Terugdenken aan Auschwitz en die andere oorden des doods
AMSTERDAM – Het is morgen op de kop af 68 jaar geleden. Op 27 januari 1945 trokken de eerste troepen van het Russische Rode Leger Auschwitz binnen. Het gas had er, in de handen van de nazi’s, jarenlang zijn lugubere werk gedaan. Dat was overigens allang bekend: Anne Frank schreef er in het Achterhuis al op 9 oktober 1942 over.
In 2005 is de laatste zondag van januari door de VN officieel bestempeld als Holocaust Memorial Day. In het Amsterdamse Wertheimpark vindt zondag de Nederlandse herdenking plaats. Ook Joodse jongeren doen mee. Drie portretten.
„Ik ben geen slachtoffer”
Wie: Joël Serphos
Leeftijd: 22
Uit: Amsterdam
Studie/werk: student politicologie en jongerenwerker bij het CIDI
Hoe religieus ben je?
„Ik ben traditioneel Joods opgevoed, maar ik ga niet zo heel vaak naar de synagoge. Je zou mij liberaal kunnen noemen.”
Hoe belangrijk is de Holocaust Memorial Day voor je?
„De afgelopen twee jaar heb ik zelf symposia voor Joodse studenten georganiseerd op die dag. Maar het lastige is dat er zo veel herdenkingen zijn; er is herdenkingsinflatie. Soms concurreren ze zelfs met elkaar, terwijl ik vind dat je de Holocaust maar één keer in het jaar echt kunt herdenken.”
Wat doe je morgen?
„De kans is groot dat ik op de Auschwitzherdenking ben. Maar ik kan niet alle herdenkingen in een jaar bijwonen.”
Denk je zelf vaak aan de Holocaust?
„Ik ben ermee opgegroeid; het heeft de familiegeschiedenis van zowel mijn vader als mijn moeder bepaald. Toch is het niet zo dat ik een derdegeneratietrauma heb. Ik voel geen slachtofferschap; dat zou ik ook misplaatst vinden in de richting van de eerste generatie.”
„Ze stapten blij de wagon in”
Wie: Tal Heijster
Leeftijd: 24
Uit: Leiden
Studie: sociale en organisatiepsychologie
Hoe religieus ben je?
„Ik heb mijzelf altijd als een gelovig persoon gezien, hoewel niet per se als religieus. Maar naarmate ik ouder word, praktiseer ik het geloof meer, bijvoorbeeld door zo nu en dan de sabbat te vieren en de Thora te lezen.”
Hoe belangrijk is de Holocaust Memorial Day voor je?
„Voor mij is het belangrijk om mensen bewust te maken van rassenhaat, discriminatie en antisemitisme. Ik merk dat sommige jongeren woorden als ”Jood” of ”Hitler” gebruiken om te schelden, en zich er totaal niet van bewust zijn wat die woorden inhouden.”
Wat doe je morgen?
„Niets speciaals, maar later in de week wil ik de tentoonstelling ”Met de moed der Hoop” in de synagoge van Apeldoorn bezoeken.”
Denk je zelf vaak aan de Holocaust?
„Ik denk regelmatig terug aan filmfragmenten waarop Joden en andere slachtoffers de wagons instappen, met het idee dat er iets goeds voor hen te wachten staat. Die blije gezichten op weg naar vernietiging – dat wil niemand meemaken.”
„Auschwitz maakte indruk”
Wie: Chaïm Benistant
Leeftijd: 26
Uit: Amsterdam
Studie/werk: student management- en bedrijfskunde en werkzaam bij Defensie
Hoe religieus ben je?
„Ik ga niet naar een vaste synagoge. De ene keer ga ik hier, de andere keer daar.”
Hoe belangrijk is de Holocaust Memorial Day voor je?
„Elke herdenkingsdag is belangrijk, en deze zeker ook. We praten over 6 miljoen Joden die vermoord zijn, en over heel veel gehandicapten, zigeuners en homoseksuelen. Dat zijn enorme aantallen; het is goed dat daar een aparte dag voor is.”
Wat doe je morgen?
„Ik ga waarschijnlijk actief herdenken. De officiële herdenking van de Holocaust en Auschwitz is altijd in Amsterdam, dus dat is voor mij om de hoek. Als het kan, probeer ik er te zijn.”
Denk je zelf vaak aan de Holocaust?
„Van mijn familie is het grootste deel vermoord. Maar zelf sta ik er door mijn leeftijd natuurlijk alweer iets verder vanaf. Ik ben in Auschwitz geweest toen het daar 27 graden vroor. Toen bedacht ik hoe heftig dat in de oorlog geweest moet zijn geweest voor de mensen daar. Dat bezoek maakte extreem veel indruk.”