Ethiek paus is goed, pausdom deugt niet
Een paus die het huwelijk verdedigt en zich keert tegen abortus, euthanasie, echtscheiding en homohuwelijk. Leidt de orthodoxe ethiek van paus Johannes Paulus II tot een ander beeld van de paus? Of is deze paus juist roomser dan anderen? De reacties op deze paus bij zijn 25-jarig ambtsjubileum lopen uiteen. Een selectie.
Ds. H. J. Hegger, ex-priester en voormalig directeur van In de Rechte Straat:
„In ethische kwesties denken orthodoxe protestanten vaak eender als deze paus. Zijn verdiensten zijn vele, zoals zijn oprechte vroomheid, zijn enorme daadkracht en zijn verrassend creatieve openheid. Er zijn echter ook ingrijpende verschillen. Wij wijzen het verplichte celibaat af, onder meer omdat dit mede oorzaak is van seksuele ontsporingen bij priesters. De paus laat zich Heilige Vader noemen, wat een onrechtmatige toe-eigening is van de intieme naam waarmee de unieke Zoon Zijn Vader aansprak (Joh. 17:11). De paus noemt zich plaatsbekleder van Christus, maar wil per se koning zijn van een wereldlijke staat, terwijl Christus heeft gezegd dat Zijn Koninkrijk niet van deze wereld is. De geweldige psychische macht van de RK-Kerk is geconcentreerd in één figuur: de paus. Ondanks onze grote waardering voor zijn persoon, mag dit niet leiden tot een verdoezeling van de leerverschillen. We kunnen wel met gelovige rooms-katholieken één zijn in de levende Christus, maar we stemmen niet in met de leer van de verdienstelijkheid van de goede werken, de heiligenverering, het vagevuur en de aflaat. Ik maak onderscheid tussen de roomse kerkleden die ik liefheb, de RK-Kerk waarvoor ik nog altijd respect heb én het roomse stelsel als een macht die het Evangelie terugdringt en vervormt. Nog altijd zie ik dat stelsel als de geraffineerdste uitvinding van de duivel.”
(
Prof. dr. G. C. den Hertog, hoogleraar ethiek aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken te Apeldoorn:
„Bij het ambtsjubileum van de paus gaan de gedachten terug naar de verwachtingen en de vrees die bij zijn aantreden werden geuit. Hij zou een paus worden die vernieuwingen in de weg zou staan en geen oog zou hebben voor de vragen van deze tijd. Stellig is hij een paus die voluit in de traditie van de RK-Kerk wil staan. Van een toenadering tot het belijden van de Reformatie is bij hem geen sprake. Dat was van een Póólse paus ook moeilijk te verwachten. Dat in aanmerking genomen, vallen diverse positieve punten op. Ook al kan men nooit precies vaststellen wat zijn rol in de vreedzame val van de Muur (1989) is geweest, die was ongetwijfeld groot. Daarnaast valt op hoe hij overal ter wereld de mensen opzocht, en ook jongeren wist aan te spreken. Hij geeft er blijk van onze cultuur te peilen, én vast te houden aan wezenlijke zaken uit de traditie van de kerk - en niet slechts van de RK-Kerk. Hij is niet de weg van de aanpassing gegaan, maar heeft de waarde en de kracht van de traditie van de kerk laten zien, ook op het terrein van de ethiek. Hij heeft daardoor meer betekend voor de vertolking van het Evangelie in onze cultuur dan vele critici, die hem op voorhand voor een starre traditionalist houden. Belangrijk is ook dat juist hij -als Poolse paus- een begin heeft gemaakt met de herziening van het zicht op Israël. Misschien was hij wel de laatste van wie we het hadden verwacht. Hij heeft daarin laten zien dat hij, oog in oog met de vragen en uitdagingen van deze tijd, in staat was nieuwe wegen in te slaan.”
(
L. M. P. Scholten, ambtsdrager in de Gereformeerde Gemeenten in Nederland:
„De huidige paus is roomser dan vorige pausen. Hij heeft een geweldige stimulans gegeven aan de heiligen- en de Mariaverering en heeft -wanneer er geen tegenkrachten waren- zich sterk gemaakt voor de afkondiging van het dogma van Maria als medemiddelares. Als paus staat hij in dit alles verder van ons af dan ooit. Is de paus de antichrist? Ik zie het pausdom als de antichrist. Het bijbelse gegeven dat de mens zich als God verheft in de tempel (2 Thess. 2) is juist bij deze paus aanwezig. Zijn visie op ethische zaken maakt mijn totaalindruk van de paus niet anders. Dat hij tegen het homohuwelijk is, is te prijzen, evenals zijn conservatief-ethische opvattingen, maar wat is het kader? Hij keert zich tegen verschillende dingen, niet omdat het tegen Gods Woord is, maar omdat het strijdt met de leer van de kerk.”
(
C. A. van den Boogaart, evangelist in Bunde (Limburg):
„Naar menselijke maatstaven heeft Karol Wojtyla best fijne dingen gedaan. Hij had oog voor de noden van de zwakkeren. Ook op het gebied van abortus en euthanasie liet hij duidelijk van zich horen. Zijn politieke invloed heeft hij aangetoond, zoals bleek bij de val van de Muur en bij de steun aan de Poolse vakbond, die in opstand kwam tegen de Sovjet-Unie. Veel is er losgekomen rond zijn Mea culpa in 2000, een schuldbelijdenis over historische zonden van de RKK. Best een moedig mens, deze paus. Duidelijk is echter ook dat deze paus de Bijbel, als het profetisch Woord, niet boven alles gesteld heeft. Zo riep hij na 11 september 2001 ertoe op te bidden voor de terroristische daders, of God hun zonden zou vergeven. Dus toch een vagevuur! Verder stelde hij recent een nieuwe dag in om aflaat te verdienen. Hij laat bovendien nog steeds toe dat anderen voor hem knielen. Waarom kust hij de Bijbel niet, voor de ogen van het volk? Waarom wijst hij de mensen niet op Christus’ volmaakte verzoeningswerk? Hij sluit de bijbelse leer buiten, alsook hen die belijden dat zondaren alleen door het geloof gerechtvaardigd worden. Zolang we dit heldere, bijbelse geluid niet horen vanuit Rome, raak ik niet onder de indruk van Karol Wojltyla. Ook al was hij honderd jaar paus.”
