De Amerikaanse regering probeerde Groot-Brittannië ervan te overtuigen dat het beter in de Europese Unie kan blijven. Dat is meer „in het Amerikaans belang”, stelde VS-functionaris Philip Gordon.

Waarom is dat onvoorspelbaar? Omdat de Verenigde Staten eigenlijk nooit veel belangstelling tonen voor de Europese Unie. Ze kijken wat minachtend neer op die tobbers en laten zich er soms smalend over uit. In de jongste verkiezingscampagne van Obama tegen Romney werd Europees zelfs een soort scheldwoord tegen de zittende president, vanwege zijn ziektekostenverzekering. En er is altijd nog het grapje dat „Europa geen telefoonnummer” heeft.

Het is ook voorgekomen dat de Amerikanen in de Europese Unie een bedreiging zagen. Toen er een jaar of tien geleden plannen waren om meer militaire missies onder EU-vlag te gaan ondernemen, moet de toenmalige VS-ambassadeur bij de NAVO, Nick Burns, „schuimbekkend” zijn waargenomen. Of de vlokken echt in het rond stoven, blijft natuurlijk de vraag, maar ga er gerust van uit dat Burns ”not amused” was. Een Europese defensie is immers een bedreiging voor de NAVO. Binnen die NAVO hebben de VS alles te vertellen, in de EU helemaal niets. Dat is dus tegen het Amerikaans belang.

O, daar is het weer: „Amerikaans belang.” Punt. Voor Amerikanen is daarmee voldoende gezegd. In Europa (in elk geval in Nederland) zou men vragen: Wat is dat belang dan concreet; en is dat moreel helemaal in orde? Die vragen stelt men in de VS niet. Integendeel, men is er trots op dat de regering dat belang bevecht. Mensen die geregeld met Amerikaanse gezanten omgaan, weten dat.

Dat de Amerikanen de Britten manen toch vooral binnen die EU te blijven, is daarom niet zonder humor. Het geeft aan hoe reëel de VS de kans inschatten dat Londen inderdaad de brug naar de EU ophaalt. En als Amerika dit ernstig vindt, moeten wij ons ook achter het oor krabben.

Premier Cameron heeft beloofd een referendum te houden over de Britse aansluiting bij de Europese Unie. En het schijnt dat hij niet zo makkelijk van die belofte af komt als zijn voorganger Blair van die volksraadpleging over de euro (die er dus ook nooit gekomen is). Als opiniepeilers gelijk hebben, kan dit wel eens het einde van het Britse EU-lidmaatschap betekenen.

Vraag is natuurlijk waarom de VS de Britten graag in de EU willen hebben. Is dat vanwege die bijzondere historische band (”special relationship”), waardoor de VS via Londen invloed op de EU hebben? Waarschijnlijk niet. Die band wordt zwaar overdreven. De meest voor de hand liggende verklaring is dat de VS niet houden van een verbrokkeld Europa, zeker niet nu er over een VS-EU-handelsverdrag wordt gesproken.

In de wereld van de diplomatie is het gebruikelijk dat je raadgevingen eerst fluistert, daarna onder vier ogen duidelijk uitspreekt, en pas voor de camera’s uitroept als het niet anders kan. Of de VS die route nu ook hebben gevolgd, is niet bekend. Maar deze raadgeving aan Londen is geen verspreking. Dit is heel goed overwogen.

Ook de planning valt op. Eind deze week houdt de Britse premier Cameron een belangrijke toespraak over Europa. Die was al een paar weken geleden aangekondigd, maar pas gisteren werd bekend waar en wanneer deze zou worden gehouden, namelijk vrijdag in Den Haag. Cameron kan de opmerking van de VS hierin mooi meenemen.

Maar Cameron moet meer vragen beantwoorden. Ook vanuit de Unie zelf is hij diverse kanten gemaand geen grote risico’s te nemen met dat referendum. Want ook al betalen de Britten misschien dan niet met euro’s, er valt voor hen binnen de EU echt heel veel geld te verdienen. Heel veel krantenlezers zijn daarom benieuwd of Cameron ons hierover nog zal gaan verrassen.

Reageren? buza@refdag.nl