Commentaar: SP en PVV roepen spookbeelden op
Als de overheid de stijging van de kosten van de collectief gefinancierde zorg opvangt door de inkomensafhankelijke bijdragen aan de ziektekostenverzekering en de AWBZ te verhogen, kunnen het arbeidsaanbod en het nationaal inkomen in 2040 beide met wel 5 procent dalen, becijferde het Centraal Planbureau (CPB) gisteren in een beleidsbrief. Met zo’n keus zou de overheid bovendien een nog groter beroep doen op de solidariteit van de hoger opgeleiden: de verhouding tussen hun jaarlijkse zorglasten en hun jaarlijks zorggebruik zou erdoor nog ongunstiger afsteken bij die van de lager opgeleiden dan nu.
De kostenstijging pareren door de niet-inkomensafhankelijke nominale zorgpremie jaarlijks te verhogen, kan echter betekenen dat mensen met alleen een basisschoolopleiding in 2040 70 procent van hun brutolevensinkomen kwijt zijn aan zorguitgaven. Een percentage dat, zoals het CPB droogjes opmerkt, dan niet meer aan onderwijs, voeding, kleding of luxeartikelen kan worden besteed.
Om het huidige kabinet en zijn opvolgers een uitweg te bieden uit dit dilemma reikt het CPB twee robuuste beleidsopties aan: minder ingrepen en/of medicijnen uit de basisverzekering vergoeden, of burgers een verplicht hoger eigen risico opleggen, waardoor een hoger bedrag aan zorguitgaven uit eigen zak moet worden betaald alvorens er een beroep op de basisverzekering kan worden gedaan.
Hoewel het CPB letterlijk alleen maar schrijft: „Er kan meer worden gevarieerd in het zorgpakket” veroorzaakte het gisteren deining aan het Binnenhof, vooral omdat SP en PVV met hun verontwaardigde reacties, waarin termen vielen als ”Amerikaanse toestanden”, het beeld uitventten dat het huidige kabinet beide beleidskeuzes al met volle kracht uitvoert. Niets is minder waar.
Zo mogen van dit kabinet de uitgaven voor ziekenhuiszorg in deze kabinetsperiode met 3 miljard euro stijgen naar ruim 39 miljard. De diverse maatregelen die het kabinet neemt, resulteren niet in bezuinigingen maar in het afvlakken van de groei. Neem het inkrimpen met 1,3 miljard euro van het basispakket waaruit zorgverzekeraars vorig jaar voor ruim 30 miljard aan behandelingen vergoedden. Met een verhoging van het eigen risico van 230 naar 350 euro koos het kabinet eveneens voor een gematigde koers, zeker ten opzichte van het jongste CPB-scenario.
Dat alles is mogelijk omdat het ministerie van VWS ook andere beleidsinstrumenten inzet. Het afsluiten van convenanten met medisch specialisten bijvoorbeeld, waarmee deze zich binden aan een maximumstijgingspercentage van de zorgkosten door bijvoorbeeld meer samen te werken en de zorg efficiënter te organiseren. Deze keuzes passen niet bij de spookbeelden die SP en PVV willen oproepen, maar verdienen het wel te worden genoemd.
SP en PVV doen er verder verstandig aan dit beleid niet te zeer frustreren. Daarmee riskeren zij een scenario waarbij een volgend kabinet alsnog moet terugvallen op de paardenmiddelen waarvan het CPB nu alleen nog maar de contouren hoeft te schetsen. Dan komen Amerikaanse toestanden pas echt een stap dichterbij.
