Nog ongeveer een jaar en dan is het feest op de burelen van de Federal Reserve (Fed) in Washington. Op 23 december 2013 viert het Amerikaanse stelsel van centrale banken zijn honderdjarig bestaan.

Maar in plaats van een mooie bos bloemen, zou Mujagic (1977) de Fed –en direct ook zijn Europese evenknie, de ECB– het liefst een aanklacht wegens moord toesturen. ”Geldmoord”, om precies te zijn, en zo luidt ook de titel van zijn onlangs verschenen boek waarin hij „de bewijsvoering en onderbouwing” van die opmerkelijke aanklacht levert.

In de ogen van de monetair econoom, die volgend jaar hoopt te promoveren aan Tilburg University, hebben de centrale banken in de voorbije eeuw gestaag de koopkracht van ons geld uitgehold. Na honderden jaren relatief waardevast te zijn gebleven, verloor 1 dollar sinds 1913 zo’n 95 procent aan koopkracht.

Met name in de periode na 1971 (toen de munt ontkoppeld werd van goud) ging het hard. En dat terwijl alle voordelen van toenemende globalisering en innovatie in die jaren eigenlijk tot een flinke prijsdaling (en dus deflatie) hadden moeten leiden, meent Mujagic. „Net zoals na de industriële revolutie het geval was.”

Volgens de econoom, die als kind de gevolgen van een gierende inflatie in zijn geboorteland Joegoslavië van nabij meemaakte, zijn centrale banken op dit moment druk doende de resterende waarde van het geld verder te vernietigen, doordat ze banken (om een implosie van het financiële systeem te voorkomen) sinds 2008 overladen met grote hoeveelheden geld.

Zo verlaagde de ECB de rente fors tot 0,75 procent, koopt de centrale bank op grote schaal staatsobligaties op van landen als Italië, Griekenland en Portugal en leent hij onbeperkt geld aan banken tegen een ultralage rente en fors versoepelde onderpandeisen.

Een periode van rap oplopende inflatie ziet Mujagic, die dit jaar startte met het economische consultancybureau Oranje Lelie, daarom inmiddels als onvermijdelijk.

Waarom?

„Elk product wordt minder waard als de schaarste ervan afneemt. Ook geld. In theorie zouden centrale banken overigens al het geld dat ze recent in de economie hebben gepompt er weer op tijd uit kunnen trekken, maar dan lopen ze wel het risico het herstel in de kiem te smoren. De geschiedenis leert dat centraal bankiers daarvoor te slappe knieën hebben. Dat geldt zeker nu inflatie de door schulden geplaagde westerse overheden best goed uitkomt.

De inflatie gaat ook oplopen omdat alle mechanismen die de afgelopen decennia de inflatie nog relatief in toom hebben gehouden, zoals innovatie, vrijhandel en globalisering, zijn uitgewerkt. Sterker; ze werken nu juist de andere kant op. Daarbij komt nog dat opkomende landen met hun toenemende vraag de prijzen voor water, voedsel, maar ook grondstoffen zoals olie zullen opjagen. Zeker nu de wereldwijde geldhoeveelheid toeneemt, gaat dat tot inflatie leiden.”

Toch plaatst een toenemend aantal economen vraagtekens bij de veronderstelde relatie tussen geldhoeveelheid en inflatie.

„Die relatie is inderdaad minder sterk dan voorheen. Dat is ook logisch: de financiële markten zijn vele malen groter en complexer dan in de jaren zestig. Maar vroeg of laat komt het effect er wel. Vergelijk het met flipperen: het balletje kan op de weg terug her en der blijven plakken en stuiteren, maar komt uiteindelijk toch naar beneden. Hoe diep de crisis nu mag zijn, er kómt herstel en dan gaan banken hun natuurlijke functie weer uitoefenen door het geld waar ze nu op blijven zitten uit te lenen. Wat mij juist angst aanjaagt is dat zélfs nu de economie krimpt, de inflatie al is opgelopen van -0,6 procent (dus deflatie, MtB) in 2009 tot 2,6 procent nu. Als dat al gebeurt bij nulgroei, wat gaat er dan gebeuren als straks de economie écht aantrekt?”

Hoe kunnen burgers zich wapenen tegen inflatie?

„Dat hangt van ieders persoonlijke situatie af. Wel kun je zeggen dat als de golven van inflatie worden veroorzaakt door onder meer stijgende voedsel-, water- en olieprijzen, je als belegger als een soort surfer van die golven zou moeten profiteren door je geld in die sectoren te investeren. En ja, goud; ook dat is een bescherming tegen inflatie, maar niet, zoals vaak wordt gedacht, dé beschermer.”

Kan onze door schulden geplaagde economie niet best een beetje inflatie gebruiken?

„Ik hoor dat vaker: „ik heb schulden, dus laat maar komen die inflatie.” Het probleem met inflatie is echter dat het een gevaarlijk en oncontroleerbaar proces is wanneer de geest eenmaal uit de fles is. Wat heb je eraan dat je schuld relatief draaglijker wordt, wanneer tegelijkertijd door oplopende inflatie de economie stagneert en je je baan verliest?”

Inflatie werkt dus niet als smeerolie voor de economie?

„Inflatie heeft ons absoluut niets goeds gebracht. Ondanks die zogenaamde welvaartsstijging heeft een gemiddelde Amerikaan vandaag de dag amper meer te besteden dan in 1971 en is een op de zeven burgers er afhankelijk van voedselbonnen. Mij is altijd geleerd dat Nederland het de achterliggende decennia vooral goed deed door een combinatie van een sterke munt en een relatief lage inflatie. Als nu plots een zwakke munt en een hoge inflatie welvaart zouden genereren, dan hadden wij nu van Griekenland geleend in plaats van andersom.

Daarnaast geldt dat loonstijgingen de inflatie de achterliggende decennia redelijk hebben kunnen bijbenen. Maar als je om je heen kijkt, lijkt juist dát de komende jaren te gaan veranderen. Het blijft verbazingwekkend dat mensen zich wél druk maken om een koopkrachtdaling als gevolg van een nieuwe zorgpremie, maar een gestaag oplopend koopkrachtverlies door inflatie blijkbaar moeiteloos accepteren.”

Boekgegevens

”Geldmoord. Hoe de centrale banken ons geld vernietigen”, Edin Mujagic; uitg. Balans, Amsterdam, 2012; ISBN 978 94 6003 579 1; 352 blz.; € 19,95.