Dat heeft de Zweedse Academie van Wetenschappen woensdag bekendgemaakt. Officieel is de Nobelprijs voor economie geen Nobelprijs, maar een gift van de Zweedse Rijksbank.

De winnaars hebben methoden aangereikt voor de statistische analyse van gegevens als economische groei, prijzen, rentetarieven en aandelenkoersen. Ze hebben analisten, economen en beleggers nieuwe instrumenten in handen gegeven om risico’s zo veel mogelijk te beperken, aldus de Zweedse academie.

De 60-jarige Engle, die doceert aan de Universiteit van New York, ontwierp modellen van de financiële markten. Koerswisselingen op de financiële markten lopen sterk uiteen. Er zijn turbulente perioden met grote schommelingen, gevolgd door rustiger perioden met kleine schommelingen.

Ondanks de verschillen in deze zogeheten volatiliteit werkten onderzoekers -bij gebrek aan beter- met statistische gegevens die uitgingen van constante volatiliteit. De verdienste van Engle ligt daarin dat hij methoden ontwierp om in de tijd variërende schommelingen vast te leggen in statistische modellen.

Granger (69) is verbonden aan de Universiteit van Californië. Hij toonde aan dat statistische methoden die worden gebruikt bij chronologisch verschijnende gegevens, volledig misleidend kunnen werken als ze worden toegepast op gegevens die onregelmatig naar buiten komen.

Hij stelde vast dat specifieke combinaties van onregelmatig gepubliceerde gegevens uiteindelijk een vast patroon kunnen opleveren. Hij noemde dat ”co-integratie”. Daarmee kon hij de relatie tussen rijkdom en consumptie aantonen, alsmede het verband tussen wisselkoersen en prijsniveaus en tussen kortlopende en langlopende rente.

De Nobelprijzen werden voor het eerst in 1901 uitgereikt, behalve die voor economie. Alfred Bernhard Nobel legde in 1895 per testament vast dat van de rente van zijn vermogen jaarlijks een prijs moet worden uitgekeerd aan „hen die gedurende het voorafgaande jaar het grootste nut hebben verschaft aan de mensheid: op het gebied van natuurkunde, scheikunde, geneeskunde, letterkunde of door het bevorderen van de vrede.”

Met geen woord repte Nobel in zijn testament over economie: daarom bestaat er geen Nobelprijs voor economie. De Zweedse Rijksbank, te vergelijken met De Nederlandsche Bank, vierde in 1968 het 300-jarig bestaan en riep daarbij in het leven de Zweedse Bankprijs voor economie in herinnering aan Alfred Nobel. De bank slaagde erin de selectie en uitreiking onder te brengen bij de in Stockholm gevestigde Nobelstichting. De eerste economiewinnaars, in 1969, waren de Nederlander Jan Tinbergen en de Noor Ragnar Frisch. Van de 54 winnaars van de economieprijs tot nu toe waren er 35 Amerikaan.

De winnaars van woensdag delen de prijs, die omgerekend 1,1 miljoen euro bedraagt. De Nobelprijzen worden traditioneel uitgereikt op 10 december. Dat is de sterfdag van Alfred Nobel.