wordt gegeven, zal het effect van het akkoord van gisteravond zeer beperkt zijn. De regering heeft weliswaar een eerste succes behaald, maar moet meer doen om te spreken van een historisch akkoord. Voorlopig ligt er een bemoedigend onderhandelingsresultaat.