Hoe belangrijk is het binnenhalen van deze subsidie voor de faculteit der wijsbegeerte en de Vrije Universiteit is het algemeen?

„Dit is voor de faculteit der wijsbegeerte een enorm grote subsidie en het zal veel activiteit genereren en dus is het belangrijk voor het leven van de faculteit. Maar ook voor de universiteit als geheel is het van wezenlijk belang. Een van de taken die het college van bestuur bij de faculteit heeft neergelegd, en daar ook financieel aan bijdraagt, is om de discussie over wetenschap, religie en ethiek universiteitsbreed en op niveau te kunnen voeren.

Momenteel staan er veel onderwerpen die hier direct mee te maken hebben in de publieke belangstelling. Ik denk aan wetenschappers die claimen dat de vrije wil een illusie is en dat derhalve het strafrecht zou moeten worden afgeschaft of in elk geval grondig herzien; ik denk ook aan wetenschappers die claimen dat de moraal een illusie is; ik denk tevens aan wat wetenschappers zeggen over geloof in God.

Het is van belang dat die claims –zoals dat behoort te gaan binnen een universiteit– kritisch getoetst worden en op hun onderstellingen, uitgangspunten en implicaties worden onderzocht. Dit is ook een wezenlijke taak voor filosofen, één die binnen de VU altijd met passie is beoefend.”

U bent als hoofdaanvrager namens de VU drager van dit project. Wanneer kwam u erop om juist de thematiek van het sciëntisme voor Nederland in kaart te willen brengen?

„Dat idee begon vaste vormen aan te nemen toen ik in de zomer van 2011 in Cambridge op een congres was. Daar vielen verschillende dingen die me al lange tijd bezighielden in één patroon.

Enkele van die dingen waren: 1. De enorme ontvangst in Nederland van de boeken van Dick Swaab, Ap Dijksterhuis en anderen waarin vrije wil, rationaliteit en moraliteit op een of andere manier ontkend worden. 2. De idee van Herman Philipse en anderen dat in het tijdperk van de wetenschap religieus geloof geen poot heeft om op te staan. 3. Het wantrouwen dat velen hebben tegen wetenschap. 4. De gedachte dat wetenschap fantastisch is, maar tevens begrensd in haar reikwijdte. Ik dacht toen: hier moeten we iets mee doen.”

Vanuit de wetenschappelijke praktijk heeft het sciëntisme invloed op verschillende sociale en professionele praktijken zoals het onderwijs, de psychiatrie en de rechtspraak. Kunt u daar voorbeelden van noemen?

„Kijk naar de manier waarmee op dit moment met de DSM, het classificatiesysteem van psychiatrische aandoeningen, wordt omgegaan. Een ander voorbeeld is de manier waarop resultaten van hersenonderzoek een rol spelen in sociale praktijken zoals opvoeding, rechtspraak en hulpverlening.”

Het Abraham Kuyper Center for Science and Religion wil komen met publieksdebatten, summer seminars en conferenties over wetenschap en de ”Big Questions”. Op welke termijn willen jullie de eerste open activiteiten aanbieden?

„Op 22 februari gaat het centrum officieel van start; dan zullen enkele prominente wetenschappers, Peter Nijkamp, Dorret Boomsma en Cees Dekker spreken over waar zij eventueel grenzen zien voor wat wetenschappelijk onderzoekbaar is. Dit is algemeen toegankelijk. Het zomerseminar dat in de derde week van augustus wordt gehouden en waarop een aantal van de thema’s die ik al noemde wordt behandeld, is bedoeld voor studenden in de masterfase, of in de late bachelorsfase.”

Moet ik denken bij publieksdebatten aan bijvoorbeeld de opzet die je ook ziet bij College Tour?

„Ja, en ook aan de Veritas Fora zoals die nu al aan de Nederlandse universiteiten worden gehouden. Naar verwachting 
zal in het voorjaar filosoof 
Plantinga van Calvin College (VS) naar de VU komen.”

Zijn er publicaties te verwachten als uitkomst van het onderzoek dat jullie gezamenlijk doen?

„Ik verwacht een groot aantal publicaties, enerzijds academische publicaties, anderzijds 
ook op een breder publiek 
georiënteerde boeken. We 
hebben een subsidie gekregen voor een periode van vier jaar.”

Waarom is gekozen voor de naam Abraham Kuyper Center?

„Gekozen is voor deze naam omdat Abraham Kuyper (1837-1920) een geniale figuur was die met groot gevoel voor de grote vragen wetenschap wilde beoefenen. Bovendien is het, zo hebben we gemerkt, internationaal een zeer aansprekende naam, die staat voor iets wat veel positieve reacties oproept.”

Wanneer is voor u het project geslaagd – als u er straks bij de afronding op terug zult kijken?

„Het is geslaagd wat mij betreft wanneer we een groot aantal mooie publicaties –die ook nog eens gelezen worden– hebben kunnen realiseren en men binnen en buiten de VU verantwoorde en gefundeerde oordelen erop nahoudt inzake de mogelijkheden en de begrenzingen van de wetenschap. Iets verwachten wat iets niet kan leveren, is een verzekerde weg naar frustratie. Ook hopen we dat we de discussie over een constructieve relatie tussen christelijk geloof en wetenschapsbeoefening op een hoger plan zullen kunnen brengen, waar niet langer met karikaturen wordt gewerkt.”

U gooit de knuppel in het hoederhok van de wetenschappers. „Er is meer dan alleen wetenschap als het gaat om het begrijpen van onszelf en de wereld om ons heen.” Wat hoopt u van de kant van wetenschappers?

„Ik hoop op en verwacht veel input van wetenschappers. Wij betrekken hen actief bij het project, zoals we dat al op de startbijeenkomst willen doen. We zijn enorm enthousiast over wetenschap. Tegelijk moeten we er ons wel rekenschap van afleggen dat wetenschap grenzen kent, in ieder geval feitelijk, maar vermoedelijk ook principieel. Om hierover zinnige gedachten te ontwikkelen is intensieve samenwerking met wetenschappers noodzakelijk.”

Komt er een speciale site van jullie nieuwe centrum?

„Ja, die site gaat in de vierde week van januari in de lucht.”