Hoewel volgens vrijdag door het ministerie van Arbeid gepubliceerde cijfers het aantal banen de afgelopen maand iets is toegenomen, is nog steeds 6,1 procent van de beroepsbevolking op zoek naar een baan.

Meer dan 3,6 miljoen Amerikanen leven van een WW-uitkering en het aantal geregistreerde werkzoekenden nadert zelfs de 9 miljoen. Ondanks de onverwachte en door beleggers met veel enthousiasme ontvangen kentering in september lijkt een definitieve doorbraak nog niet in zicht.

Het gemiddelde uurloon daalde volgens de cijfers van het ministerie met 1 dollarcent, de eerste daling sinds 1989. Dit duidt erop dat het arbeidsaanbod overvloedig is. Deze week kondigde autofabrikant Ford aan in de Verenigde Staten nog eens ruim 3000 arbeidsplaatsen te schrappen en haalde verzekeraar Safeco de krant met het plan 500 medewerkers op straat te zetten.

Bush’ criticasters spreken van een ongekende situatie. Sinds de crisis in de jaren dertig van de afgelopen eeuw is er volgens hen nog nooit een president geweest in wiens ambtstermijn zo veel banen verloren zijn gegaan. De VS tellen nu 3 miljoen minder banen dan in 2001, toen Bush president werd.

De toename van de werkloosheid staat haaks op de groeicijfers. Het bruto binnenlands product nam in het tweede kwartaal van dit jaar toe met 3,3 procent op jaarbasis. Dat is een verdubbeling ten opzichte van het eerste kwartaal.

Ook onafhankelijke deskundigen sluiten niet uit dat de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt de achilleshiel van de president kunnen worden. „Ondanks de economische groei is een herstel van de arbeidsmarkt nog heel ver weg”, aldus econoom Joe Abate van zakenbank Lehman Brothers. „Het werkloosheidspercentage gaat zeker pieken tussen 6,5 en 7. Een stijging tot boven de 7 procent is zeer wel mogelijk”, citeerde CBS News Ian Shepherdson, analist op Wall Street.

Volgens de Amerikaanse hoogleraar internationale economie Stephen Cecchetti zijn de oorzaken van de problemen op de arbeidsmarkt grotendeels structureel. Het breder worden van de kloof tussen aanbod en vraag komt volgens hem vooral voort uit de groei en de opbouw van de bevolking. Het aantal Amerikanen dat de leeftijd bereikt om te kunnen gaan werken, neemt dit jaar met 2,75 miljoen toe. Alleen al om deze mensen op te vangen moeten er maandelijks 150.000 banen bijkomen, becijferde hij in de Britse zakenkrant Financial Times.

Daar komt volgens Cecchetti bij dat veel mensen in de ict-sector zijn ontslagen. Deze branche zorgde in de jaren negentig voor extreme groei en veel nieuw werk, maar kampt nu met de gevolgen van de forse overinvesteringen. De recessie rond de eeuwwisseling dwong deze bedrijven structureel te saneren en permanent minder werknemers in dienst te hebben dan in de tijd dat het niet op leek te kunnen.

Cecchetti ziet ook weinig heil in de aanpak van de Amerikaanse regering. Die stimuleert met forse belastingverlagingen de economie. De specifieke kortingen, zoals die op de inkomsten uit beleggingen, leiden volgens hem vooral tot extra besparingen en niet tot meer aankopen in de winkels.

Voor bedrijven hebben de belastingverlichtingen het voordeel dat het juist goedkoper is geworden om meer kapitaal en niet direct meer mensen aan te trekken. Dat past in het beeld dat bedrijven vooral door te saneren en arbeidsplaatsen te schrappen het afgelopen kwartaal 16 procent meer winst hebben geboekt. De grootste winstgroei in drie jaar tijd lijkt in de VS eerder minder dan meer banen te hebben opgeleverd.