, wellicht sprake in het RD van 24-9. Toen ik in onze krant van 24-9 enkele reacties las op de recente uitspraken van Alister McGrath, realiseerde ik me dat wij het gevaar lopen op een echt Nederlandse wijze en vanuit een dienovereenkomstige optiek te reageren. Zo te lezen heeft men niet verdisconteerd dat McGrath een anglicaan is die zeer sterk op Luther is georiënteerd. En al evenmin dat de term ”protestant” voor McGrath, vanuit de context van de geschiedenis van de Reformatie, anders klinkt en anders geladen is dan voor ons. En dat McGrath op de ”evangelischen” zo ongeveer dezelfde kritiek heeft als wij.

Graag zou ik een en ander rechtzetten, want het zou jammer zijn als de goede invloed die McGrath op ons kan hebben, verloren ging.

Weinig spiritualiteit
Deze Oxfordse theoloog mag een prominent woordvoerder worden genoemd van het Engelse evangelicalisme. Hij constateert echter wel een duidelijk gebrek aan een geloofwaardige, samenhangende en kenmerkende spiritualiteit binnen deze beweging. Noemt dit zelfs een van de grootste zwakheden van het hedendaagse evangelicalisme. Het zou er niet in slagen voor de problemen van het christelijke leven in deze moderne tijd een nieuwe spirituele methode te ontwerpen. McGrath meent dat het daartoe echter wel geroepen is en dat het evangelicalisme alleen als zodanig toekomst heeft.

Het gaat dan volgens hem om een evangelisatorisch elan, dat de zo door hem genoemde „magistrale” Reformatie miste. Zij kenmerkte zich door een positieve houding tegenover de magistratuur, om zich volledig te kunnen concentreren op de noodzaak een bestaande kerk in een gevestigde christelijke culturele context te hervormen, waarbij voor Luther en Calvijn de zaak van de evangelisatie van een niet-christelijke omgeving nooit van belang is geweest.

McGrath wijst er dan op dat de term evangelicaal oorspronkelijk dateert uit de zestiende eeuw en gebruikt werd om er katholieke schrijvers mee aan te duiden, in tegenstelling tot hen die sterk met de laatmiddeleeuwse kerk verbonden waren. Tegen het midden van de zeventiende eeuw was de term protestant echter algemeen geaccepteerd, en nam deze langzamerhand de plaats in van de oudere term evangelicaal. In het Duits is de term evangelisch dan ook synoniem met protestant geworden (vgl. Evangelisch Reformierte Kirche).

McGrath erkent dat de verschillen in afkomst van het evangelicalisme, in zowel zijn oriëntatie op de Reformatie als op de Radicale Reformatie, draaikolken en stroomversnellingen opleverden. Een hernieuwde eenduidige oriëntatie op de Reformatie acht McGrath heilzaam voor het evangelicalisme. Het is vooral McGrath die weer sterk verwijst naar Luther en zijn unieke christologische concentratie voor het kennen van God in de kruistheologie, waar God zich openbaart en tegelijk paradoxaal verborgen blijft. De verborgen wijsheid, de kracht, de heerlijkheid en de zaligheid van God worden allemaal werkelijk geopenbaard, maar zij worden geopenbaard onder het tegendeel (sub contraria). De verborgen God (Deus absconditus) en de geopenbaarde God (Deus revelatus) zijn in wezen identiek.

Pinkstertheologie
Aangezien het een doorgaans onbekend thema is in de evangelische beweging, die sterk gedomineerd wordt door de pinkstertheologie dat ten aanzien van ”geloof en ervaring” het eerste lid bepalend is voor het tweede, moet het evangelicalisme, volgens McGrath, op radicale wijze het mes in eigen vlees zetten. Zo beoogt hij een sterke concentratie op het hart van de Reformatie, met een duidelijk luthers accent en een evangelisatorisch elan. En het zal duidelijk zijn dat de theologie van Luther grote invloed gehad heeft op het puritanisme en de diverse opwekkingsbewegingen in Engeland en Amerika.

Als McGrath onder ”protestantisme” verstaat het onder ons bekende ”orthodoxisme”, als een rationalisering van de gereformeerde orthodoxie, dan kon hij wel eens gelijk krijgen.

De auteur is hervormd predikant in Rotterdam.