Zo ongeveer stel ik me voor dat de top van een ziekenhuis zich aan het eind van het jaar tot het personeel richt. Of dat ook echt weleens in die bewoordingen gebeurt, durf ik niet te zeggen. Wat ik wel weet, is dat er minstens één ziekenhuis is in dit land dat zo’n tekst niet meer uit de pen krijgt. Het scheidde voor de kerst- en nieuwjaarskaart de volgende zinnen af. „Het nieuwe jaar biedt ons veel uitdagingen en kansen. Samen gaan we 2013 tot een succes maken.”

Let vooral op de woorden uitdagingen en succes. Die hebben de begrippen zorg en patiënt verdreven.

Eigenlijk vind ik deze tekst nog aan de slappe kant. Een raad van bestuur van een ziekenhuis dat er echt keihard voor wil gaan, doet het zo: „Hallo kostenpost. Doordat we je in 2013 een slag in de rondte hebben laten rennen, konden we onze financiële targets halen. Dat is goed voor onze positie op de arbeidsmarkt. Wie weet worden we door een headhunter benaderd voor een functie die een veelvoud opbrengt van dit baantje, dat gebonden is aan die achterlijke Balkenendenorm. Hopelijk wordt 2013 een prachtig jaar. Wie weet breekt in ons bedieningsgebied nu eindelijk ook eens de Q-koorts uit of een uit de kluiten gewassen vogelgriep. Dan wordt het pas echt cashen.”

Ik ken minstens drie mensen die jeuk krijgen van deze ontwikkeling in de zorg. De eerste is de goede bekende die bovengenoemde kaart aanreikte, de tweede is good old Bob Smalhout en de derde is de man die ik elke ochtend in de spiegel begroet. Van dit drietal heeft prof. Smalhout veruit de oudste papieren. Hij fulmineert in zijn wekelijkse column in De Telegraaf al bijkans sinds mensenheugenis tegen de managerscultuur in ziekenhuizen. Het liefst zou hij volgens mij al die strak gesneden pakken met hun Armanischoenen persoonlijk uit hun ivoren torens willen verjagen, desnoods met het pistool in de aanslag. Voor hen in de plaats zou hij medici aantrekken van de oude stempel. U kent ze misschien nog wel, van die toegewijde dokters die je midden in de nacht kunt wakker maken als een patiënt hem echt nodig heeft. Vreselijk vindt Smalhout het dat ziekenhuizen tegenwoordig worden bestuurd door lieden die bij wijze van spreken nog nooit een pleister hebben geplakt en die zo druk in de weer zijn met geld en met hun egootje dat ze de patiënt volledig uit het oog zijn verloren. Patiënten zijn cliënten geworden die een product afnemen en letterlijk en figuurlijk de onderliggende partij zijn.

Het kan niet anders of die cultuur besmet de werkvloer. Daar zien we dan zo af en toe als buitenwacht de vruchten van. De VUmc-affaire is er een voorbeeld van. Ik deed er voor deze krant onderzoek naar en hoorde over een longchirurg die bezig was een patiënt te opereren toen het te gecompliceerd werd en hij zijn chef, Rick Paul, erbij moest halen. Ten einde raad had hij een tijdje daarvoor de inspectie ingelicht over het onnodig overlijden van een patiënt. Hij had de inspectie verteld dat er iedere dag nieuwe slachtoffers konden vallen omdat bepaalde artsen niet meer met elkaar wilden samenwerken. Paul was vanaf dat moment de gebeten hond. Nadat de chirurg Paul erbij had gehaald, kneep hij er meteen tussenuit. De bedoeling werd Paul al snel duidelijk: gehoopt werd dat hij er in zijn eentje niet uit zou komen en een fout zou maken. Dan kon hij op zijn beurt worden aangeklaagd.

U ziet, sommige artsen gaan over lijken. Twee consultants die ik in die tijd sprak, vertelden dat ze het beeld herkenden. Ze worden vaak in ziekenhuizen te hulp geroepen als de werkvloer is veranderd in een puinhoop en ze verzekerden me dat de situatie bij het VUmc bepaald niet op zichzelf staat. De top van een ziekenhuis is vaak een slangenkuil waar geld en macht centrale begrippen zijn. Daarbij mag uiteraard niet onvermeld blijven dat er gelukkig nog heel veel uitstekende artsen zijn, maar de heersende cultuur in veel ziekenhuizen is er niet een om erg vrolijk van te worden.

Bij onze ooster- en zuiderburen lijkt dat trouwens veel minder het geval. Ik hoor over de ziekenhuizen en artsen in België en Duitsland de laatste tijd juist veel positieve verhalen. Vaak worden de behandelingen daar ook nog eens gewoon door zorgverzekeraars vergoed. Misschien moeten we eens vaker die kant uit. Dan leren die geldzuchtige egotrippers hier te lande het vanzelf af.

PS. Omdat ik graag wil weten welk soort kerst- en nieuwjaarsboodschappen door ziekenhuizen en andere zorginstellingen aan het personeel worden verstuurd, nodig ik de lezers uit hieraan mee te werken. Ik weet dat er veel verzorgenden en verpleegkundigen onder onze lezers verkeren. Twee jaar geleden reageerden jullie massaal toen ik over de werkdruk in de zorg schreef. Ik ben benieuwd wat er op dit punt te melden is. Graag reacties naar: achterstevoren@refdag.nl of RD, Achterstevoren, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. Bij voorbaat dank!