In drie van de gevallen gaat het om een overgang van een evangelicale gemeente naar een van de grote wereldkerken: de Anglicaanse Kerk, de Rooms-Katholieke kerk en de Russisch-Orthodoxe Kerk. Een van de vier schrijvers werd van rooms-katholiek evangelicaal.

Het aardige van het boekje is dat er op deze levensverhalen gereflecteerd wordt door iemand die de bewuste overstap niet ”mee kan maken” en het opneemt voor het kerkgenootschap of de groepering waartoe de ”bekeerlingen” ooit behoorden. De schrijver in kwestie reageert vervolgens kort op de vragen die hem gesteld worden en op de kritiek die geleverd wordt. En dat alles in een geest van broederlijkheid en van een wil om elkaar te verstaan en aan te vullen, waarbij men de ander eerlijk probeert de spiegel voor te houden. Zo is er een fraai en evenwichtig boekje tot stand gekomen waaruit voor een buitenstaander het nodige te leren valt.

Vernieuwingsdrang

Het boek biedt een inkijk in de evangelicale wereld en de ontwikkelingen daarin sinds de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Mij viel op dat in evangelicale gemeenten sinds die tijd lang niet alles pais en vree is. In deze decennia deed zich een controverse voor met betrekking tot de inrichting van de diensten, ofwel Amerikaans gezegd van de ”worship”, het eerbetoon aan God. Er was sprake van een vernieuwingsdrang.

Waar in orthodoxe kerken soms het gevoel leeft dat men er goed aan doet om evangelicale invloeden in de eredienst over te nemen, blijkt uit dit boekje dat men in veel gevallen ook in zulke gemeenten nog niet tevreden is met het open karakter van deze diensten en dat men daarin veel verder wil gaan dan gebruikelijk is.

Verder valt op dat de schrijvers die de overgang maakten naar een orthodoxe kerk er de vinger bij leggen dat de eredienst in evangelicale gemeenten steeds sterker gericht is op de buitenkerkelijken. Men is uit op bekeringen. De dienst staat volledig in het teken van aansprekend willen zijn en met het oog daarop wordt het de luisteraar zo makkelijk mogelijk gemaakt. Daarbij wordt de Bijbelse boodschap versmald tot een oproep tot bekering na getoond berouw.

Op zijn minst twee van de vier schrijvers hebben deze verschraling aangevoeld als een groot gemis. Het opvallende is dat zij beiden ooit een prominente plaats innamen in de evangelicale gemeenten. Een van hen werd anglicaan, de ander Russisch-orthodox.

Beiden ontdekten binnen hun nieuwe kerkgenootschap een band met de historie en de waarde van de liturgie, met de sacramenten als rustplaats en verankering voor de ziel. Waar zij gewend waren aan een sterk appellerende prediking waarin de zondaar wordt uitgenodigd om zich te bekeren, vonden zij in de liturgie iets van de werkelijkheid van het Koninkrijk van God met daarin een impliciete oproep om zich tot het heil te wenden. Het objectieve karakter van de sacramenten als toegang tot het heil maakt dat de uitnodiging aan het adres van zondaren minder agressief en tegelijk indringender overkomt.

Ook vonden zij in hun nieuwe kerk objectieve middelen waardoor God de dopeling of de communicant bij het heil betrekt. Zo zien zij het heilig avondmaal niet langer als een gedachtenismaaltijd in zwingliaanse zin. In het avondmaal is Christus Zelf naar Zijn belofte aanwezig.

Authentiek

Zoals gezegd: één auteur beschrijft de weg in omgekeerde richting. Hij werd van rooms-katholiek evangelicaal. Zijn verhaal komt authentiek over. Zo helder als bij een evangelische gemeente, waar een vriendin hem in een moeilijke periode mee naartoe nam, had hij het Evangelie nooit horen uitleggen. Het heeft hem gegrepen. Hij kwam tot diep berouw en tot de erkenning van Christus.

Allen zijn theologisch geschoold, waarbij de eerlijkheid me gebiedt te zeggen dat er in het verhaal van Chris Castaldo (die evangelicaal werd) wel lacunes vallen aan te wijzen, onder meer waar het de verhouding van de vroege christenheid en de Griekse cultuur betreft.

Een vraag die na het lezen opkomt, is: Waarom zijn precies de levensverhalen van deze vier mensen opgenomen in de verhouding van vier staat tot één? Is de tendens in Amerika dat men op zoek is naar een grootsere en meer kerkelijke geloofsbeleving dan lange tijd het geval was? Als dat zo is, heeft het boekje wellicht ook in dit opzicht iets te zeggen, aangezien ontwikkelingen in Amerika nogal eens overspringen naar Europa.

Journeys of Faith. Evangelicalism, Eastern Orthodoxy, Catholicism, and Anglicanism, Robert L. Plummer (red.), met voorwoord van Scot McKnight;
uitg. Zondervan, Grand Rapids, 2012; ISBN 978 0 310 33120 9; 256 blz.; $ 18,99.