Brood is prima basisvoedsel, maar wie naar zijn werk gaat heeft in het trommeltje toch liever een snee met boter en ham. Of niet? Vetsmeersels leveren de onontbeerlijke vitamine E maar bevatten ook verdacht gemaakte E-nummers. Van gezouten roomboter tot halvarine light variëren de beloofde kwalen van alzheimer tot zenuwzwakte, en –afhankelijk ook van dik of dun smeren– van obesitas tot anorexia. Gebruik van dierlijke vetten is slecht voor het milieu, maar kiezen voor plantaardige olie is eveneens bedreigend voor de ecosystemen. Wat je ook smeert, je hebt altijd boter op je hoofd. En de ham is evenmin koosjer of halal. Rond varkensvlees hangt geen liefelijke geur, ook niet bij seculieren. Dan kun je nog beter eieren kiezen voor je geld. Maar helemaal kiplekker word je ook niet van het gekakel over scharrelen, volières, en vrije uitloop.

Wie uitwijkt naar zoet betreedt het hagelslagveld. Een strooisellaag vol korrels, vlokken en brokken in uiteenlopende kleuren bruin of gemengde pasteltinten. De betere soorten worden fair trade gemaakt van slaafvrije pure chocolade, verpakt in recyclebaar karton. Met minder nette handelspraktijken wordt er een A-merkstatus bijgeleverd, een bedrukking met verslavende versjes en puzzeltjes, en een hoge vierkantemeterprijs. Op geniepige wijze verleiden spaarzaam bijgevoegde felgekleurde snoepjes hebzuchtige kinderen tot overmatig strooigedrag.

Wie zijn koters voor gulzigheid en overdaad wil behoeden (en het gezinsbudget voor uitputting) kan kiezen voor een onbestemde huismerkkwaliteit. Zulk spul is ook slaafvrij als het bestaat uit cacaofantasie, want dat is niets anders dan suiker met een vettige bruinepietenschmink. Weinig voedingswaarde dus, en slecht voor het gebit. Dat geldt ook voor jam in de vorm van jammerlijk opgedikt suikerwater. De gezondere luxe variant, vruchtenconfiture, is met enig handwerk op prijs en prestatie te verslaan door verse vruchten op de boterham te prakken. Maar misschien voelen ouders zich dan wel zelf slaaf.

Ook met ander broodbeleg is het lastig om goed rentmeesterschap te beoefenen, al zijn er richtingaanwijzers. Zo geeft de Marine Stewardship Council (de zeerentmeesterschapsraad) een blauw MSC-keurmerk aan duurzaam gevangen vis. Verwar dit niet met het Forest (bos) Stewardship Councilcertificaat, tenzij je verantwoord op een houtje wilt bijten. En pas op voor louche etenswaren voorzien van nepkeurmerken met termen als eco, bio of groen. Je moet niet alles zomaar slikken.

Het is echter –zelfs bij wat minder verantwoorde combinaties van brood en beleg– zeer onchristelijk als pubers en forensen liever koeken of snacks eten en hun boterhammen weggooien. Wie bidt om het dagelijks brood moet het ook opeten. Maar niet zo hypercalvinistisch zuinig dat ook de taaie broodkapjes –al dan niet met extra beleg –worden opgekauwd. Net zoals in het Oude Testament de akkerranden aan de dieren van het veld overgelaten moesten worden past het om de broodkorsten aan de vogels te geven. Wie vroom over mussen zingt of spreekt mag ze niet laten verhongeren.

Al met al blijkt het zo simpel niet om op een goede manier met de boterham om te gaan. Niet toevallig staan in het Onze-Vadergebed direct na de vraag om het dagelijks brood ook de beden om schuldvergeving en bescherming tegen verleiding en het kwade. Voor grote en kleine beleggers blijft het lastig om elke dag evenwichtig rekening houden met de eigen gezondheid, een beperkt budget, de arme medemens en het kwetsbare milieu. Maar als je geloofwaardig rentmeester wilt zijn, kun je de persoonlijke verantwoordelijkheid op dit punt niet ontlopen. Vroeg of laat krijg je het op je brood.

De auteur is adviserend ingenieur. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl