Een jaar lang liep Van Olm mee bij Bouman GGZ, een hulpverleningsinstelling in Rotterdam en omgeving die jaarlijks bijna 10.000 verslaafden behandelt. Hij voerde gesprekken met talloze patiënten, die behalve met verslaving vaak met andere ziekten of stoornissen te kampen hebben, en volgde hun ontwikkeling. Ook geeft hij een beeld van het reilen en zeilen bij onder meer een project intensief beschermd wonen, een werk- en activiteitencentrum en op een besloten vrouwenafdeling, ooit gestart voor de opvang van verslaafde prostituees. De 22 vrouwen die er nu verblijven zijn chronisch verslaafd en hebben „weinig kans op herstel.”

De hoofdstukken hebben veelal de vorm van vlot geschreven interviews en reportages, waarbij Van Olm zich een scherp waarnemer toont die goede vragen stelt. Hij blijft niet aan de zijlijn staan, maar schuift bijvoorbeeld met cliënt Loe aan bij de psycholoog tijdens een sessie van de module ”Held zonder geweld”. Een andere keer trekt hij een trainingspak aan en gaat met Loe en zijn maatje Tonny –een vrijwilliger– hardlopen in het bos. Enkele maanden later noteert Van Olm dat Loe is gestopt met hardlopen én de module bij de psycholoog.

De auteur gaat niet blindelings af op verhalen van patiënten, maar koppelt die zo nodig terug naar hulpverleners, die vaak een ander licht op de zaak werpen. Ook bezoekt hij bijvoorbeeld samen met de van huis uit gereformeerde Loe –„ik was een ongewenst kind”– diens ouders om hún verhaal te horen. Een andere cliënt zoekt hij tijdens het uitzitten van een gevangenisstraf op. Door deze aanpak plaatst Van Olm de verslavingsproblematiek in een breed kader.

Meer dan eens blijkt dat patiënten hun uitgesproken verwachtingen niet waarmaken. „Toen ik je ontmoette, was je er zeker van dat je met drugs zou stoppen, ik zie je alleen maar achteruitgaan”, houdt Van Olm de aan heroïne verslaafde Jip voor. Om daarna te noteren: „Zo ziet hij het zelf niet. Het is gewoon zijn manier van leven.”

Van Olm heeft een vlotte pen, maar schroomt helaas niet om enkele vloeken in zijn relaas op te nemen. Informatief zijn de diverse kaders met achtergrondinformatie over verslaving in het algemeen en de aanpak van Bouman GGZ in het bijzonder. Ook de impact van bezuinigingen komt in deze uitgave geregeld in beeld. Specifieke aandacht voor zingeving –diverse verslavinginstellingen hebben één of meer geestelijk verzorgers in dienst– ontbreekt in dit overigens veelzijdige boek.

Boekgegevens

”Het gevecht. Verslaving, de onberekenbare vijand”, Rob van Olm; uitg. Balans, Amsterdam, 2012; ISBN 978 94 600 3609 5; 254 blz.; € 18,95.