De laatste jaren blijkt steeds duidelijker dat de kosten voor de ouderenzorg met een sneltreinvaart omhoogschieten. Niet alleen neemt het aantal ouderen dat zorg nodig heeft flink toe, maar worden ook de eisen die aan de zorg worden gesteld langzaam hoger.

Laten we duidelijk vaststellen: er ís een reële behoefte aan zorg bij bepaalde groepen ouderen. Iemand van boven de 80 jaar die niet goed ter been is en met allerlei andere lichamelijke ongemakken kampt, heeft behoefte aan zorg. Hetzelfde geldt voor demente bejaarden en oudere patiënten met de ziekte van Parkinson.

We nemen dergelijke situaties echter misschien wat al te gemakkelijk als een fait accompli: je kunt er niets aan veranderen. Maar is dat wel zo? Wat is er aan deze ziekteverschijnselen voorafgegaan? Hoe besteden we de jaren voorafgaand aan de situatie waarin hulpbehoevendheid een vast gegeven is geworden? Wat is de attitude van de ouder wordende mens zelf en welke prikkels gaan er uit van zijn/haar omgeving? Het lijkt mij dat deze essentiële vragen aan de orde dienen te komen.

Het was voor mij een openbaring toen op een bijeenkomst van de ledenraad van VU Connected prof. dr. Erik Scherder het podium betrad om een lezing te houden. Hij deed zeven stappen en sprak daarna zijn toehoorders toe: „Dames en heren, u gelooft mij of u gelooft mij niet, maar met deze zeven stappen heb ik bijgedragen aan het beter functioneren van mijn hersenen.” Voor een adem­loze zaal legde hij uit dat uit onderzoeken in zorgcentra was gebleken dat het gebrek aan beweging bij ouderen aanzienlijk bijdraagt aan het ontstaan van ziekten als alzheimer en parkinson. Beweging is essentieel, uiteraard niet alleen voor ouderen, maar wel zeker ook voor hen.

Uit allerlei publicaties blijkt dat groen stimuleert tot bewegen. Zo niet de gemiddelde tuin bij een zorgcentrum. Daar functioneert het groen overheersend als kijkgroen, waar op zichzelf niets mis mee is. Maar dat kijkgroen kost uiteraard wat. Het is een investering die voornamelijk als kostenpost wordt ervaren door de verantwoordelijke bestuurders. Groen kun je echter ook inzetten als een kostenreducerende factor. Maar dat is een benadering die niet zomaar gemeengoed is.

Kort en duidelijk: groen stimuleert bewegen. Haal de mensen die daartoe nog in staat zijn uit hun kamers en uit de zorgcentra. Laat ze in en tussen het groen bezig zijn. Ook samen bezig zijn. Zet een tafel neer, laat ze snijbloemen kweken en die meenemen naar hun woonplek, geeft ze de ruimte en de gelegenheid met potplanten bezig te zijn en bijvoorbeeld eigen groenten te kweken.

Je kunt niet iedereen verplichten of dwingen tot activiteiten die hem niet liggen. Maar het prettige van de veelzijdigheid van groen is dat groen werkt, zowel voor de activiteitenzoeker als voor de rustzoeker. Gewoon wandelen in het groen leidt ook tot afname van depressie, dementie en parkinson. Of is heel gewoon al stressverminderend. Voor ouderen, personeel en bezoekers. Allemaal feiten die onderbouwd kunnen worden met keiharde onderzoekscijfers.

”Beweeg voor je brein”, die slogan moet net zo gewoon worden als andere reclameslogans. De kracht van de tuin of het groen kun je volgens het concept van de ”healing environment” (in Nederland als bouwconcept neergezet door de groep Bouwen met groen en glas) voortzetten in het zorgcentrum zelf met hydro­cultuur, met bakken met groen en beschilderde muren.

Tijden veranderen. Na de oorlog werd een belangrijke stap gezet om ervoor te zorgen dat ouderen na een lang werkzaam leven een welverdiend pensioen konden krijgen. Na ruim zestig jaar is dit concept aan vernieuwing toe. Ja, zorg moet blijven, maar daar waar het nodig is, en niet om mensen tot stilstand te brengen.

Een zorgeloze oude dag is voor de samenleving een groot goed. Maar het mag niet zover gaan dat we de kosten niet meer kunnen opbrengen zonder te kijken naar waar het anders kan. Het groen kan in de ouderenzorg veel breder worden ingezet. Het bezorgt ouderen een prettige en zinvolle laatste levensfase en leidt tot een daling van de zorgkosten.

Dat groen leidt tot een daling in de zorgkosten, is uitvoerig beargumenteerd in het rapport ”Groen, gezond en productief” van KPMG, dat in 2012 is gepubliceerd. Het is te hopen dat deze benadering van groen haar kans krijgt aan de bestuurstafel van zorggroepen.

De auteur is hovenier en lid van het regiocomité van VU Connected.