Het presidentschap is voor Zeman het eindpunt van een lange mars, die hij al in 1968 inzette. De nu 68-jarige Zeman zette zijn eerste schreden in de politiek tijdens de Praagse Lente. Gebruikmakend van het klimaat van verandering bemachtigde hij een plek in de communistische partij.

De vreugde was echter van korte duur. Na de inval van de Sovjet-Unie keerde de partij weer terug naar haar oude beginselen en werd Zeman als ‘revisionist’ gezuiverd. Eind 1989 werd hij lid van het burgerforum van Vaclav Havel, kort voordat dit forum het kwijnende regime de definitieve doodssteek toebracht. Vier jaar later trad hij aan als leider van de sociaal-democraten. Dat was toen nog een marginale politieke beweging die niet meer dan een procent of zeven van de bevolking achter zich wist.

Na de verkiezingen van 1996 werd hij voorzitter van het Tsjechische lagerhuis. Sindsdien vergrootte hij stelselmatig de populariteit van zijn partij. Daarbij speelde hij vooral in op de groeiende antipathie onder de Tsjechen voor de blunderende en sjoemelende regering-Klaus.

Zeman, zelf een goed onderlegd econoom, bleek populistische en moeilijk hard te maken uitspraken over de economie niet te schuwen. Andere economen fronsten de wenkbrauwen, maar de gewone Tsjech applaudisseerde. Vooral Zemans plannen voor stopzetting van Klaus’ liberaliseringen, en zijn oproep tot een anticorruptieoperatie Schone Handen naar Italiaans voorbeeld, droegen bij tot de verovering van het premierschap in 1998. Na zijn tijd als regeringsleider bleef Zeman pogingen doen om staatshoofd te worden.