Dinsdag werd bekend dat Europees commissaris Schreyer (Begrotingszaken) werkt aan een systeem dat voorziet in het automatisch terugstorten van een deel van de nettoafdracht voorzover die uitgaat boven een nader vast te stellen plafond. Momenteel is een dergelijke regeling, de zogenaamde ’rebate’, alleen van kracht voor Groot-Brittannië. Dat land verwierf deze uitzonderingspositie in 1984, dankzij de zware politieke druk die toenmalig premier Thatcher uitoefende, met haar bekende slogan: „I want my money back.”

Nederland is binnen de EU duur uit. Het leverde vorig jaar per hoofd van de bevolking de grootste bijdrage van allemaal aan het gemeenschappelijk budget. Het verschil tussen de overboeking aan Brussel en de ontvangsten daarvandaan, dit laatste vooral in de vorm van subsidies, kwam uit op 0,65 procent van het bruto binnenlands product. Het bbp fungeert als maatstaf voor de omvang van de economie. Het genoemde percentage stemde overeen met zo’n 3 miljard euro.

Na Nederland volgen in de rangorde van nettobetalers Zweden en Duitsland. Ook zij maken kans op een korting in de toekomst, zo liet een woordvoerster van Schreyer doorschemeren. De Duitsers hevelden in 2002 netto 0,38 procent over.

Er zijn vier lidstaten die per saldo rechtstreeks, dus los van de voordelen in de sfeer van handel en economie, verdienen aan het lidmaatschap, te weten Griekenland, Portugal, Ierland en Spanje. De EU streeft ernaar minder ontwikkelde regio’s via de financiële hulp uit de zogeheten structuur- en cohesiefondsen versneld op een hoger peil te brengen.

Schreyer is bezig met het vervaardigen van rekenmodellen. Zij zal die volgende maand ter bespreking voorleggen aan de voltallige Europese Commissie. Als die instemt met de beoogde maximering, stuurt zij het plan naar de regeringen. Die moeten met unanimiteit erover beslissen. Zij zullen het meenemen in de nog aan te vangen onderhandelingen over de nieuwe meerjarenbegroting van de Unie. Die strekt zich uit over de periode van 2007 tot 2013. De Britten zouden inmiddels steun aan het voorstel hebben toegezegd.

Nederland zet zich reeds lange tijd in voor lagere lasten op dit terrein, maar vond tot dusver geen gehoor voor zijn pleidooi. Minister van Financiën Zalm reageerde dinsdag dan ook verheugd op de jongste berichten. „We ijveren er al sinds 1995 voor. Het zou een buitengewoon mooie dag zijn als het hier echt van komt”, verklaarde hij in Luxemburg, waar hij aanwezig was voor een vergadering met zijn collega’s uit de overige lidstaten.

Omdat ons land relatief fors bijdraagt aan de middelen van de EU, dringt het in het debat over een Europese grondwet aan op handhaving van het vetorecht bij de besluitvorming over de meerjarenbegroting. Staatssecretaris Nicolaï van Buitenlandse Zaken opperde vorige week die eis te willen laten vallen als er een bovengrens wordt ingevoerd voor de betrokken uitgavenpost. Premier Balkenende floot hem echter terug en wenste nog niet te speculeren over een denkbaar compromis.