Dat lijkt meer dan nodig?

Dat is het ook. Het CPB meldde donderdag dat het kabinet, wil het in 2014 voldoen aan de Europese tekortnorm, het tekort met 3 miljard euro moet terugbrengen. De extra bezuinigingen waar het kabinet aan werkt, zijn echter omvangrijker. Enerzijds is dat nodig omdat bezuinigingen vaak een negatief effect hebben op de economie dat de besparing deels weer tenietdoet. Anderzijds kiest het kabinet ervoor om bewust nog wat extra te bezuinigen, om daarmee geld vrij te maken om te investeren in nieuwe banen en de bouw.

Waarom wil het kabinet dat?

Voor een deel omdat eigenlijk iedereen wel ziet dat de economie wel een steuntje in de rug kan gebruiken. Maar belangrijker is de tactische kant van de zaak. VVD en PvdA ontberen in de Eerste Kamer nu eenmaal een meerderheid en zijn dus voor al hun plannen afhankelijk van steun van de oppositie. Maar die steun kost niet alleen een ietwat vernederende gang door het Tweede Kamergebouw, zoals minister Dijsselbloem die deze week maakte, die steun kost ook harde euro’s. Zo vonden VVD en PvdA steun bij D66, CU en SGP voor het woonakkoord, maar lieten die partijen wel een extra gat in de begroting achter van opgeteld 1,25 miljard euro. En behalve de oppositie moet het kabinet ook nog eens de sociale partners met ‘investeringsstrooigoed’ zien te verleiden.

Die ook nog?

Op televisie stelde PvdA-fractieleider Samsom woensdagavond dat het kabinet behalve het rondje langs de oppositie, nog zo’n rondje zal moeten maken, maar dan „buiten de Kamer.” Hij doelde daarmee op het sociaal akkoord dat minister Asscher van Sociale Zaken al maandenlang tracht te bereiken met de werkgevers en de vakbonden, maar dat tot nog toe niet wil vlotten, voornamelijk door een intern flink verdeelde FNV. Duidelijk is al wel wat Asscher zo’n sociaal akkoord op zijn buik kan schrijven, als hij niet bereid is de kabinetsplannen voor de arbeidsmarkt (zoals beperking van de WW-duur) fors te wijzigen.

En, gaat dat gebeuren?

Hoewel Asscher en de sociale partners vervolgens voor de taak staan alternatieve bezuinigingen aan te dragen, heeft het er alle schijn van dat VVD en PvdA genegen zijn dergelijke ruimte te bieden om het vertrouwen van het maatschappelijk middenveld in het kabinetsbeleid te doen herstellen. Als dat inderdaad gebeurt, wordt in feite het regeerakkoord deels herschreven en doet zich de frappante situatie voor dat het kabinet eerst bepaalde groepen burgers met rigoureuze hervormingsplannen de gordijnen heeft ingejaagd, om die vervolgens weer aan te passen. Dat beleid versterkt het vertrouwen, maar pas nadat het dit eerst heeft verlaagd.

Hoe nu verder?

Naar verwachting zou het kabinet vrijdag al de contouren van een aanvullend bezuinigingspakket schetsen. Onderdelen daarvan zijn een nullijn voor salarissen in de zorg en bij de overheid en het bevriezen van zowel de belastingschijven als de budgetten voor ministeries. Verder zou het kabinet een geplande lastenverlichting voor het bedrijfsleven willen schrappen om zo geld vrij te maken voor extra investeringen in de bouw en voor koopkrachtbescherming van lage inkomens.

Net als inmiddels gezegd kan worden van het regeerakkoord, is gezien haar minderheidspositie ook dit nieuwe bezuinigingsakkoord weinig meer dan een eerste aanzet van het kabinet voor een akkoord met de oppositie en de sociale partners.

Is daarmee de begroting voor 2014 op orde?

Dat valt nog te bezien. Vooral doordat de negatieve effecten van bezuinigingen op de economische groei veel groter blijken te zijn dan eerder gedacht, moesten de tekortprognoses van het CPB met de regelmaat van de klok naar beneden worden bijgesteld. Het zou een heuse trendbreuk zijn als daar bij de jongste prognoses een einde aan is gekomen. Daarover wordt echter pas in het najaar meer duidelijk. Tot die tijd kan het kabinet weinig anders dan varen op het huidige CPB-kompas.