Toen kon dat nog. Als je zo’n voorbeeld nu zou aanhalen, is de consistorie waarschijnlijk te klein. Natuurlijk niet als je preekt over achtste gebod (gij zult niet stelen) in het licht van zondag 42. Wel is het lastig als je het over zondag 1 of 28 zou hebben gehad.

Waren spaargeld en zekerheid anno 1995 nog synoniem, anno 2013 weten we wel beter. Wat ooit symbool stond voor vertrouwen en zekerheid, is nu het toonbeeld van onzekerheid en twijfelachtige eer. Je zult heden ten dage maar bankier zijn. De branche doet verwoede pogingen om het vertrouwen in het bankiersvak te herstellen. Zo waren er onlangs honderden bijeen in een grote kerk in Den Haag om massaal de bankierseed af te leggen. Wel een ongelukkige plaats voor zo’n eed, maar het tekent de wereld waarin wij leven. Een wereld waar het ”coram Deo” (voor God) is verworden tot het ”coram pecunia”(voor het geld).

Positief punt is dat er geen sector is waar nu meer over integriteit en ethische cultuur wordt nagedacht dan de bankensector. En andere sectoren, zoals de zorg en het onderwijs, zullen volgen. Of het nu om disfunctionerende artsen en misbruik plegende hulpverleners gaat, om topmanagers die hun vingers niet uit de suikerpot kunnen houden of om het overschrijven van wetenschappelijke pennenvruchten, de schandaalpers heeft het er druk mee. Overigens blijkt uit de oratie van prof. Van den Belt (RD 19-2) dat plagiaat, zelfs in de theologie, in de zeventiende eeuw kennelijk heel gewoon was. Het kan verkeren.

Wat is er aan de hand in Nederland, zou je je verdwaasd kunnen afvragen. Nu, om met Salomo te spreken: „Er is niets nieuws onder zon.” Ondanks dat de samenleving hunkert naar zekerheid en bescherming, raakt zij steeds verder van het pad. Alle pogingen om vertrouwen te herstellen ten spijt, lijkt het op het herschikken van de stoelen op het achterdek van de Titanic. Dolgedraaide inspanningen op het gebied van toezicht en controle ten spijt, lijkt het schip zinkende. Banken verliezen hun vermogen, ziekenhuizen zijn massafabricage-instituten geworden en scholen lijken op Febo-automaten.

En de kerken? Gaat het bij ons gelukkig nog goed? Als ik in de Randstad om me heen kijk, stemt het mij niet gerust. Onze kerken stromen gestaag leeg. De opkomst in middagdiensten is bedroevend laag. Het gezag van ambtsdragers en predikanten is tanende. Kerkenraden die de kerk als een business proberen te runnen, verliezen ondertussen hun predikant en elkaar. Natuurlijk gebeuren er ook bijzondere dingen. Jongeren zoeken elkaar op in bijzondere bijeenkomsten. In allerlei randen van de kerk, maar meestal daarbuiten, ontstaan religieus georiënteerde groepen, vaak gevoed met eerder teleurgestelde kerkgangers en mensen uit de rafelranden van de samenleving.

De grote oorzaak van het verval in bankenland, in de zorg, in het onderwijs en bij de kerk ligt bij onszelf. We vertrouwden op ons geld, op onze zorg, op onze kennis en op onze orthodoxie. Natuurlijk lazen we nog wel uit de Bijbel, maar die interpreteerden we zelf. Ondertussen vergaten te luisteren naar de aloude Heidelbergse Catechismus. Het moest tenslotte wel praktisch blijven. Het lijkt erop dat we de laatste jaren als bankiers van SNS naar de Noachs van de kerk stonden te kijken. De Noachs die tomeloos bouwden aan de ark. En we lachten hen uit, bedachten onze eigen preken en geschikte liederen. Maar we vergaten wat God zegt: Ik ben de echte SNS, een Ship that Never Sinks, de Ark van het behoud. Of we daar zeker van kunnen zijn? Jazeker. Dat leren ze gelukkig ook nog op de biblebelt en dat leert ook prof. Van den Belt: U moet zonder enige twijfel dat Schip ingaan!

De auteur is director bij Grant Thornton Forensic & Investigation Services te Rotterdam en docent recht aan de Driestar Hogeschool te Gouda.
Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl