Woensdag. Een Boeing 787 van het Japanse All Nippon Airways (ANA) staat –met alle noodglijbanen uitgeklapt– op een luchthaven bij Tokio. Een redelijk ontluisterend beeld voor Boeing. Passagiers en bemanning moeten in allerijl het toestel verlaten. De crew ruikt een brandlucht in cockpit en cabine.

ANA besluit z’n zeventien Dreamliners per direct buiten dienst te stellen. De gezaghebbende Amerikaanse luchtvaartdienst FAA heeft gisteravond dezelfde maatregel genomen, gevolgd door andere luchtvaartautoriteiten. De complete vloot 787’s –in de VS, Japan, India, Qatar, Polen en Ethiopië– staat daarmee aan de grond. De FAA start een onderzoek naar de veiligheid van het vliegtuig. Boeing heeft gisteravond bekendgemaakt mee te werken, maar ondanks alles „vertrouwen” in het product te houden.

Het ‘droomtoestel’ haalt de laatste maanden vooral het nieuws door mankementen: van brandstoflekkages en remproblemen tot een scheurende cockpitruit. Het meest zorgelijke incident is een brandje aan boord, waarschijnlijk door een exploderende lithium-ionaccu.

Moeizame start

De Dreamliner kent een moeizame start. Vanaf het begin van het nieuwe millenium krijgt het toestel langzaam vorm op de tekentafel. Boeing belooft een innovatief, comfortabel en lichter toestel te bouwen, door de grootschalige toepassing van koolstofvezel.

De bestellingen stromen binnen. Pakweg 56 luchtvaartmaatschappijen schaffen in totaal zo’n 900 stuks aan. Een brandstofverbruik dat 20 procent lager ligt dan gebruikelijk spreekt aan. De ontwikkeling, de testfase en de productie van de Dreamliner verlopen echter moeizaam. Ook de certificering van het innovatieve product blijkt lastig en tijdrovend.

Boeing kan in 2011 –3,5 jaar later dan gepland– eindelijk z’n nieuweling afleveren. De productie ligt op dit moment aardig op stoom. De fabrikant heeft 49 exemplaren aan 8 klanten geleverd, die overigens erg tevreden zijn over de prestaties van het toestel. Air France-KLM neemt de eerste van 25 stuks in 2015 in ontvangst.

De problemen blijven Boeing echter achtervolgen. „Heel vervelend”, oordeelt ir. Melkert, universitair docent aan de TU Delft. „Het oplossen van deze problemen gaat veel tijd en veel geld kosten.” Een eenduidige oorzaak van de uiteenlopende problemen kan hij niet geven.

Toch kijkt de luchtvaart­deskundige niet op van de incidenten. „Kinderziektes. Daar kun je op wachten bij een nieuw toestel. Het zou me verbazen als het niet zo was.” Hij wijst erop dat ook de nieuwe A380 van Airbus kampt met startersproblemen. Niets nieuws onder de zon. „De allereerste straalvliegtuigen vielen bij bosjes uit de lucht.”

De TU-specialist nuanceert de mankementen. „Boeing en Airbus hebben met de Dreamliner en de A380 voor het eerst in decennia weer een compleet nieuw toestel ontwikkeld én tegelijk een flinke technologische stap vooruitgezet.” Veel ‘nieuwe’ passagiersvliegtuigen zijn niet meer dan doorontwikkelingen van bestaande types. De 747 is al sinds 1969 in de lucht, de 737 nog langer.

De huidige problemen hoeven daarom –ondanks het hoogwaardige niveau van de vliegtuigindustrie– niet te verbazen. „De fabrikanten engineren op de grens van het menselijk kunnen. Een vliegtuig wordt blootgesteld aan extreme omstandigheden, van 50 graden op de grond tot -60 op kruishoogte.”

De reputatieschade voor ANA is groter dan die van Boeing, schat Melkert in. „Een passagier kijkt de maatschappij erop aan. Een reiziger weet amper in welk vliegtuig hij stapt.”

Fabrikant en maatschappij hebben waarschijnlijk afspraken gemaakt over de kosten door incidenten. „ANA neemt een risico door als eerste met het toestel te gaan vliegen. Daarom delen beide bijvoorbeeld de kosten.” Leedvermaak bij Airbus om de tegenslag bij Boeing verwacht hij niet direct. „Airbus heeft zelf nog genoeg problemen.”

Melkert zou –ook op dit moment– met een gerust hart aan boord van een Dreamliner stappen. „Geen enkel probleem.”