Mailen, facebooken, chatten, bellen, twitteren en tussendoor huiswerk maken. Een herkenbaar scenario voor veel jongeren. Ze kunnen ogenschijnlijk alles tegelijk, oftewel: ze beheersen de kunst van het multitasken.

Maar of dat de leerprestaties ten goede komt? Baumgartner betwijfelt het. Ze neemt sinds oktober 2011 als onderzoeker deel aan het project ”Slim naar school” van dr. Mariëtte Huizinga, hoofddocent aan het Onderzoekscentrum Jeugd en Media van de Universiteit van Amsterdam. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van doelgericht gedrag bij jongeren. Baumgartner onderzoekt onder andere de effecten van multitasken op gedragsproblemen. Een project in ontwikkeling, maar de eerste resultaten zijn bekend.

Een belangrijk thema?

„Absoluut. Jongeren combineren mediagebruik tegenwoordig vaak tegelijk met andere activiteiten. Dat is niet zonder effect. Het is belangrijk om te weten wat de gevolgen van het multitasken zijn op bijvoorbeeld de leerprestaties.”

Welke activiteit combineren leerlingen het meest met het maken van hun huiswerk?

„Jongeren en kinderen richten zich het meest op het luisteren naar muziek.”

Wat is de verhouding tot andere activiteiten?

„De uitslagen van ons onderzoek zijn nog niet gepubliceerd. Over de gemiddelde Nederlandse jongere kan ik daarom nog geen harde feiten presenteren. Uit een Amerikaans onderzoek blijkt dat 60 procent van de 8- tot 18-jarigen ten minste geregeld allerlei media gebruiken gelijktijdig met het maken van hun huiswerk.

Voor ons onderzoek hebben wij gegevens verzameld van 11- en 12-jarige leerlingen van twee basisscholen en van scholieren van een aantal middelbare scholen. De resultaten die wij inmiddels hebben, vertonen overeenkomsten met de Amerikaanse uitslagen. Van 120 leerlingen uit groep 8 gaf 60 procent van de kinderen aan dat ze soms naar muziek luisteren tijdens het maken van hun huiswerk en 24 procent gaf aan dat vaak te doen. Van de leerlingen bekijkt 45 procent soms filmpjes en 9 procent doet dat vaak. Tijdens het huiswerk maken stuurt 33 procent af en toe berichten via zijn telefoon of internet en 31 procent vermaakt zich soms met sociale media.”

Wat is de reden dat leerlingen zich niet volledig concentreren op hun huiswerk?

„Huiswerk maken is voor jongeren vaak een noodzakelijk kwaad. Ze vinden het eerder saai en vermoeiend dan leuk. Door hun huiswerk onder andere te omlijsten met muziek maken ze het enigszins aantrekkelijker. En, mijn inziens kunnen sommige kinderen zich ook beter concentreren op hun huiswerk als er muziek op de achtergrond klinkt.”

Welk invloed heeft het multitasken op de leerprestaties van jongeren?

„Het blijkt dat filmpjes die op de achtergrond aanstaan een negatief effect hebben op het maken van huiswerk. De concentratie van leerlingen lijdt eronder. Tegelijk blijkt dit voor het luisteren van muziek anders te liggen. De prestaties worden niet direct minder en voor de meeste kinderen heeft muziek een betere invloed op het maken van huiswerk dan andere bezigheden.

Er zijn onderzoeken die uitwijzen dat studenten die vaak interactieve media gebruiken en korte, snelle boodschappen versturen, moeite hebben om zich te concentreren op hun huiswerk en daardoor ook minder goed presteren. Deze studies hebben echter betrekking op jongvolwassenen en niet op kinderen of jongeren. Wij willen dit graag in de toekomst nauwkeurig gaan onderzoeken, maar op dit moment zijn er niet genoeg resultaten om er een definitieve uitspraak over te kunnen doen.

Het is ook nog onduidelijk wat de effecten van multitasken op lange termijn zijn. Dat onderzoeken wij momenteel. En volgende maand start ik in het onderzoekscentrum een nieuw project over mediamultitasking bij jongeren. Met dat onderzoek wil ik in kaart brengen hoe jongeren het gebruik van media combineren met andere activiteiten, waaronder het maken van huiswerk, en wat de consequenties daarvan zijn.”

Hoe kunnen leerlingen vermijden dat hun schoolprestaties lijden onder het multitasken?

„Het is belangrijk dat een leerling het maken van huiswerk scheidt van het gebruik van allerlei media. Dat geldt met name voor de afleiding door films, sociale media en telefoneren. Muziek luisteren tijdens het huiswerk maken lijkt minder erg te zijn en kunnen we in dat opzicht bestempelen als een meer verantwoorde bezigheid.”

Wat doe jij tussen het maken van je huiswerk door?

„Ik maak mijn huiswerk voor een vak aan één stuk door, totdat het af is. Als ik voor twee vakken huiswerk heb, werk ik ze na elkaar af. Als het er veel zijn, bijvoorbeeld vijf, verspreid ik het werk. Tussendoor lees ik een boek, of kijk ik op Facebook. Ik ga ook wel eens de honden uitlaten in het bos, of een stuk fietsen. De computer zet ik bewust uit en ik leg mijn mobiel weg, dan denk ik er ook niet aan. Ik luister geen muziek tijdens het huiswerk maken, want dan concentreer ik me alleen daarop.”

Beïnvloeden de activiteiten je prestaties?

„Vroeger ging ik tijdens het huiswerk maken achter de computer zitten. Dat leidde heel erg af, ik stopte op een gegeven moment met mijn werk. Ik maakte het mezelf erg moeilijk door me aan de verleiding bloot te stellen om andere dingen te doen dan mijn huiswerk. Daardoor ben ik in de vierde klas blijven zitten. Toen dacht ik: Dat moet ik niet meer doen. Blijven zitten is niet leuk, dat wil ik niet nog eens meemaken. Ik doe nu minder lang over mijn huiswerk en haal betere cijfers.”

Wat doe jij tussen het maken van je huiswerk door?

„Als ik Engelse woordjes ga leren, ga ik online op Facebook. Ik moet een minuut wachten op het woordjesprogramma, maar voordat ik er daadwerkelijk aan begin, zijn er zo’n tien minuten voorbij door het checken van Facebook. Het huiswerk van zorg maak ik uit een boekje. Ondertussen zet ik muziek op. Als ik echt moet leren voor een toets, ga ik eerst de stof overkijken en de lastige dingen overschrijven. Daarna drink ik wat, of ga ik even achter de computer. Dan kijk ik de stof nog een keer over en uiteindelijk overhoor ik mezelf. Als ik een stageverslag moet maken, kijk ik tussendoor leuke filmpjes.”

Beïnvloeden de activiteiten je prestaties?

„Ik ben geen type dat een lange tijd hetzelfde kan doen en ik kan niet lang stilzitten. Als ik steeds hetzelfde doe, schuif ik op een gegeven moment alles aan de kant en doe ik er helemaal niets meer aan. Daarom schrijf ik op waar ik mee bezig was, zodat ik het niet kan vergeten en ga ik eerst wat ontspannends doen. Dat helpt. Ik zit tijdens het huiswerk maken best vaak achter Facebook, ruim mijn kamer op of lees een boek. Ik kan het leren prima aan, dus houd ook tijd over voor andere dingen dan huiswerk.”